سردرد از شایع‌ترین دردهایی است که اغلب انسان‌ها به صورت مکرر در دوره حیات خود تجربه کرده و حتی برای درمان آن به پزشک مراجعه می‌کنند. تاکنون، بیش از ۱۵۰ نوع سردرد اولیه و ثانویه شناسایی شده است. حدود ۹۰ درصد از افرادی که این عارضه را به تناوب در زندگی خود تجربه می‌کنند از سردرد اولیه رنج می‌برند. در ادامه می‌خواهیم اطلاعاتی درباره درمان سردرد در سالمندان به دست آوریم.
سردردها با تناوب و شدت گوناگونی ظاهر میشوند. برخی افراد، ممکن است تنها یک یا دو بار در سال چنین دردی را تجربه کنند. این در حالی است که تعداد دیگری از افراد هستند که بیش از ۱۵ روز از ایام ماه را با سردرد دست به گریبان میشوند. بعضی انواع سردرد، خفیف و قابل تحمل است؛ با این حال، انواع دیگری از سردردها با شدت هر چه تمام‌تر و به شکل غیر قابل تحملی ظاهر شده و اغلب با علائمی نظیر حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا توأم هستند.
بسیاری از سالخوردگان به واسطه احتمال مواجه بودن با بسیاری مشکلات سلامتی بیش از سایر گروه‌های سنی در معرض این درد قرار دارند. برای درمان سردرد در سالمندان ، ابتدا لازم است با انواع شایع‌تر این عارضه آشنایی پیدا کنیم.
سردردهای اولیه
این قبیل سردردها از عوارض جانبی بیماری خاصی نبوده و به صورت مستقل روی می‌دهند. سردردهای میگرنی، خوشه‌ای و عصبی از شناخته شده‌ترین انواع سردردهای اولیه به شمار می‌روند. برخی از انواع این عارضه، به طور معمول بعد از چهل سالگی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که سردردهای عصبی، شایع‌ترین نوع سردرد اولیه دوران سالخوردگی است.
تحقیقات ثابت کرده‌اند که ۴۴.۵ درصد از نرخ شیوع سالیانه سردردهای سالخوردگی به عوامل عصبی، ۱۱ درصد سردردهای میگرنی، ۴.۴ درصد سردردهای مزمن روزانه و ۲.۲ درصد سردردهای ناشی از بیماری بوده‌اند. بنابراین، برای درمان سردرد در سالمندان، ابتدا باید نوع درد شناسایی شود.
سردردهای میگرنی
این نوع سردردها در جوانان و سالخوردگان به طور مشابه ظاهر میشوند. با این تفاوت که برخی افراد مسن بدون هیچ سابقه‌ای و به طور ناگهانی به میگرن و سردردهای هیپنیک (hypnic) دچار میشوند. به طور معمول، میگرن جوانان با سردرد همراه است؛ این در حالی است که افراد مسن در صورت ابتلا به میگرن به جای سردرد اختلالات بینایی، کلامی یا حسی را تجربه می‌کنند.
تحقیقات مرکز مطالعه میگرن آمریکا نشان داده که شیوع میگرن در میان زنان ۵۰ ساله در حدود ۲۵ درصد است. این آمار در میان خانم‌های ۷۰ ساله رقم ۱۰ درصد را نشان می‌دهد. طبق آمار ارائه شده، شیوع سردردهای میگرنی در مردان ۵۰ ساله حدود ۸٪ بوده و این میزان در سن ۷۰ سالگی به حدود ۵٪ کاهش یافته است. با وجود این آمار اندک، درمان سردرد در سالمندان به ویژه در هنگام بروز دردهای میگرنی باید جدی گرفته شده و تحت نظر پزشک انجام پذیرد.
