زونا یا تبخال زوستر یک نوع عفونت ویروسی است که می‌تواند باعث ایجاد بثورات دردناک در سالمندان شود. اگر سالمندی در کودکی به آبله مرغان دچار شده باشد این ویروس به صورت خفته در بدن او وجود دارد و به صورت زونا بروز پیدا می‌کند. خوشبختانه این ویروس کشنده به نظر نمی‌رسد. در ادامه از روش‌های درمان درد زونا در سالمندان صحبت خواهیم کرد.
علائم بیماری زونا درسالمندان
اولین علامت در سالمندانی که به زونا دچار شده‌اند، احساس درد در یک منطقه خاص از بدنشان است. زونا می‌تواند در بخش‌های مختلفی از بدن مانند کمر، ران، سینه، صورت، گوش، چشم و … خودش را نشان بدهد.
تب، خستگی، ضعف و حساسیت به نور از دیگر علائم این بیماری است.
معمولا تاول و تجمع آب در آن چند روز پس از درد زونا در محل بثورات ایجاد می‌شود.
طبق تحقیقات انجام شده توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) در آمریکا، تقریبا ۱ نفر از ۳ نفر در ایالات متحده در طول عمر خود دچار زونا می‌شوند.
مدت زمان لازم برای درمان درد زونا در سالمندان
ویروس زونا، حدودا می‌تواند بین دو تا شش هفته در بدن سالمند وجود داشته باشد. این ویروس تهدیدکننده نیست اما برخی از سالمندان ممکن است تا مدت‌ها بعد از خوب شدن زونا درد را احساس کنند.
عوارض بیماری زونا در سالمندان
یکی از عوارض زونا در بیماران نورالژی پس از هرپس (PHN) است. در این عارضه درد پس از زونا باقی می‌ماند و حتی با از بین رفتن تاول‌ها از بین نمی‌رود. این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که طی زونا الیاف عصبی سالمند آسیب ببیند. درد ممکن است هفته‌ها و یا ماه‌ها ادامه داشته باشد.
چند عامل اصلی بروز PHN بعد از زونا طبق تحقیقات به شرح زیر است:
- سن بالای ۵۰ سال
- حدود ۱۳ درصد از افراد بالای ۶۰ سال پس از زونا دچار PHN می‌شوند.
- سیستم ایمنی ضعیف
- وقتی زونا بسیار شدید باشد و مناطق زیادی از بدن درگیر آن بشود.
از دیگر عوارض زونا در سالمندان می‌توان به عفونت‌های باکتریایی روی پوست در محل بثورات و مشکلات بینایی (در صورتی که زونا در نزدیکی یا اطراف چشم سالمند ایجاد شده باشد)، افت شنوایی، فلج شدن صورت، از بین رفتن حس چشایی، زنگ‌زدن در گوش و سرگیجه اشاره کرد.
در صورت ابتلای اندام‌های داخلی سالمند به زونا احتمال ذات‌الریه، هپاتیت و سایر عفونت‌ها در فرد وجود دارد.
انتقال بیماری زونا
زونا بیشتر در افراد بزرگسال و سالمند اتفاق می‌افتد و کودکان دچار آن نمی‌شوند.
راه انتقال زونا با ابله‌مرغان فرق دارد و از طریق تنفس منتقل نمی‌شود. در این بیماری ویروس از راه لمس فرد بیمار به فرد دیگر منتقل می‌شود. حواستان باشد هرگز به تاول‌های فرد مبتلا به زونا دست نزنید.
دارو برای درمان درد زونا در سالمندان
پس از بروز علائم زونا در افراد سالخورده حتما برای درمان درد زونا در سالمندان به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند چند داروی ضد ویروس را برای کمک به درمان درد زونا در سالمندان تجویز کنند.
