درمان آرتروز در سالمندان: پیشگیری از انواع درد مفصل

درد مفاصل یا آرتروز (Osteoarthritis) بیماری شایعی است که باعث از بین رفتن غضروف مفصل و درگیری استخوان‌های زیر غضروف می‌شود. انتهای استخوان‌ها در مفاصل از بافت نیمه جامدی به نام غضروف پوشیده شده است. درد مفصل در سالمندان بیشتر از دیگر گروه‌های سنی به چشم می‌خورد.

غضروف به استخوان‌ها کمک می‌کند که روی یک‌دیگر حرکت کنند. در بیماری آرتروز، غضروف تجزیه شده و استخوان‌ها هنگام حرکت به یک‌دیگر ساییده می‌شوند. برخورد استخوان‌ها باعث التهاب در اطراف بافت مفصل می‌شود.

آرتروز ممکن است در هر مفصلی رخ دهد اما روی دست، زانو درد، ران و ستون فقرات شایع‌تر است. این بیماری در افراد بالای ۶۵ سال و بازنشسته بیشتر مشاهده می‌شود و مهم‌ترین نشانه آن التهاب و درد شدید مفاصل است.

مهم‌ترین دلایل بروز آرتروز در سنین بالا

این که دقیقا آرتروز به چه دلیلی اتفاق می‌افتد، چندان مشخص نیست. برای درمان درد مفصل در سالمندان باید علت درد شناسایی شود. آرتروز به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بیافتد. یک آسیب فیزیکی نه چندان جدی، ممکن است منجر به آرتروز شود.

گاهی آرتروز به دلیل شکل غیر طبیعی پا، به عنوان مثال قوسی بیش از حد پاها یا صافی غیر طبیعی کف پا، اتفاق می‌افتد. صافی بیش از حد کف پا باعث کاهش ثبات رباط‌ها شده که منجر به افزایش فشار روی مفاصل پا می‌شود و ممکن است در دراز مدت باعث آرتروز شود.

عواملی مانند اضافه وزن، افزایش سن و ضربه به مفاصل، احتمال بروز آرتروز را افزایش می‌دهد. بعضی از بیماری‌های ارثی و اختلالات ژنتیکی نیز با ایجاد فشار بر مفاصل باعث ایجاد آرتروز می‌شوند. دیابت، سندرم مارفان، بیماری ویلسون و آلکاپتونوری از این نوع بیماری‌ها محسوب می‌شوند.

بیشتر بخوانید: درمان گردن درد با ورزش

بارزترین علایم شایع آرتروز

اولین گام برای درمان درد آرتروز در سالمندان، توجه به نشانه‌های بیماری است. بسته به شدت بیماری، مبتلایان به آرتروز درجات مختلفی از موارد زیر را عمدتا در مچ پا یا زانو تجربه می‌کنند:

• درد و سفتی مفاصل
• التهاب در مفصل و بافت‌های اطراف آن
• مشکل در راه رفتن یا خم کردن مفاصل

در این بیماری به دلیل از بین رفتن غضروف‌ها، مفاصل انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و حرکت آن‌ها بسیار سخت و دردناک می‌شود. در بعضی از بیماران به هنگام حرکت مفصل مبتلا به آرتروز، صدای ساییدگی استخوان‌ها یا به اصطلاح ترق و تروق استخوان‌ها شنیده می‌شود.

در بعضی از بیماران، زائده‌های استخوانی در لبه‌های مفاصل درگیر به وجود می‌آید. نشت افیوژن مفصل که به اصطلاح آب آوردن مفصل نامیده می‌شود نیز از علائم شایع آرتروز است.

متاسفانه آرتروز یک بیماری پیش‌رونده محسوب می‌شود و اگر درمان به موقع و مناسب صورت نگیرد به مرور باعث از بین رفتن توانایی حرکت در فرد خواهد شد. درد شدید مفاصل، سبب کم تحرکی بیمار می‌شود و نداشتن تحرک کافی، باعث ضعیف شدن ماهیچه‌ها و شل شدن رباط‌ها خواهد شد.

تشخیص آرتروز یا درد مفصل در سالمندان

برای تشخیص آرتروز، پزشک مفاصل دردناک بیمار را به دقت مورد بررسی قرار می‌دهد. التهاب و ورم مفاصل، حرکت همراه با درد شدید و گاهی تغییر شکل مفاصل می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به آرتروز باشد. در صورت مشاهده این علائم، پزشک از آزمایش مایع مفصل، رادیوگرافی یا تصویربرداری MRI برای تشخیص قطعی بیماری استفاده خواهد کرد.

 رادیوگرافی، کیست‌های زیر غضروف و کاهش احتمالی فاصله مفصلی را نشان می‌دهد. در رادیوگرافی افراد مبتلا به آرتروز، مواردی مانند کوچک شدن فضای بین مفصل‌ها، افزایش حجم استخوان در اطراف مفصل و کیست‌های اطراف مفصل، قابل مشاهده است. در مواردی که رادیوگرافی قادر به تشخیص بیماری نباشد، از پرتونگاری یا MRI استفاده می‌شود.

