مشکلات قلبی عروقی بعد از ۴۰ سالگی را بشناسید [فایل صوتی]

امروزه یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ و میر سالمندان و بازنشستگان در همه کشورها، مشکلات قلبی است. معمولا سکته قلبی، اولین چیزی است که با شنیدن نام مشکلات قلبی به ذهن می‌رسد ولی در واقع، بیماری‌هایی که با قلب و عروق انسان مرتبط هستند بیشتر از آن چیزی که فکر می‌کنیم، وسعت دارند.

البته وقتی از مشکلات قلبی صحبت می‌کنیم باید متوجه باشیم که بیماری‌هایی که به قلب مربوط می‌شوند با بیماری‌هایی که با قلب و عروق در ارتباطند، متفاوت هستند.

بیماری‌های قلبی عروقی شامل مشکلاتی هستند که در رگ‌های خونی و سیستم گردش خون وجود دارند و بیماری‌های قلبی، بیماری‌هایی هستند که صرفا به ناهنجاری‌های موجود در قلب مربوط می‌شوند. طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا cdc، یک چهارم از موارد مرگ و میر در این کشور بر اثر مشکلات قلبی است. این آمار برای مردان و زنان به یک اندازه صادق است.

بیشتر بخوانید: علائم سکتی قلبی سالمندان

انواع مشکلات قلبی بالای ۴۰ سال

مشکلات قلبی می‌توانند ناشی از عوامل محیطی، غذایی و ژنتیک باشند. مهم‌ترین بیماری‌های قلبی عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر: در این بیماری، عروق کرونر که وظیفه رساندن مواد حیاتی را به ماهیچه قلب دارند، در اثر کلسترول زیاد آسیب می‌بینند و نمی‌توانند خون و اکسیژن کافی به قلب برسانند.
• بیماری آریتمی قلبی: آریتمی به تپش نامنظم ریتم قلب گفته می‌شود و می‌تواند به شکل‌های مختلفی مثل ضربان قلب تند، ضربان قلب آرام و ضربان نامنظم، خود را نشان دهد. معمولا همه انسان‌ها در طول زندگی خود تپش نامنظم قلب را تجربه می‌کنند ولی اگر این نامنظمی، طولانی، شدید و دردناک شد حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
• نارسایی دریچه میترال: در این بیماری، دریچه میترال نمی‌تواند به طور کامل بسته شود و در نتیجه خون به قلب باز می‌گردد و به خوبی در بدن پخش نمی‌شود.
• آنژین: مبتلایان به بیماری آنژین، از نرسیدن خون کافی به قلب خود رنج می‌برند.

نقص‌های مادرزادی: کودکانی که با نقص‌های مادرزادی در ناحیه قلب خود به دنیا می‌آیند، معمولا بین بتن‌های قلبشان سوراخ است و قلب این بیماران، توانایی پمپاژ اکسیژن کافی را ندارد. مشکلات قلبی مادرزادی به ۳ نوع نقص سپتامبر، نقص انسداد و بیماری سیانوتیک تقسیم می‌شوند.

• کاردیومیوپاتی: این بیماری زمینه‌ای که معمولا منجر به بیماری‌های دیگری مثل فشار خون بالا هم می‌شود، تغییراتی در ماهیچه قلب ایجاد می‌کند که به واسطه آن‌ها قلب نمی‌تواند خون را پمپاژ کند.

نشانه‌های مشکلات قلبی در میانسالی

بیماری‌های قلبی افراد مسن علاوه بر اختلالاتی که در سیستم داخلی بدن به وجود می‌آورند، نشانه‌های ظاهری هم دارند که آگاهی از آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. هر کدام از نشانه‌ها به این بستگی دارند که ناشی از کدام بیماری قلبی هستند ولی به طور کلی می‌توان، رایج‌ترین علائم مشکلات قلبی را این‌گونه دسته‌بندی کرد:

۱. خمیازه کشیدن

یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بیماری قلبی ، خمیازه کشیدن به ویژه در هنگام ورزش و فعالیت‌های هوازی است. مکانیزم خمیازه برای این طراحی شده است که اکسیژن بیشتری در بدن پخش شود و از گرمای درون بدن کاسته شود. در واقع، خمیازه، عملی برای خنک کردن سطح بدن است. بیماری‌های قلبی می‌توانند در تعادل سیستم حرارتی بدن اختلال ایجاد کنند. بنابراین اگر حین ورزش و کارهایی که انرژی بیشتری از شما می‌گیرد، زیاد خمیازه می‌کشید، به دنبال شنیدن زنگ خطر بیماری‌های قلبی باشید.

۲. تنگی نفس

وقتی فعالیت نه چندان سنگینی انجام دادید و به نفس‌نفس افتادید، شاید قلب شما نمی‌تواند وظیفه خود را که فرستادن اکسیژن به سایر نقاط بدن است به خوبی انجام دهد. البته هر تنگی نفسی دلیل بر بیماری قلبی نیست و عوامل دیگری مثل آلرژی هم در این مشکل نقش دارند.