برخی از داروهای ضد ویروسی عبارتند از:
- famciclovir) Famvir)
- valacyclovir) Valtrex)
- acyclovir) Zovirax)
اگر سالمند دچار درد و تحریک پوستی به صورت خفیف است، می‌توانید با تجویز پزشک از موارد زیر برای کاهش درد استفاده کنید:
- داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن (Advil) برای کاهش درد و تورم
- آنتی هیستامین‌ها، مانند دیفن‌هیدرامین (بنادریل)، برای کاهش خارش
در تحقیقاتی که توسط آکادمی نورولوژی آمریکا انجام گرفت، چند دارو برای PHN توصیه شده که به شرح زیر است:
داروهای ضد افسرگی با دوز کم
تحقیقات نشان داده که بعضی از داروهای ضد افسردگی به مرور زمان می‌توانند درد زونا را کاهش دهند. برخی از این داروها که حتما توسط دکتر باید برای درمان درد زونا در سالمندان تجویز شوند شامل موارد زیر است:
- آمیتریپتیلین
- ایمی‌پرامین
داروهای ضد درد و مُسکن
- گاباپنتین
- پرگبالین
لیدوکائین
استفاده از کرم‌های بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین (لیدودرم)، یا کپسایسین (Capzasin) برای کاهش درد موثر است. استفاده روزی ۳ الی ۴ بار از کرم یا لوسیونی که دارای کپسایسین است می‌تواند موثر باشد. این کرم از یک ماده فعال در فلفل ساخته شده و با توجه به خاصیت ضد التهابی آن به کاهش درد سالمند کمک می‌کند.
این را هم در نظر بگیرید که بعد از استفاده از کرم، ممکن است درد سالمند افزایش یابد و احساس سوختن کند اما این درد به آرامی از بین خواهد رفت.
آرامش‌بخش‌ها
برای دردهای شدید، گاهی پزشک از آرامش‌بخش‌های قوی مانند مورفین، متادین و اکسی‌کدون برای کاهش درمان درد زونا در سالمندان استفاده می‌کند.
به طور کلی، می‌توان گفت هیچ دارویی برای درمان درد زونا در سالمندان به طور قطعی وجود ندارد و فقط راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند به کاهش درد زونا کمک کند.
راهکارهایی برای کاهش و درمان درد زونا در سالمندان
بعضی از راهکارهای ساده می‌تواند به کاهش درد زونا کمک کند که در ادامه آن‌ها را مشاهده می‌کنید:
حمام کردن روزانه راهی برای درمان درد زونا در سالمندان
تمیز کردن تاول‌های زونا به صورت روزانه می‌تواند میزان عفونت زخم را در سالمندان کاهش دهد. برای التیام و کاهش درد بهتر است، سالمند روزانه یک دوش آب خنک بگیرد.
دوش آب سرد به سالمند کمک می‌کند تا خارش و درد تاول‌ها را کمی آرام کند. هرگز از آب گرم برای شستن بدن سالمند استفاده نکنید زیرا آب گرم جریان خون را بیشتر می‌کند.
حتما حوله استفاده شده را بعد از حمام بشویید تا از انتقال ویروس به وسیله آن جلوگیری کنید.
بیشتر بخوانید: درمان خشکی پوست سالمندان
استفاده از کمپرس سرد یا دستمال مرطوب
یکی یگر از راه‌هایی که به کاهش و درمان درد زونا در سالمندان کمک می‌کند، استفاده از یک کمپرس سرد و یا یک دستمال مرطوب شده با آب خنک است.
کمپرس سرد یا دستمال مرطوب را چندین نوبت در روز بر روی تاول‌ها قرار دهید. بسته یخ را مستقیم بر روی بثورات قرار ندهید زیرا سرمای زیاد ممکن است موجب حساسیت پوستی شود و درد را بدتر کند.