بیشتر بخوانید: سرگیجه در سالمندان
سردردهای مزمن روزانه
سردردهای مزمن روزانه نیز یکی از مهم‌ترین انواع سردردهای اولیه و حاصل تغییر شکل سردردهای میگرنی و عصبی هستند. مطالعه گسترده‌ای که در اسپانیا انجام شده، نشان داده که شیوع سردردهای مزمن روزانه در زنان بالای ۶۰ سال حدود ۱۱.۳ درصد است. این در حالی است که نرخ شیوع این عارضه به طور کلی در میان زنان ۸.۷ درصد بوده است. بنابراین، درمان سردرد در سالمندان مبتلا به این عارضه نیز ضرورت دارد.
سردردهای هیپنیک (hypnic)
اصطلاح هیپنیک به نوعی سردرد کوتاه مدت و بسیار شدید اطلاق میشود که بیشتر در افراد دارای سنین بالای ۵۰ سال دیده میشود. در ضمن، زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. این سردرد به طور معمول در هنگام خواب و به مدت چند شب در هفته ایجاد شده و شدت آن به اندازه‌ای است که فرد مبتلا را از خواب بیدار می‌کند.
سردردهای هیپنیک، اغلب بین ساعت یک تا سه بامداد پدیدار شده و ممکن است از ۱۵ دقیقه تا ۴ ساعت ادامه پیدا کنند. سردردهای هیپنیک در پاره‌ای موارد با حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا توأم هستند. درمان سردرد در سالمندان به طور معمول، نیازمند انجام آزمایش‌هایی نظیر آزمایش خون، بررسی فشار خون، سی.تی.اسکن ناحیه سر، MRI مغز و برخی ارزیابی‌های دیگر است که همگی با دستور پزشک متخصص انجام می‌گیرند.
سردردهای ثانویه
سردردهای ثانویه از عوارض جانبی اختلالات دیگری هستند که موجب بروز درد یا کشیدگی در انتهای اعصاب حسی بیمار میشوند. تب، عفونت، استفاده بیش از اندازه از دارویی خاص، فشار عصبی، درگیری‌های عاطفی، فشار خون بالا، اختلالات روانی شایع در سالمندان، آرتریت گیجگاهی، وقفه تنفسی در خواب، اسپوندیلوز گردنی، خونریزی ساب آراکنوئید، خونریزی مغزی، آسیب‌دیدگی ناحیه سر، سکته مغزی، تومور و اختلالاتی نظیر نورالژی عصب سه‌قلو (trigeminal neuralgia) و بیماری‌های مزمن موثر بر اعصاب یک طرف فک و گونه از جمله عوامل تأثیرگذار در ایجاد سردردهای ثانویه به شمار می‌روند. با افزایش سن، احتمال بروز سردردهای ثانویه افزایش می‌یابد. در این قبیل موارد نیز لازم است برای درمان سردرد در سالمندان به پزشک متخصص مراجعه کنید.
سردردهای ناشی از استفاده بیش از حد دارو
بررسی آماری نشان داده است که ۱۹ درصد از بیمارانی که به سردردهای ثانویه دچار هستند این عارضه را در اثر استفاده بیش از اندازه از برخی داروها از قبیل، استامینوفن، آسپرین، کدئین و کافئین تجربه می‌کنند. حتی زیاده‌روی در مصرف داروهایی نظیر ارگوتامین و باربیتورات‌ها توسط بیماران میگرنی نیز موجب میشود که ۳۱ درصد از این بیماران دچار سردرد شوند. درمان سردرد در سالمندان دچار این عارضه نیز باید جدی گرفته شود.
سردردهای ناحیه لُب پیشانی
این نوع سردردها اغلب در دو طرف ناحیه پیشانی ایجاد شده و ممکن است خفیف یا شدید باشند؛ به گونه‌ای که گویی این نواحی به شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند. گاهی این سردردها به قدری شدید هستند که کف سر و ماهیچه‌های شانه را نیز تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. فعالیت‌های فیزیکی، سر و صدا، نور و بو بر این عارضه تأثیر گذاشته و آن را تشدید می‌کنند.
