زخم بستر در سالمندان: علایم جدی و درمان اصولی

درمان زخم بستر سالمندان یا زخم فشاری در منزل، شامل کارهایی است که باید پیوسته و مکرر روی محلی که دچار زخم شده، انجام شود. بهتر است از ملحفه‌ای استفاده کنید که میزان سایش کمتری روی محل آسیب دیده ایجاد کند.

اگر شما جزو افرادی هستید که دچار زخم بستر شد‌ه‌اید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا نکاتی را در مورد درمان زخم بستر سالمندان در منزل  را به شما آموزش دهیم.

اولین نکته‌ای که لازم است برای درمان زخم بستر در منزل رعایت کنید، حرکت دادن محل آسیب دیده در هر دو ساعت است. برای افرادی که مدت زمان زیادی است در حالت نشسته قرار دارند، مانند کسانی که از ویلچر استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود که هر پانزده دقیقه یک بار اندام مبتلا شده به زخم بستر را حرکت دهند.

زخم بستر در سالمندان چیست؟

زخم بستر را زخمی باز بر روی پوست می‌دانند. زخم بستر سالمندان معمولا در مناطقی از پوست بدن ایجاد می‌شود که نازک‌تر است. شایع‌ترین این قسمت‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• باسن
• آرنج‌ها
• کمر
• لگن

زخم بستر را می‌توان در بین افراد زیر مشاهده کرد

• افرادی که سن بالای ۷۰ سال دارند
• نمی‌توانند زیاد حرکت کنند.
• برای مدت زمان زیادی در رختخواب یا روی ویلچر بوده‌اند.
• نمی‌توانند بخشی از بدن خود را بدون کمک گرفتن از دیگران حرکت دهند.
• پوست نازک و حساسی دارند.

اگرچه زخم بستر به راحتی قابل درمان است و حتی می‌توانید به درمان زخم بستر در منزل فکر کنید ولی افرادی که دچار زخم بستر شدیدی شده‌اند، به راحتی درمان نمی‌شوند.

برای درمان زخم بستر در منزل باید اطلاعات کافی در مورد این بیماری داشته باشید. در ادامه مقاله به بررسی نشانه های آن می‌پردازیم:

زخم بستر شامل مراحل مختلفی است و بسته به این که در کدام مرحله قرار داشته باشید، نشانه‌های آن متفاوت است.اما به طور کلی نشانه‌های زیر را می‌توان برای تمامی مراحل این بیماری یکسان دانست:

• رنگ پوست تغییر می‌کند.
• احساس درد در محل آسیب دیده به وجود می‌آید.
• محل مورد نظر عفونت می‌کند.
• پوست در آن ناحیه باز می‌شود.
• پوست نرم‌تر یا حتی زبر‌تر از نواحی اطرافش است.

فیلم آموزش درمان زخم بستر سالمندان در منزل

درمان گیاهی زخم بستر سالمندان در منزل

زخم بستر به گونه‌ای است که اگر به موقع درمان نشود می‌تواند به یک زخم عفونی و خطرناک تبدیل شود. حتی استفاده از روش‌های درمان خانگی هم می‌توانند در بهبود و زخم و جلوگیری از عفونت آن موثر واقع شود. آنچه در زخم بستر اهمیت دارد، تشخیص به موقع این بیماری است. در این بخش با راه‌های درمان خانگی زخم بستر بیشتر آشنا خواهید شد.

۱ – عسل

عسل به طور طبیعی دارای موادی است که خاصیت ضدعفونی‌کننده دارد. استفاده از عسل باعث می‌شود که زخم بستر در سالمندان تسکین پیدا کند. البته این شیوه درمان برای افرادی مناسب است که زخم بستر آن‌ها عود نکرده باشد. استفاده از عسل باعث می‌شود که درد شما کم‌تر شده، میزان خارش زخم‌تان کاهش یابد و در نهایت زخم بستر‌تان درمان شود. عسل احتمال عفونت کردن زخم بستر را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

نحوه استفاده عسل برای زخم بستر

• مخلوطی از عسل و شکر تهیه کنید. این مخلوط را روی محل آسیب دیده بمالید و با بانداژ تمیز آن را ببنید. هر روز این کار را تکرار کنید.
• مقداری عسل روی برگ درخت موز بریزید و روی آن به مدت چند ساعت دراز بکشید به طوری که زخم شما دقیقا روی عسل قرار بگیرد. این روش را هر روز انجام دهید.

ماساژ درمانی می‌تواند باعث بهبود گردش خون در بدن شود و به این ترتیب از ایجاد زخم بستر جلوگیری خواهد کرد. 