انواع درمان تاثیرگذار برای درد مفصل سالمندان

آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عصر حاضر است و تحقیقات زیادی بر روی درمان درد آرتروز در سالمندان انجام شده است. متاسفانه باید گفت که این بیماری، درمان قطعی ندارد بلکه تمام اقدامات درمانی برای کاهش درد و ناراحتی بیمار و بهبود توان حرکتی او صورت می‌گیرد. در موارد خفیف تا متوسط برای کاهش درد در بیماران، می‌توان از درمان دارویی، ورزش، طب سوزنی، ماساژ درمانی، لیزر درمانی و … استفاده کرد. در مواردی که شدت بیماری زیاد است از جراحی برای درمان استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: ورزش زانو برای سالمندان

درمان غیر جراحی آرتروز

در اکثر موارد خفیف تا متوسط، برای درمان درد آرتروز در سالمندان از درمان‌های غیر جراحی استفاده می‌شود. این درمان‌ها باعث کاهش درد و افزایش توان حرکتی در بیماران می‌شود. از مهم‌ترین روش‌های درمان درد مفصل در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

داروهای خوراکی

در مرحله اول از داروهای خوراکی برای درمان آرتروز استفاده می‌شود. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن باعث کاهش درد در بیماران خواهد شد. این داروها در دوز بالا التهاب را نیز کاهش می‌دهند اما گاهی برای درمان درد مفصل در سالمندان، داروهای ضد التهابی استروئیدی مانند بتامتازون و دگزامتازون تجویز می‌شود.

ارتوتیک‌ها

ارتوتیک‌ها وسایلی هستند که باعث اصلاح عملکرد پا و سایر مفاصل می‌شوند و از این طریق از مفاصل در مقابل ابتلا به آرتروز محافظت می‌کنند. این دستگاه‌ها بر اساس نیازها و ویژگی‌های بیمار به صورت سفارشی ساخته می‌شود. ارتوتیک‌ها از مفصل پا پشتیبانی می‌کنند و باعث کاهش درد در هنگام راه رفتن می‌شوند.

استفاده از ارتوتیک‌ها برای درمان درد مفصل در سالمندان بسیار موثر است. اگر آرتروز ناشی از قوسی زیاد یا صافی کف پا باشد، با استفاده از وسایل کمکی، فشاری که به مفاصل وارد می‌شود کاهش یافته و  در نتیجه روند پیشرفت آرتروز کند می‌شود.

بریس

بریس وسیله‌ای است که در اطراف مفصل قرار می‌گیرد و باعث مهار حرکات مفصل می‌شود. این وسیله با مهار مفصل از حرکات اضافی آن جلوگیری می‌کند و باعث کاهش ساییدگی مفاصل و کاهش تغییر شکل استخوان‌ها می‌شود. کاهش حرکت استخوان ها بر روی یک‌دیگر منجر به کاهش درد و التهاب در مفصل خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه: ورزش برای کمر درد سالمندان

تجهیزات تثبیت کننده

بی حرکتی مفاصل در حین حرکت پا، می‌تواند به کاهش التهاب مفصل کمک کند. برای بی‌حرکتی مفاصل می‌توان از تجهیزات تثبیت کننده، مانند انواع cast-boot‌ که نوعی کفش طبی تثبیت کننده حرکات مچ پا است، استفاده کرد.

تزریق استروئید

یکی از روش‌های درمان درد مفصل در سالمندان، تزریق داروهای حاوی استروئید است. تزریق این داروهای ضد التهاب، باعث کاهش درد و التهاب در مفاصل خواهد شد. بتامتازون و هیدروکورتیزون از داروهای استروئیدی مناسب برای درمان درد مفصل در سالمندان به شمار می‌روند.

فیزیوتراپی

از متداول‌ترین روش‌های درمان درد مفصل در سالمندان فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی در سالمندان باعث تقویت ماهیچه‌ها باعث افزایش ثبات در مفاصل می‌شود. ثبات و عدم تحرک زیاد مفاصل درگیر آرتروز، باعث کاهش روند پیشرفت این بیماری خواهد شد.

روش‌های فوق، جزو متداول‌ترین روش‌ها برای درمان درد مفصل در سالمندان محسوب می‌شوند. اگر این روش‌ها باعث تسکین درد و کاهش علایم بیماری نشود، ممکن است پزشک از روش جراحی برای درمان آرتروز استفاده کند.

درمان درد آرتروز در سالمندان با جراحی

در مواردی که درمان‌های فوق باعث کاهش درد یا بهبود علایم آرتروز نشود یا در مواردی که بیمار سن کمی دارد و عدم جراحی باعث پیشرفت بیماری و کاهش توان حرکتی بیمار شود، پزشک برای درمان آرتروز اقدام به جراحی خواهد کرد. اگر آسیب وارد شده به مفصل زیاد باشد، ممکن است پزشک قسمت‌های آسیب دیده مفصل را با قطعات پلاستیکی یا فلزی جایگزین کند. این ایمپلنت‌های فلزی و پلاستیکی باعث تقویت مفصل و بهبود علایم آرتروز خواهد شد.