به طور معمول، این نوع سردرد در اثر عوامل مختلفی پدید می‌آید که از آن میان می‌توان به عفونت‌های سینوسی، مشکلات ناحیه فک و گردن، آلرژی، خستگی چشم، بیخوابی، مصرف مواد غذایی حاوی نیترات، مصرف الکل به ویژه شراب قرمز، کم‌آبی، اضطراب، آسیب در ناحیه سر، تغییرات آب و هوایی و فشار عصبی اشاره کرد. درمان سردرد در سالمندان دچار این عارضه باید تحت نظر پزشک متخصص انجام پذیرد.
سردردهای ناحیه پیشانی در مواردی با گرفتگی گردن، تب، تهوع، سرگیجه، ضعف، دوبینی، غش، تشنج و تنفس کوتاه و منقطع توأم هستند؛ در این صورت هم لازم است به پزشک متخصص مراجعه شود.
آشنایی با برخی روش‌های درمان سردرد
سردردهای تکرار شونده بیش از سه بار در ماه اتفاق افتاده و نیاز به پیشگیری و درمان دارند. به این ترتیب، بهترین روش برخورد با انواع سردردها و به ویژه، درمان سردرد در سالمندان این است که به پزشک متخصص مراجعه کرده و در صورت نیاز، آزمایش‌های لازم را انجام دهید.
درمان سردرد های میگرنی
درمان میگرن با هدف تسکین علائم و جلوگیری از بروز حملات مکرر انجام میشود. استفاده از دارو، یادگیری روش‌های بیوفیدبک (biofeedback) یا به اصطلاح، پس‌خوراند زیستی، کاهش استرس و توجه به رژیم غذایی و حذف مواد محرک از جمله رایج‌ترین روش‌های پیشگیری و کنترل انواع سردردهای عروقی است.
اغلب، برای درمان سردردهای میگرنی، استفاده از دارو در ترکیب با تمرینات آرامش‌بخش و بیوفیدبک توصیه میشود. بسیاری از سالخوردگان به بیماری شریان کرونری دچار هستند؛ بنابراین، برخی از اقدامات درمانی که برای بهبود دردهای میگرنی در افراد جوان کاربرد دارند، نمی‌توانند برای درمان سردرد در سالمندان مورد استفاده قرار بگیرند. از آن جمله می‌توان به درمان از طریق تجویز تریپتان یا دی‌هیدروارگوتامین اشاره کرد.
سوماتریپتان (sumatriptan) یکی از متداول‌ترین داروهایی است که برای تسکین علائم ناشی از دردهای میگرنی تجویز میشود. خطر بروز اختلالات شناختی، احتباس ادرار و آریتمی قلبی نیز موجب میشود که برخی از روش‌های درمانی پیشگیرانه موثر برای میگرن در جوانان برای درمان سردرد در سالمندان کاربردی نداشته باشند. از آن جمله می‌توان به آمی‌تریپتیلین و دوکسپین اشاره کرد. در اغلب موارد، داروهای خوراکی موثر در پیشگیری از بروز میگرن در افراد مسن شامل والپروات سدیم، توپیرامات، متوپرولول و پروپرانولول خواهند بود.
درمان سردرد های عصبی
اولین گام برای جلوگیری از بروز سردردهای عصبی این است که ابتدا نسبت به درمان اختلال یا بیماری عصبی خاصی اقدام کنید که سرمنشأ بروز سردرد به شمار می‌رود. برای درمان سردردهای عصبی که ناشی از بیماری خاصی نیستند، ممکن است پزشک برخی مسکن‌ها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا داروهای ضد افسردگی را تجویز کند. در صورت بروز سردردهای عصبی، درمان سردرد در سالمندان از طریق تجویز ناپروکسن و هیدروکسیزین خوراکی انجام می‌گیرد.
درمان سردرد های هیپنیک
سردردهای هیپنیک درمان خاصی ندارند. بنابراین، پزشکان در این موارد، مصرف مقدار مشخصی کافئین پیش از خواب، مسکن‌های معمولی، لیتیوم، توپیرامات و برخی داروهای دیگر را توصیه می‌کنند. انجام این امور ممکن است برای درمان سردرد در سالمندان موثر باشد.