۳. سنگینی یا درد قفسه سینه

درد و سنگینی که روی قفسه سینه احساس می‌شود در اثر نرسیدن اکسیژن کافی به قلب است. اگر درد قفسه سینه در فردی به شانه‌ها، گردن و فک او پخش می‌شود، هشدار بیماری قلبی برای او به صدا درآمده است. خانم‌ها معمولا این درد را به شکل سنگینی روی معده تجربه می‌کنند.

۴. رنگ کبود لب‌ها

هوای سرد و ارتفاع زیاد معمولا با کمبود اکسیژن همراه هستند و به همین دلیل در کار سیستم گردش خون، مشکل ایجاد می‌کنند. کمبود موقتی اکسیژن می‌تواند بر رنگ لب‌ها و ناخن‌ها تأثیر بگذارد و رنگ آن‌ها را به کبودی و آبی تیره بکشاند. همه انسان‌ها در طول زندگی خود حداقل یک بار این مساله را تجربه می‌کنند ولی اگر هیچ علت بیرونی برای کبودی لب‌ها و ناخن‌ها وجود نداشت، احتمالا فرد، مبتلا به یکی از مشکلات قلبی است و باید هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کند.

بیشتر بخوانید: کاردیومیوپاتی چیست

۵. احساس ناراحتی در معده

زنان بیشتر با این نشانه درگیر هستند. علائم بیماری قلبی در آ‌ن‌ها معمولا به نشانه‌های مشکلات سوء هاضمه شبیه است و به همین دلیل، بیشتر زنان هنگامی که درگیر مشکل قلبی هستند، فکر می‌کنند که دچار سوء هاضمه شده‌اند و چون به پزشک قلب و عروق مراجعه نمی‌کنند، صدمات زیادی از بیماری قلبی خود می‌بینند.

۶. سرگیجه

مشکلات قلبی ناشی از دریچه میترال، معمولا خود را به صورت سرگیجه، خستگی و کسالت مفرط نشان می‌دهند. سبکی سر و تاری دید که ببیشتر مواقع هنگام برخواستن از جا، بروز می‌کنند هم می‌توانند به بیماری آریتمی قلبی مرتبط باشند.

۷. عرق سرد

بیماران مبتلا به آریتمی و نارسایی قلبی، معمولا از مشکل تعریق سرد رنج می‌برند. اگر عرق سرد همراه با سنگینی و درد قفسه سینه باشد، احتمال بروز حمله قلبی بسیار بالا می‌رود. نشانه‌های دیگری هم وجود دارد که می‌تواند دلیل بر مشکلات قلبی باشد و البته اهمیت کمتری نسبت به موارد بالا دارند. علائمی مانند آپنه خواب، درد و خونریزی لثه‌ها، تورم پا، درد در ناحیه سر، گردن و فک، سرفه‌های طولانی مدت و بی‌اشتهایی.

چه کسانی مستعد مشکلات قلبی هستند؟

• افراد مسن: عامل سن یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به بیماری قلبی است. افرادی که در دوره میانسالی و محدوده سنی ۶۰ به بالا قرار دارند، در صورتی که سبک زندگی سالمی نداشته باشند، بیشتر از بقیه در خطر بیماری قلبی هستند.
• مصرف دخانیات: کسانی که سیگار می‌کشند تا ۴ برابر بیشتر از افراد دیگر، مستعد گرفتار شدن به بیماری‌های قلبی هستند.
• چاقی: چربی اضافه به ویژه اگر در ناحیه شکم باشد، شانس افراد را برای بیماری‌های قلبی به شدت بالا می‌برد. چاقی، تبعات دنباله‌داری مانند افزایش کلسترول، افزایش فشار خون و دیابت دارد که هر کدام به تنهایی می‌توانند عاملی برای ابتلا به بیماری‌های قلبی باشند.
• استرس: تنش‌های روزانه و مشکلات فراوانی که افراد در زندگی خود با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، در بیشتر مواقع، خود را به شکل استرس و فشارهای روحی نشان می‌دهند. استرس به تنهایی می‌تواند روی عملکرد دستگاه‌های مختلف بدن و از جمله قلب، تاثیر مخربی داشته باشد و اگر واکنش افراد برای مقابله با استرس، کارهایی مثل نوشیدن الکل و کشیدن سیگار و مواد مخدر باشد، دیگر راه گریزی برای فرار از ابتلا به بیماری‌های قلبی وجود ندارد.
• جنسیت: زنان نسبت به مردان، کمتر در معرض ابتلا به بیماری قلبی هستند، هر چند که رسیدن به سن یائسگی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را در زنان افزایش دهد.
• وراثت: در کودکانی که والدینی درگیر با بیماری قلبی دارند، نسبت به کودکان دیگر، شانس ابتلا به بیماری قلبی بیشتر است.

