پیری میتواند ترسناک باشد. سالمندان اغلب از ناشناخته ها میترسند؛ از بین رفتن استقلال و اثرات طولانی مدت بیماری ها و شرایط پزشک جدید میتواند سالمندان را برای کمک گرفتن باز دارد. آن‌ها ممکن است شرایط و علائم جدید از بیماری ها را تجربه کنند که آنان را مخفی کنند و از کسی کمک نخواهند و به سمت لجبازی با فرزندان می‌روند. این موضوع سبب می‌شود تا سالمندان تصمیمات خطرناکی بگیرند، اما تماشای آنان در مقابل این تصمیمات خطرناک میتواند آزار دهنده باشد. بسیاری از روانشناسان این تغییرات در والدین را یک بحران هویت می‌دانند که باید کنترل شود. اکنون زمان آن است که احساسات خود را کنترل کنید و با در نظر گرفتن نیازهای والدین خود، به آنان کمک کنید و سعی کنید نیازهای جسمی و احساسی آنان را مدیریت کرده و لجبازی در سالمندان خودتان را کاهش دهید.
زمانی که بین سالمندان و فرزندانشان اختلاف نظر وجود داشته باشد، برخی از درگیری های قدیمی و رایج ممکن است نمایان شود. شاید رفتار والدین سالمند خود را مانند رفتار یک کودک یا نوجوان تلقی کنید و از این موضوع عصبی شوید. این اختلافات میتواند بر اساس طولانی بودن مدت مراقبت از والدین شما بیشتر خودش را نشان دهد و لجبازی آنان بیشتر شود. نکات زیر میتواند به شما کمک کند تا بدون خشم و عصبانیت از والدین خود نگهداری و حمایت کنید و آنان را مجبور به لجبازی و اعمال فشار روانی نکنید.
رفتارهای سالمند لجباز
- حمام نکردن
یکی از مهمترین مواردی که اکثر مراقبان سالمند با آن مواجه هستند، ممانعت سالمند در استفاده از حمام است که میتواند دلایل زیادی به همراه داشته باشد. مانند: شرم و نیاز به حفظ حریم خصوصی، ناراحت کننده بودن تماس آب با بدن (به خاط سردی یا گرمی بیش از حد)، احساس ناامنی (ترس از لیز خوردن)، داشتن تجربه تلخ قبلی و…
برای مقابله با این مشکل راه‌های زیادی وجود دارد که موثرترین آن، گفت و گو با سالمند است. زیرا باعث می‌شود بتوانیم ذهنیت او را کشف و علت اصلی را پیدا کنیم. برای این کار می‌توانیم خیلی دوستانه و با رعایت احترام وی، سوال‌هایی را مطرح کنیم. مانند: آیا خاطره‌ای دارید که باعث شده حمام را دوست نداشته باشید؟ دوست دارید دمای حمام برای شما چگونه باشد؟ دوست دارید در حمام پوششی داشته باشید؟ و… با طرح این سوالات به سالمند اطمینان می‌دهید که حفظ حریم شخصی و استقلال و آرامش وی برای شما مهم است و او به این طریق میتواند به شما اعتماد کند.
- استفاده نکردن از عصا
مورد دوم سالمند لجباز ، استفاده نکردن از عصا است. زیرا اکثر سالمندان فکر میکنند اگر از عصا استفاده کنند ناتوان و از کار افتاده شده‌اند و پذیرفتن این مسئله برایشان غم‌انگیز است. ولی ما می‌دانیم که این طرز فکر درست نیست و عصا به عنوان یک ابزار کمکی، باعث می‌شود سالمند کمتر خسته شود. برای حل این مشکل ابتدا می‌توانیم مزایای عصا را برایش توضیح دهیم. مانند: راحتی در حرکت کردن، کاهش احتمال لیز خوردن و سقوط کردن، و… .