استفاده از خمیر‌ذرت و جوش‌شیرین برای درمان درد زونا در سالمندان
دو سوم پیمانه آرد ذرت یا جوش شیرین را با یک سوم پیمانه آب مخلوط کنید تا مخلوطی خمیری شکل به وجود بیاید. این خمیر را به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه روی بثورات سالمند قرار دهید و سپس بشویید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
استفاده از انواع کرم‌ها و لوسیون‌های تسکین‌دهنده درد
یکی از کارهایی که باعث التهاب بیشتر و ایجاد زخم در زمان زونا می‌شود خاراندن بثورات است. اگر بعد از حمام راه‌حل‌های پیشین افاقه نکرد باید از کرم‌ها و لوسیون‌های مسکن و ضد درد برای درمان درد زونا در سالمندان استفاده کنید.
البته باید بدانید که این کرم‌ها اثری در روند درمان ندارند و فقط تسکین‌دهنده درد هستند. به این نکته توجه کنید که کرم و لوسیونی که برای سالمند استفاده می‌کنید باید بدون بو باشد. زیرا معطر بودن کرم‌ها می‌تواند باعث تحریک پوستی و افزایش خارش شود.
در استفاده از کرم‌ها ولوسیون‌ها حد تعادل را نگه دارید. استفاده زیاد از حد از آن‌ها می‌تواند موجب خشکی پوست سالمند شود و روند درمان را طولانی‌تر کند. به همین دلیل هم نمی‌توان از کرم‌های دارای آنتی‌بیوتیک برای برای درمان درد زونا در سالمندان استفاده کرد.
همچنین می‌توانید از لوسیون کالامین بعد از حمام سالمند استفاده کنید و آن را بر روی منطقه دردناک بمالید.
رژیم غذایی و مکمل‌ها برای درمان درد زونا در سالمندان
ویروس زونا مانند هر ویروس دیگری سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند. با تغییرات اندک در رژیم غذایی و استفاده از مکمل‌ها می‌توان سیستم ایمنی سالمند را تقویت کرد و این کار می‌تواند از پخش شدن زونا در قسمت‌های دیگر بدن سالمند جلوگیری کند.
سالمند باید با خوردن غذاهای خاص و به دست آوردن ویتامین‌های مختلف سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کند و با پرهیز غذایی از خوراکی‌های که بدنش را تضعیف و حساس می‌کند به بهبود خود کمک کند.
رژیم غذایی زونا برای سالمندان شامل غذاهایی می‌شود که دارای ویتامین های A ،B-12 ،C و E و اسید آمینه هستند. این ویتامین‌ها در خوراکی‌های مانند موارد زیر وجود دارد:
- میوه‌های نارنجی و زرد رنگ مانند هویج و پرتقال
- سبزیجات سبز برگ مانند کاهو و سبزی‌خوردن
- انواع گوشت قرمز
- تخم‌مرغ
- مرغ
- ماهی غیرپرورشی
- لبنیات
- غلات کامل
- حبوبات
- لوبیا
- گوجه‌فرنگی
- اسفناج
سالمندان همچنین باید به اندازه کافی در معرض نور غیر مستقیم آفتاب قرار بگیرند یا از مکمل ویتامین D برای تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده کنند.
مصرف مکمل هایی مانند ویتامین c، زینگ و سلنیوم نیز بر روی بهبود عملکرد سیستم ایمنی آنان تاثیر گذار است.
همچنین خوردن برخی از غذاها در این دوران برای سالمند منع شده که شامل موارد زیر می شود:
- موادغذایی و آب میوه‌هایی که قند بالایی دارند
- خوردن تنقلاتی مانند شکلات، ژلاتین و آجیل
- کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند آرد سفید و شکر
- غذاهای چرب و سرخ شده
بیشتر بخوانید: درمان خارش پوست سالمندان
استفاده از دمنوش‌ها یا داروهای گیاهی
ممکن است بخواهید برای درمان درد زونا در سالمندان از داروهای کمکی در کنار راه‌حل‌های گفته شده استفاده کنید. استفاده از داروهای گیاهی نمی‌توانند صد در صد موجب بهبود بیماری شوند اما می‌توان از آن‌ها برای کاهش درد استفاده کرد.