 رژیم غذایی افراد مبتلا به مشکلات قلبی

نقش کلسترول در ابتلا به بیماری‌های قلبی انکارناپذیر است. مواد غذایی که کلسترول بالایی دارند، منجر به بالا رفتن کلسترول خون می‌شوند. اگرچه حذف کامل کلسترول از رژیم غذایی هم می‌تواند خطرآفرین باشد ولی کسانی که مستعد ابتلا به بیماری قلبی هستند، بهتر است سطح دریافتی کلسترول را در بدنشان، طبق دستور پزشک کنترل کنند.

تخم مرغ، کره، روغن جامد حیوانی، روغن نباتی، جگر، سیرابی، شیردان و گوشت قرمز خوراکی‌هایی هستند که به دلیل حجم بالای کلسترول، باید مصرف آن‌ها را کاهش داد.

از مصرف فرآورده‌های صنعتی مثل سوسیس، کالباس، انواع سس‌ها و شیرینی‌ها هم باید پرهیز شود. علاوه بر کلسترول، نمک، قند و چربی زیاد هم موادی هستند که اگر مصرفشان در افراد مبتلا به بیماری قلبی کنترل نشود، روند درمان این‌گونه بیماران را با اختلالات جدی و گاهی شکست روبرو می‌کنند.

راه‌های درمان مشکلات قلبی

پزشک متخصص قلب و عروق، بسته به شرایط بیمار و دلایل ایجاد بیماری قلبی در او، ممکن است داروهایی که کاهش‌دهنده فشار خون و کلسترول هستند تجویز کند. برای بیمارانی هم که از مشکل آریتمی قلبی رنج می‌برند، داروهایی تجویز می‌شود که ضربان تند یا کند یا نامنظم قلب آن‌ها را به حالت متعادل برساند. داروهایی هم وجود دارند که به قلب کمک می‌کنند تا وظیفه پمپاژ کردن را بهتر انجام دهد.

اگر درمان دارویی جواب نداد و در موارد حادتر مثل انسداد رگ‌های قلبی، عمل جراحی «بای پس» انجام می‌شود. آنژیوپلاستی هم یکی از جراحی‌های رایج قلبی است که پزشک به کمک آن، کاتری نازک را که در انتهای یک بالن وصل است، درون سرخرگی که بسته شده می‌فرستد تا رگ را باز کند و روند جریان خون را به حالت طبیعی برگرداند.

بیشتر بخوانید: ورزش برای واریس پا

جلوگیری از مشکلات قلبی با تغییر سبک زندگی

یک زندگی سالم که شامل غذای سالم، تحرک و فعالیت ورزشی مداوم، پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی و مصرف سیگار باشد تا حد زیادی افراد را از ابتلا به بیماری قلبی مصون می‌دارد. سلامتی قلب در گرو مصرف روزانه سبزیجات، میوه‌ها و حبوبات تازه است. توجه داشته باشید که از نان و غلات سبوسدار استفاده کنید. مغزیجات، روغن‌ها و دانه‌های گیاهی در بهبود عملکرد قلب مؤثر هستند.

ترخون، یکی از مفیدترین سبزیجات برای حفظ سلامتی قلب است. کاهو، هویج، جعفری و گوجه فرنگی همراه با روغن زیتون بودار، یکی از دستورات غذایی طب سنتی است که برای بیماران  قلبی توصیه شده است. همچنین مصرف عرقیجاتی که در کاهش استرس و افزایش قوای جسمانی مؤثر هستند مثل عرق بیدمشک، بهارنارنج، اسطوخودوس و سنبل الطیب آرامش روحی و به دنبال آن بهبود عملکرد سیستم قلب را به همراه می‌آورند.

به این دلیل که بیماران قلبی، بیشتر از بقیه در معرض ابتلا به بیماری‌های دیگر هستند، رعایت نکات ساده‌ای، در بهتر شدن کیفیت زندگی آن‌ها مؤثر است. رعایت بهداشت فردی، اطمینان از سلامت دندان‌ها و تزریق واکسن آنفولانزا در اواخر شهریور و اوایل پاییز، نکاتی است که بیماران قلبی باید به آن توجه کنند.

پیشنهاد مطالعه: نارسایی قلبی در سالمندان

همه بیماری‌ها اگر زود هنگام تشخیص داده شوند، امیدواری به پاسخگویی روند درمان و بهبود آن‌ها بالاتر می‌رود. با توجه به عوامل محیطی مانند آلودگی و شرایط استرس‌زا و همین‌طور، ناگزیر بودن از مصرف مواد غذایی که شاید چندان هم سالم و مفید نباشند، بهتر است همه افراد با افزایش کیفیت زندگی خود از طریق تغییر سبک زندگی و اهمیت دادن به علائم هشداردهنده مشکلات قلبی و مراجعه سریع به پزشک، روند تشخیص و درمان را در مسیر بهتری قرار دهند.