بعد از این کار، برای اینکه راحتتر با مسئله کنار بیاید می‌توانیم از همسن و سالانش کمک بگیریم. با این کار او متوجه می‌شود که عصا، وسیله‌ای بسیار رایج است و اکثر افراد از آن استفاده میکنند. همچنین می‌توانیم از جذابیت‌های بصری کمک بگیریم و مدل های مختلف عصا را به او نشان دهیم و به فرد سالمند بگوییم که این وسیله چقدر در خوشتیپی و وقار وی تاثیرگذار است. اما چیزی که از همه چیز مهمتر است، عدم وجود زور و اجبار است. به هیچ وجه نگویید عصایت را بردار، بلکه شما فقط آن را فراهم کنید و تصمیم‌گیری درمورد استفاده از عصا را به خودش بسپارید.
- عوض نکردن لباسها
یکی دیگر از کارهایی که یک سالمند لجباز ممکن است انجام دهد، عدم تعویض لباس است که از علل احتمالی آن میتوان به بی تفاوتی، بی علاقگی، افسردگی و زوال عقل اشاره کرد. چگونه باید این مشکل را رفع کنیم؟
ابتدا باید از خود سوال کنید که مشکل واقعی چیست؟ اگر با شستن لباس های مورد علاقه اش به طور منظم، موافق است و دوست دارد آن ها را بپوشد، مسئله متفاوت است با وقتی که لباس ها کثیف است اما توجهی به عوض کردن آن ها ندارد. هنگامیکه به حمام می رود، به سرعت لباس های کثیف را داخل ماشین لباسشویی قرار دهید و آن ها را بشویید. اگر او لباس های خاصی را بیشتر دوست دارد، تعداد بیشتری از آن نوع لباس تهیه و بقیه لباس ها را از کمدش خارج کنید.
توجه کنید که پوشیدن یک لباس بارها و بارها، از نشانه های مشکوک ابتلا به آلزایمر، از دست دادن حافظه و اختلال در مهارت های تصمیم گیری است.
تا اینجا چند مورد از رفتارها و ناهنجاری‌هایی که احتمال دارد سالمندان از خود بروز دهند و شیوه مقابله با آن‌ها را بررسی کردیم. اما ناهنجاری‌های سالمندان به همین چند مورد خلاصه نمی‌شود و گاهی مستقیم بر اعصاب و آرامش مراقبان خود تاثیر می‌گذارند. در ادامه راهکارهایی را به شما، به عنوان فردی که از سالمندی مراقبت میکند، پیشنهاد می‌کنیم تا بتوانید آرامش و انرژی خود را حفظ کنید و از کاری که انجام می‌دهید، خسته نشوید. با این پیشنهادها سالمند نیز دچار ناهنجاری های رفتاری نشود.
آرامش روانی برای لجبازی سالمند
۱. گاهی ممکن است در خلال ارتباط خود با سالمند احساس کنید که فضای حاکم روبه سوی دعوا و مشاجره دارد، در این شرایط شما باید آرامش خود را حفظ کنید. درست است که هر دوی شما بزرگسال هستید و ممکن است بخواهید مانند او جواب بدهید و به اصطلاح از خود دفاع کنید، اما باید بدانید که با عصبانیت همه چیز بدتر خواهدشد. سالمند لجباز خیلی بیشتر از شما سردرگم است و شاید هم فقط به دنبال جلب توجه‌تان باشد؛ بنابراین نیاز نیست با بی ادبی پاسخشان را بدهید. شما فقط باید آرام باشید. زیرا تنها چیزی که او نیاز دارد احترام و توجه است.
۲. زبان بدن یکی از عوامل مهم در ارتباط مناسب با همه افراد است. بنابراین بهتر است در ارتباط با افراد سالمند از این مهم غافل نشوید. لبخند یکی از تاثیرگذارترین موارد زبان بدن است. وقتی با آن‌ها حرف می‌زنید، لبخند بزنید. لبخند زدن و حفظ ارتباط چشمی با سالمند نشان می‌دهد که خوب به حرف‌هایشان گوش می‌کنید. حتی اگر لبخندتان مصنوعی باشد، نیاز آن‌ها به توجه از جانب شما را رفع خواهد کرد.