۲ – زردچوبه

استفاده از زردچوبه فرآیند بهبودی زخم بستر سالمندان را سریع‌تر می‌کند. در ترکیبات زردچوبه، ماده‌ای هست که خاصیت ضدعفونی‌کننده دارد. در نتیجه استفاده از این ماده، عوارض ناشی از زخم بستر رو به بهبودی می‌رود تا عفونت موجود روی پوست‌تان برطرف می‌شود. به طور کل برای درمان بیماری پوستی در سالمندان، زردچوبه ماده بسیار کارآمدی است. زمانی که زردچوبه با روغن‌های گیاهی ترکیب شود می‌تواند به بهبود زخم، بهبود گردش خون و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک بسیاری کند. از طرفی خاصیت ضدباکتری و ضدمیکروب زردچوبه مانع ایجاد التهاب و عفونت می‌شود و همین امر می‌تواند از زخم بستر و تعفونت آن جلوگیری کند. 

نحوه استفاده زردچوبه برای زخم بستر

• ابتدا لازم است که با آب نمک زخم خود را تمیز کنید. مقداری از زردچوبه را روی زخم خود بپاشید به طوری که تمام سطح آن پوشیده شود. سپس روی زخم را با بانداژ ببندید. اگر می‌خواهید که زخم‌تان سریع‌تر درمان شود، این کار را سه مرتبه در طول روز تکرار کنید.
• شیوه دیگر استفاده از زردچوبه برای درمان زخم بستر سالمندان در منزل، خوردن شیر مخلوط شده با زردچوبه است. شیر را دو بار در روز بخورید.

۳ – آلوئه‌ورا

در این ماده طبیعی، ترکیباتی وجود دارد که باعث تسکین و درمان زخم بستر افراد سالمند می‌شود. استفاده از آلوئه‌ورا برای کنترل عفونت ناشی از زخم بستر و درمان آن مناسب است. مصرف این ماده طبیعی باعث می‌شود که روی زخم مرطوب شده و در نتیجه سرعت بهبود آن بیشتر شود. ژل آلوئه ورا خاصیت خنک کننده و ضدالتهابی دارد. ژل آلوئه ورا نه تنها می‌تواند زخم بستر را درمان کند، از طرفی می‌تواند از ابتلا به آن هم جلوگیری کند. 

نحوه استفاده آلوئه ورا برای زخم بستر

• برگ آلوئه ورا را برش دهید تا ژل آن بیرون بیاید.
• ژل آلوئه ورا را برای چند دقیقه روی زخم بمالید.
• صبر کنید تا خشک شود، سپس آن را به وسیله پارچه مرطوب از روی پوستتان پاک کنید. این کار را به مدت ۳ بار در روز تکرار کنید.
• می‌توانید از پماد یا ژل آلوئه ورا استفاده کنید تا فرآیند بهبود‌تان سریع‌تر شود.

۴ – آب نمک

برای این که زخم بستر در افراد سالمند سریع‌تر بهبود پیدا کند، می‌توانند آن را با آب نمک شستشو دهند. زخم بستر‌هایی که به طور منظم شست‌وشو داده نمی‌شوند، احتمال عفونت کردن آن‌ها بیشتر است. با استفاده از آب نمک، مایعات اضافی زخم خالی شده و سلول‌های مرده از روی پوست شما برداشته می‌شود.

۵ – درمان با پودر بچه

پودر بچه با خشک کردن و از بین بردن عفونت در ناحیه مورد نظر از ایجاد التهاب و عفونت جلوگیری خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین عوامل در ایجاد زخم بستر رطوبت است، با استفاده از پودر بچه رطوبت موجود در ناحیه از بین می‌رود. 

۶ – روغن نارگیل

استفاده از روغن نارگیل می‌تواند به سلامت پوست شما کمک شایانی بکند. زخم بستر با استفاده از روغن نارگیل، با سرعت بیشتری بهبود می‌یابد. به علاوه، ماساژ دادن پوست به وسیله روغن نارگیل، باعث افزایش چرخش خون روی پوست ‌تان می‌شود. روغن نارگیل خواص درمانی بالایی برای پوست دارد و علاوه بر سالم نگه‌داشتن پوست می‌تواند زخم‌های سطح پوست را درمان کند. برای افراد سالمندی که به زخم بستر مبتلا هستند یا نشنانه‌های آن روی بدنشان ظاهر شده است، بهتر است ماساژ با روغن نارگیل را از یاد نبرند. تنها کافیست روزی ۳ تا ۴ بار بدن خود را با روغن نارگیل چرب کنید و ماساژ دهید. 

نحوه استفاده روغن نارگیل برای زخم بستر

• مقدار‌ی روغن نارگیل گرم را روی دست و پا و پشت بدنتان بمالید.
• به آرامی ماساژ دهید تا روغن به طور کامل جذب بدن‌تان شود.
• روزی سه تا چهار نوبت این کار را انجام دهید تا زخم بستر‌تان درمان شود و زخم‌های جدید ایجاد نشود.