بیشتر بخوانید: درمان پا درد سالمندان

طب سوزنی چه تاثیر شگرفی در درمان درد مفصل دارد؟

آرتروز شیوع گسترده‌ای دارد و تقریبا اکثر افراد بعد از سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی دچار درجات مختلفی از آرتروز در مفاصل خود می‌شوند. گسترش درد مفصل در سالمندان باعث گسترش راه‌های درمان آن نیز شده است. روش‌های درمانی مختلفی در درمان آرتروز وجود دارد، البته بعضی از این روش‌ها از نظر علمی به اثبات نرسیده است.

یکی از روش‌های اثبات شده برای درمان درد آرتروز در سالمندان، استفاده از طب سوزنی است. البته پزشکان، طب سوزنی را درمان اصلی آتروز نمی‌دانند بلکه آن را به عنوان درمان مکمل این بیماری به حساب می‌آورند.

از نظر طب سوزنی، کلیه‌ها بر استخوان‌ها تاثیر می‌گذارند و با استفاده از مریدین کلیه ( نقاط خاصی از کلیه که به وسیله سوزن تحریک می‌شود) می‌توان مشکلات استخوانی را حل نمود. از دیگر روش‌های طب سوزنی برای تسکین درد، تحریک مفاصل ملتهب است. در این روش سوزن‌ها در نقاط خاصی در اطراف مفصل ملتهب برای مدت معینی قرار می‌گیرند. تسکین و درمان درد آرتروز در سالمندان با استفاده از طب سوزنی، عوارض کمتری دارد و سریع‌تر انجام می‌شود.

روش‌های خود مراقبتی در درمان درد آرتروز در افراد مسن

یکی از موثرترین روش‌های درمان آرتروز، اصلاح سبک زندگی است. آرتروز معمولا به دلیل افزایش فشار مفصل‌ها به وجود می‌آید. اضافه وزن و انجام فعالیت‌های سنگین از مواردیست که باعث افزایش فشار بر روی مفاصل می‌شود. تغییر سبک زندگی در کنار درمان پزشکی به تسکین درد و کاهش علایم بیماری کمک می‌کند. از موثرترین روش‌های خود مراقبتی در درمان آرتروز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بیشتر بخوانید: انواع واکر برای سالمندان

به اندازه کافی استراحت کنید

فعالیت‌های سنگین بدنی، مفصل‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد و باعث افزایش علایم آرتروز می‌شود. برای کاهش پیشرفت بیماری، بهتر است به حد کافی استراحت کنید و از انجام فعالیت‌هایی که باعث وخیم شدن علایم بیماری می‌شود، پرهیز کنید.

از پرخوری دوری کنید

یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به آرتروز، اضافه وزن است. اضافه وزن فشار مضاعفی به مفاصل زانو، کمر و باسن وارد می‌کند. کاهش وزن یک راه موثر برای درمان درد مفصل در سالمندان است.

رژیم غذایی خود را تغییر دهید

تحقیقات منابع معتبر نشان می‌دهد، رژیم غذایی برای سالمندان باید سرشار از اسیدهای چرب امگا۳، باعث کاهش التهاب مفاصل در افراد مبتلا به آرتروز خواهد شد.

از کمپرس استفاده کنید

استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای کاهش خشکی مفاصل و تسکین درد موثر است.

به طور منظم ورزش کنید

از آن‌جایی که آرتروز یک بیماری پیش رونده است، به مرور شدت آن بیشتر شده و نیاز به جراحی پیدا خواهد کرد. ورزش سالمندان در منزل به صورت منظم و روزانه، می‌تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهد و نیاز به جراحی را برای مدتی طولانی به تاخیر بیندازد.

بیشتر بخوانید: درمان پوکی استخوان در افراد مسن

سوالات متداول در آرتروز سالمندان

دلایل مهم آرتروز سالمندان چیست؟

دلیل کاملا مشخصی برای آرتروز وجود ندارند. افزایش سن، چاقی نامرتبط و یا ایجاد ضربه میتواند آرتروز را در سالمندان ایجاد کند.

انواع آرتروز به چه شکل است؟

مشکلات آرتروزی بیشتر در دست، زانو، ستون فقرات و گردن خودش را نشان میدهد.

علائم کلیدی آرتروز در سالمندان چیست؟

• درد و سفتی مفاصل
• التهاب در مفصل و بافت‌های اطراف آن
• مشکل در راه رفتن یا خم کردن مفاصل

نحوه درست تشخیص آرتروز چیست؟

بهترین پیشنهاد برای درمان بیماری آرتروز، مراجعه به دکتر و انجام آزمایش‌های مختلف است. پزشک با بررسی دقیق میتواند روند درمان شما را تسریع کند.

درمان آرتروز به چه صورت است؟

برای درمان بیماری آرتروز باید در ابتداری با کار مشورت با یک پزش، انجام شود. پزشک مرتبط میتواند با روش‌های مختلف اعم از فیزیوتراپی، عمل جراجی یا مراقبت در منزل، شما را راهنمایی کند.