۳. تاثیر حرف زدن را فراموش نکنید. شما میتوانید با صحبت کردن و یادآوری خاطرات شیرین گذشته، استرس فرد سالمند را کاهش دهید. اما باید مواظب باشید که وارد خاطرات منفی و ناراحت کننده نشوید.
۴. کارکردن همیشه برای رهایی از فکر و خیال گزینه مناسبی بوده است. کمکشان کنید تا کار کنند. برایشان سرگرمی ایجاد کنید. مانند: باغبانی، آبیاری گیاهان و… . با این روش هم آن‌ها سرگرم می‌شوند هم از بروز تنش‌های احتمالی جلوگیری کرده‌اید.
۵. برای سالمندان تفریحاتی بیرون از خانه در نظر بگیرید. برای یک فرد مسن خیلی سخت است که بیشتر از ۵ ساعت در خانه بماند، ممکن است خیلی فعال به نظر نرسند اما افسردگی در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. ازاین رو آن‌ها را از خانه بیرون ببرید تا کمی پیاده‌روی کنند. اینکار باعث می‌شود ذهن هر دوی شما آزاد شود.
۶. سالمندان را درآغوش بگیرید. بغل کردن یکی از بهترین دارو برای سالمند لجباز است. آدم‌ها برای لمس کردن ساخته شده‌اند. افراد سالخورده‌ای که احساسات منفی دارند کسانی هستند که به ندرت در آغوش دیگران گرفته می‌شوند. ازاین رو، اگر می‌بینید عصبانی یا ناراحت هستند، بنشانیدشان و با یک بغل گرم غافلگیرشان کنید. با این کار حالتی را در آن‌ها خواهید دید که قبلاً ندیده بودید.
۷. تاثیر خنده را فراموش نکنید. برای فرد سالمند خاطرات خنده دار تعریف کنید یا برایشان فیلم کمدی پخش کنید. شک نکنید که خندیدن تمام انرژی های منفی را از شما و فرد سالمند دور خواهدکرد.
۸. اگر همه این روش‌ها با شکست روبه‌رو شد، از آن‌ها فاصله بگیرید. ممکن است به دلایل دیگری عصبانیتشان را سر شما خالی کرده باشند. همچنین اگر دیدید به طور مداوم شما را به خاطر همه‌چیز متهم میکنند، بهترین روش این است که از آن‌ها فاصله بگیرید زیرا اگر اطرافشان باشید ممکن است از شما سوءاستفاده کنند که برای سلامت ذهنی شما اصلاً خوب نیست.
چطور با پدر و مادر لجباز رفتار کنیم؟
با صبور بودن، لجبازی در سالمندان را کاهش دهید
این انتظار را نداشته باشید تا با یکبار صحبت کردن با والدین خود همه چیز را حل کنید. شاید لازم باشد نگرانی های خود را بارها و بارها با او در میان بگذارید، پس صبور باشید. موقع صحبت کردن با یک سالمند نباید تمام مسائل را به یکباره مطرح کنید زیرا ممکن است احساس کند که میخواهید استقلال او را بگیرید و او را تحت کنترل خود دربیاورید. همچنین اگر والدین سالخورده شما دچار زوال عقل و یا آلزایمر باشد، نمیتواند تمام صحبت های شما را به خاطر بسپارد و اطلاعات را پردازش کند.
از موضع قدرت با والدین خود صحبت نکنید
والدین خود را تحت فشار قرار ندهید، تا هم خودتان آسیب نبینید و هم او. دادن اولتیماتوم، تذکر های مکرر و یا حتی تهدید میتواند باعث بحث و فریاد کشیدن شود. دعوا، فریاد، تهدید، در کوبیدن و … میتواند به رابطه بین شما آسیب جدی بزند.