۷ – برگ هماور

یکی دیگر از شیوه‌های درمانی گیاهی که امروزه در طب جایگزین استفاده می‌شود، هماور (COMFREY) است. ریشه و برگ این گیاه، مناسب درمان زخم بستر در منزل است. استفاده از این گیاه می‌تواند به بهبود زخم بستر و تولید سلول‌های جدید در محل زخم کمک زیادی کند. این گیاه درمانی، می‌تواند دردهای شما را کاهش داده و از بروز التهاب جلوگیری کند.

نحوه استفاده برگ هماور برای زخم بستر

• مقدار مساوی از برگ گیاه هماور پودر شده را با نارون آمریکایی مخلوط کنید.
• مقداری آب به آن اضافه کنید تا خمیر شود.
• روی زخم بمالید و روی آن را با بانداژ ببندید.
• بگذارید تا صبح روز بعد به همان صورت باقی بماند.
• صبح روز بعد، زخم را با آب نمک بشویید.
• این کار را هر روز تکرار کنید.

اگر دچار زخم بستر شدید شوید، به این معنی که زخم بستر شما در مرحله سه و چهار قرار گرفته باشد، نمی‌توانید از شیوه‌های درمانی زخم بستر در منزل که در بخش‌های قبلی توضیح دادیم، استفاده کنید و لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک معالج، وضعیت شما را از لحاظ معیار‌های زیر می‌سنجد:

• عمق و اندازه زخم‌تان را بررسی می‌کند.
• نوع بافت آسیب دیده در محل زخم را متوجه می‌شود. منظور این است که چه نوع از بافت شما آسیب دیده است؛ ماهیچه، سطح پوست یا استخوانتان.
• تغییری که در رنگ پوست شما ایجاد شده است.
• میزان مرگ و میری که روی سلول‌ها پوست‌تان در اثر زخم بستر ایجاد شده است.
• آیا زخم بستر عفونت کرده یا خیر، آیا بوی بدی می‌دهد، آیا خون‌ریزی دارد؟

پیشگیری از زخم بستر در سالمندان

پیشگیری از زخم بستر سالمندان به مراتب بسیار بهتر از آن درمان آن است. پس قبل از اینکه فرد سالمند به زخم بستر مبتلا شود با توجه به راه‌هایی که در ادامه عنوان می‌کنیم نسبت به جلوگیری از ابتلای آن اقدام کنید. 

• زمانی که فرد سالمند بیدار است هر دو ساعت یک‌بار حالت فرد سالمند را تغییر دهید. اگر به سمت چپ خوابیده بود به او کمک کنید تا در سمت راست قرار بگیرد. 
• در حین جابه‌جایی به هیچ عنوان فرد سالمند را روی زمین یا تخت نکشید، سعی کنید با کمک خود فرد یا با کمک گرفتن از فرد دیگری آن را بلند کنید و روی تخت جابه‌جا کنید. 
• به منظور جلوگیری از زخم بستر باید به فرد سالمند کمک کنید تا تحرک داشته باشد. از او بخواهید دستان خود را باز و بسته کند به این ترتیب عضلات بین انگشتان منقبض شده و رها می‌شوند. مچ دست و پای فرد سالمند را بچرخانید تا مفاصل تحرک داشته باشند. 
• بین زانوهای فرد سالمند بالشت کوچکی قرار دهید تا از فشار آوردن به زانوها جلوگیری شود. 
• برای جلوگیری از فشار به مفاصل مختلف بدن، بهتر است از تشک طبی برای فرد سالمند استفاده کنید. این تشک‌ها علاوه بر عبور هوا، مانند یک ماساژور عمل می‌کنند و می‌توانند از ابتلا به زخم بستر جلوگیری کند. 
• فرد سالمند را مرتب به حمام ببرید و بدن او را همیشه خشک و تمیز نگه‌دارید. 
• ملحفه‌های روی تخت را هر روز بشوئید، اجازه ندهید این ملحفه‌ها چروک شوند. 
• بدن فرد سالمند را مخصوصا نواحی که مستعد زخم بستر است را هر روز چک کنید. در صورت ایجاد التهاب و قرمزی علاوه بر اطلاع به پزشک معالج، به آرامی شستشو دهید تا جریان خود در آن ناحیه افزایش پیدا کند. 
• شخص را تشویق کنید تا از تخت بیرون بیاید، یا برای مدتی بنشیند. اگر فرد سالمند توانایی بلند شدن ندارد پرستار در ایستادن به او کمک می‌کند.  این کار مانع ایجاد زخم بستر و آب آوردن ریه‌های فرد می‌شود. 
• مصرف مایعات زیاد، پروتئین‌ها و … می‌تواند مانع از ایجاد زخم بستر در فرد سالمند شود. 
• به هیچ عنوان اجازه ندهید که ملحفه‌های تخت و لباس‌های فرد سالمند نم یا رطوبت داشته باشند. 