درمان سردردهای خوشه‌ای
سازمان غذا و دارو (Food and Drug Administration) برای کاهش حملات متناوب، تزریق پادتن‌های تَک‌تیره یا مونوکلونال (galcanezumab-gnlm) را مورد تأیید قرار داده است. پیش از این، داروی مذکور توسط سازمان غذا و دارو به منظور جلوگیری از حملات میگرنی بزرگسالان تایید شده بود.
داروهای حاوی تریپتامین، تحریک غیر تهاجمی عصب واگ (non-invasive vagus nerve stimulation) و اکسیژن درمانی از درمان‌های رایج سردردهای خوشه‌ای به شمار می‌روند. تحریک غیرتهاجمی عصب واگ به وسیله ابزاری دستی و به منظور انتقال جریان الکتریکی خفیف از طریق پوست به عصب واگ انجام می‌گیرد.
اکسیژن درمانی هم روشی است که در آن اکسیژن خالص از طریق تنفس وارد بدن شده و حجم خون جریان یافته در مغز کاهش می‌یابد. این روش نیز برای درمان سردرد در سالمندان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برخی داروهای ضد روان‌پریشی یا آنتی سایکوتیک‌ها، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و داروهای ضد تشنج نیز میتوانند شدت و دفعات حملات سردردهای خوشه‌ای را کاهش دهند.
درمان سردرد های اورژانسی و حاد
تزریق وریدی منیزیوم، اسید والپروئیک و متوکلوپرامید نیز برای درمان سردرد در سالمندان در محیط‌های اورژانسی و تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
درمان سردردهای لُب پیشانی
به طور معمول، سردردهای ناحیه لُب پیشانی، بسته به شدت و ضعف، از طریق مصرف مسکن‌هایی نظیر آسپرین، استامینوفن، ایبوبروفن یا ناپروکسن بهبود می‌یابند. برخی داروهای مذکور دارای انواع ترکیب شده با کافئین هستند که میتوانند به شکل موثرتری عمل کنند. انجام اعمالی از قبیل، فیزیوتراپی، یوگا یا مدیتیشن، ورزش، ماساژ و استفاده از حمام آبگرم نیز در کاهش این نوع سردرد تأثیرگذار است.
در مواردی نیز، ممکن است پزشک برای درمان این عارضه داروهای گوناگون برای بیماری افسردگی در سالمندان جویز کرده و انجام آزمایش MRI را توصیه کند. توجه داشته باشید که درمان سردرد در سالمندان باید با انجام آزمایش‌های لازم و تحت نظر پزشک متخصص صورت گیرد.
نکته قابل توجه
همه سردردها نیاز به مراقبت پزشکی ندارند. با این حال، برخی از انواع سردردها علائم بیماری‌های جدی‌تری بوده و نیازمند رسیدگی فوری هستند. در صورت تجربه هر یک از موارد زیر، بهتر است هر چه زودتر به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- سردردهای شدید و ناگهانی
- سردردهایی با گرفتگی شدید گردن
- سردردهای همراه با تب، تشنج یا از دست دادن هوشیاری
- سردردهای ناشی از ضربه به ناحیه سر یا همراه با احساس درد در گوش و چشم
- سردردهای مداوم در افرادی که پیش از این به این عارضه دچار نبوده‌اند.
- سردردهای مکرر
ممکن است، سردردهای میگرنی به مدت یک روز یا بیشتر طول کشیده و چند بار در هفته یا به ندرت، یعنی، هر چند سال یک‌بار ظاهر شوند. همان طور که پیش‌تر نیز گفته شد، برای درمان سردرد در سالمندان ابتدا لازم است به پزشک مراجعه کرده و انجام آزمایش‌های مربوطه را جدی گرفته شود.
خیلی مطلب کاملی بود
ممنون از اینکه این مقاله براتون مفید بوده