لجبازی با سالمندان با صحبت کمتر می‌شود
شما فردی هستید که نسبت به والدین خود حساس هستید و دوست دارید مراقبت از آن‌ها را به درستی انجام دهید. برای این کار نباید طوری رفتار کنید که والدین شما احساس کنند که نمی‌توانند زندگی خود را مدیریت کنند. به جای ایجاد این حس میتوانید با آنان با گشاده رویی صحبت کنید؛ به عنوان مثال میتوانید بگویید: “من نگرانم شما هستم، شما به اندازه غذا نمی‌خورید و دچار کمبود وزن شده‌اید”. در این صورت والدین به جای لجبازی به حرف های شما فکر میکنند و به غذا خوردن بیشتر توجه میکنند.
در زمان‌های مناسب با والدین صحبت کنید
برخی روزها ممکن است برای والدین شما اضطراب برانگیز و استرس زا باشد. در این موقعیت ها سالمندان به احساس آرامش و استراحت نیاز دارند. اگر در این زمان‌ها از مکالمات چالش برانگیز و تذکرآمیز استفاده کنید قطعا نتیجه عکس خواهید گرفت. برای حل یک مسئله حتما در زمانی که والدین آرام و بدون اضطراب هستند، قدم بردارید در غیر این صورت یک مزاحم جدی برای آنان تلقی می‌شوید. صحبت کردن با کسی که دارای اضطراب است ممکن است او را مضطرب‌تر و همچنین پرخاشگر کند یا حتی برای او احساس ترس ایجاد کند.
برای کاهش لجبازی در سالمندان آرام باشید و به آرامی سخن بگویید
اغلب والدین از نتیجه کار اشتباهی که کردند آگاه هستند و خودشان خود را به اندازه کافی مقصر می‌دانند. اگر شما با تندی با آنان صحبت کنید حتما هیزم در آتش افکار آنان ریخته‌اید. بیان صحبت با آرامش و عشق میتواند سالمندان را از افکار منفی دور کند و باعث اعتماد بیشتر شود. در این صورت سالمند میتواند با اطمینان بیشتری از تصمیماتی که گرفته با شما صحبت کند.
میتوانید خودتان از دیگران کمک بگیرید
ممکن است خودتان احساس خستگی، ترس یا ناامیدی داشته باشید و نتوانید آرامش را به والدین خود منتقل کنید. برای این کار از دیگران کمک بگیرید تا دوباره انرژی خود را به دست آورید. کمک گرفتن از روانشناسان، دوستان و اعضای دیگر خانواده می‌توانند کمک بسیار زیادی به کسب دوباره انرژی شما کنند.
برای پدر و مادر سالمند خود بیشتر زمان بگذارید
این احتمال وجود دارد که مشغول زندگی خود باشید و وقت کمی را برای سپری کردن با والدین خود نداشته باشید. اما در صورت توان این زمان را بیشتر کنید تا درک شما نسبت به والدین تان بیشتر شود. تعامل شما با والدین میتواند احساس خوبی به آنان منتقل کند و سازگاری والدین با تغییرات دوران پیری سریع تر صورت گیرد.
از والدین خود بپرسید!!
به جای صحبت کردن و تذکرهای مداوم، میتوانید ذهن والدین سالمند خود را به چالش بکشید. به طور مثال از او بپرسید که چرا اجازه نمی‌دهد تا کسی به او کمک کند؟ یا چرا برای انجام کاری از او مشورت نمی‌گیرد؟ با ایجاد سوال در ذهن والدین خود باعث می‌شوید از میزان لجبازی در سالمندان خود کم کنید.
از راه حل های متنوع برای حل مشکلات والدین خود استفاده کنید
به جای اینکه مدام به والدین خود بگویید که چه کارهایی انجام دهند، بیشتر تمرکز بر نگرانی های خود والدین داشته باشید. سعی کنید در مورد مشکلات او تحقیق کنید و راه حل های مختلفی را کسب کنید. هدف برای این کار علاوه بر پیدا کردن راه حل، ایجاد حس اعتماد بیشتر، حمایت و همکاری متقابل با والدین سالمند است.