اگر قصد استفاده از هرگونه داروی گیاهی در کنار درمان سالمند را دارید، ابتدا با پزشک صحبت کنید که منعی برای استفاده نداشته باشد و موجب تحریک بیشتر تاول‌ها نشوند.
این مکمل‌ها و داروهای گیاهی ممکن است بتواند به بدن سالمند در مقابله با ویروس کمک کند و مواردی مانند خستگی، اضطراب و بی‌خوابی را برطرف کند. از جمله داروهای گیاهی که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید عبارتند از:
- ملاتونین
ملاتونین نوعی هورمون طبیعی است که باعث بهبود کیفیت خواب سالمند می‌شود.
- مخمر سنت جان
این داروی گیاهی موثر در از بین بردن حالت افسردگی و اضطراب است.
- روغن پونه کوهی
این روغن تسکین‌دهنده انواع مختلفی از التهاب‌های داخلی یا خارجی است.
- اکیناسه
یک داروی گیاهی است که برای تقویت سیستم ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- بادرنجبویه
گیاهی است که به منظور بهبود کیفیت خواب،کم شدن اضطراب، بهبود زخم‌ها و … تجویز می‌شود.
- چای سبز
این چای می‌تواند عوارض ناشی از عفونت را کاهش دهد.
- اسیدهای چرب ضروری
این دسته از اسیدها برای تقویت سیستم ایمنی بدن ضروری هستند.
اگر بعد از مصرف این داروها وضعیت سالمند بدتر شد، لطفا سریع به سراغ پزشک بروید و به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
ترک سیگار در سالمندان مبتلا به زونا
سیگار کشیدن یکی از عواملی است که ایمنی در برابر عفونت، به ویژه در افراد مسن را کاهش می‌دهد و می‌تواند فرآیند بهبود را تاخیر بیاندازد.
کاهش استرس
سعی کنید محیطی را فراهم کنید که تنش و اضطرابی را به سالمند منتقل نکند. اضطراب باعث تشدید علائم بیماری در فرد می شود.
استفاده از فندق
طبق تحقیقات انجام شده فندق راهی برای کاهش التهاب و خارش در بیماری‌های مانند زونا یا حساسیت پوستی است. استفاده از کرم‌هایی که از فندق ساخته شده، می‌تواند به سالمندان برای کاهش و تسکین درد کمک کند.
استفاده از روغن‌های طبیعی برای درمان درد زونا در سالمندان
سال‌های زیادی است که مردم برای درمان دردها و بیماری‌های خود به خصوص بیماری پوستی سالمندان از روغن‌های طبیعی و گیاهی استفاده می‌کنند.
هر کدام از روغن‌ها اثر مخصوص به خود دارند. برای درمان درد زونا در سالمندان می‌توان از بعضی از آن‌ها استفاده کرد مانند:
روغن بابونه
این روغن دارای خاصیت ضد التهابی است و میکروب‌های سطح پوست را از بین میبرد. روغن بابونه با بازسازی سلول‌های پوستی می‌تواند به خوب شدن زخم روی پوست و همچنین کاهش التهاب پوستی کمک کند.
روغن اکالیپتوس
این روغن دارای خاصیت ضد التهابی است همچنین می‌تواند سرعت ترمیم زخم‌هایی را که بر اثر زونا در بدن سالمند ایجاد شده را افزایش دهد.
روغن درخت چای
این روغن هم از جمله روغن‌های موثر در کاهش التهاب‌های پوست و ضدمیکروب است و به روند بهبود زخم کمک می‌کند.
همان‌طور که در ابتدا گفتیم متاسفانه برای درمان زونا تا کنون راه‌حل مشخصی کشف نشده است. اما به کارگیری این روش‌ها و همچنین استراحت کافی می‌تواند به کاهش درد سالمندان کمک کند. استفاده از این روش‌های درمانی موجب قابل تحمل شدن دردها و آرامش ذهنی سالمند می‌شود و همچنین ممکن است خطر آسیب به سیستم عصبی بعد از زونا را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: درمان پسوریازیس