به نیمه پر لیوان توجه کنید
همیشه همه چیز در سالمندی بد نیست. این مرحله هم مانند تمامی مراحل زندگی، دنیای خودش را دارد. مهم ترین مزیت این دوره داشتن تجربه های فراوان سالمندان است. سعی کنید از این تجربه ها برای حل بسیاری از مشکلات خودتان استفاده کنید و به جای عصبی برخورد کردن به آن‌ها فکر کنید.
از خواهر و برادرهای خود تقاضای کمک کنید
مراقبت از سالمندان یکی از بزرگ ترین مسئولیت های زندگی است که میتوانید آن را به تنهایی انجام ندهید. برای جلوگیری از لجبازی و سختی والدین میتوانید از خواهر و برادرهای دیگر بخواهید تا با آنان صحبت کنند.
برای از بین بردن لجبازی در سالمندان از پشتیبانی دوستان غافل نشوید
دوستان و همسایگان و حتی همسالان والدین شما می‌توانند کمک حال شما باشند. گاهی اوقات شنیدن و پذیرش برخی حرف‌ها از کسانی که عضو خانواده نیستند (مثل دوستان) میتواند برای یک سالمند راحت تر باشد.
با پزشکان، روانشناسان و متخصصان والدین خود استفاده کنید
در صورت عدم موفقیت برای رفع مشکلات با والدین خود، میتوانید با پزشکانی که با والدین شما آشنا هستند صحبت کنید. به پزشکان بگویید تا نگرانی‌های شما را با والدینتان در میان بگذارند و به صورت علمی و منطقی با او صحبت کنند.
والدین خود را از پیامدهای کارشان آگاه کنید
اگر والدین شما همچنان مصمم هستند که کار خطرناک یا نامناسبی را انجام دهند، با او صمیمانه صحبت کنید و پیامدها و خطرات جدی کار را برای او شرح دهید. به عنوان مثال اگر پدر مسن شما هنوز هم برای رانندگی پافشاری میکند، از خطرات و تصادفات احتمالی این کار به او بگویید. با آنان مثل بچه‌ها صحبت نکنید و از تهدید و اغراق بپرهیزید. مثلا به او بگویید: “پدرم می‌دانم که می‌خواهی استقلال داشته باشی اما ممکن است این استقلال به قیمت آسیب رساندن به خودت یا کشتن افراد دیگر تمام شود”. گاهی با صحبت مانند یک زنگ خطر برای والدین خود عمل کنید تا با لجبازی در سالمندان خود مواجه نشوید.
به خواسته های والدین سالخورده خود احترام بگذارید
سعی نکنید طرز فکر والدین را تغییر دهید. والدین شما بزرگسالانی هستند که حق دارند تصمیماتی را برای زندگی خودشان بگیرند. گاهی لازم است کاری نکنید و به خواسته و تصمیم آنان احترام بگذارید.
در آخر
فرض کنید که تمام تصمیمات والدین مسن شما اشتباه باشد؛ شما حق ندارید با احساسات با آن‌ها رفتار کنید، عصبی شوید، بحث و دعوا راه بیندازید و ناسزا بگویید. برای کنترل خشم خود و برای این که لجبازی در سالمندان را کم کنید، تمرین انجام دهید یا از مشاوران کمک بگیرید. مسئله مهم دیگر این است که سالمندان ارزشمند هستند و نمیتوان از اهمیت حضور آن‌ها غافل شد. بهتر است با آنان در مورد امیدها، آرزوها و آینده صحبت کنید و سعی کنید آنان را برای رسیدن به این خواسته ها کمک کنید. پیری هر چقدر که سخت و دشوار باشد با وجود شما فرزندان بالغ و عاقل میتواند شیرین و شیرین‌تر شود.
یک دیدگاه