مراحل ایجاد زخم بستر در سالمندان

مرحله اول

پوست تخریب نشده ولی رنگ آن تغییر کرده است. اگر پوست روشنی داشته باشید، محل آسیب دیده ممکن است قرمز شده باشد. اما در صورتی که پوست تیره‌تری دارید، پوست در محلی که آسیب دیده، از آبی تا بنفش تغییر رنگ می‌دهد. ممکن است، محل آسیب دیده گرم‌تر از سایر نواحی بدن باشد.

مرحله دوم

در این مرحله پوست، شروع به تخریب شدن می‌کند. تاول‌هایی را بر روی این نواحی می‌بینید که با آب پر شده‌اند.

مرحله سوم

زخم‌های ایجاد شده، عمیق‌تر می‌شوند و حتی ممکن است به بافت چربی پوست شما آسیب بزند. زخم، ممکن است، شبیه یک چاله به نظر برسد.

مرحله چهارم

لایه‌های زیادی از پوست دچار مشکل می‌شوند. حتی ماهیچه‌ها و استخوان درگیر این مشکل می‌شوند.

سالمندانی که زخم بستر‌شان در مرحله اول و دوم قرار دارد، به راحتی می‌توان نکاتی را رعایت کنند تا زخم بستر‌شان در خانه درمان شود. اما افرادی که مشکل‌شان حادتر است، لازم است به پزشک مراجعه کنند تا درمان آن‌ها در مراکز درمانی انجام شود.

علت ایجاد زخم بستر در سالمندان

دلیل اصلی زخم بستر در سالمندان را می‌توان به خاطر فشار طولانی مدت بر روی قسمتی از پوست دانست و مسلما بهترین درمان، پیشگیری است. این فشار اگر همراه با رطوبت زیاد و کم شدن چرخش خون در آن قسمت شود، زخم بستر، شدید‌تر بروز پیدا می‌کند. خوابیدن بر روی یک قسمت از بدن برای مدت طولانی، می‌تواند باعث آسیب دیدن آن قسمت از بافت پوست شما شود. نواحی از بدن مانند پاشنه پا، لگن و دنبالچه آسیب پذیر‌ترین بخش‌های بدن هستند که خیلی راحت‌تر به زخم بستر دچار می‌شوند.

یکی دیگر از عواملی که باعث ایجاد زخم بستر می‌شود، سایش پیوسته پوست افرادی است که به طور مداوم در رختخواب هستند. پوست این افراد به طور مکرر با ملحفه‌ای که در زیر آن‌ها قرار گرفته است، سایش پیدا می‌کند. سالمندانی که به صورت مداوم در تخت هستند و فعالیت کمی دارند، پیشنهاد میشود که برای دور بودن از زخم بستر، فعالیت روزانه خود را افزایش دهند. ورزش سالمندان در خانه و منزل از مواردی است که حائز اهمیت فراوانی است و علاوه بر کنترل نسبی زخم بستر، در بسیاری بیماری دیگر از قبیل یبوست در سالمندان کمک میکند.

چه سالمندانی بیشتر در معرض ابتلا به زخم بستر هستند؟

• اگر به طور مداوم نمی‌توانید بخشی از بدن خود را تکان دهید و مدت زمانی است که بر روی تخت خوابیده‌اید، احتمال ابتلا به زخم بستر در شما زیاد است.
• اگر سن شما زیاد است و پوست حساس‌تر و آسیب‌پذیر‌تری دارید، ممکن است به این بیماری دچار شوید.
• داشتن عادت غذایی نا‌مناسب که در آن مواد مغذی کافی به بدن شما نمی‌رسد، باعث آسیب‌پذیری پوست شما در برابر ابتلا به زخم بستر می‌شود.
• اگر به دیابت مبتلا هستید، چرخش خون در بدن شما به دلیل داشتن این بیماری کمتر می‌شود. در نتیجه احتمال ابتلا به زخم بستر در شما بالاتر می‌رود.

چه شیوه‌های درمانی برای زخم بستر تجویز می‌شود؟

• دارو درمانی؛ ممکن است برای شما دارو‌های آنتی باکتریال تجویز شود تا عفونت‌تان برطرف شده یا مسکن‌هایی برای کاهش درد تجویز شود.
• درمان زخم بستر در منزل؛ به این معنی که شیوه پوشش خاصی برای شما تجویز می‌شود.
• لازم است سبک زندگی‌تان را تا حدی تغییر دهید. مثلا چند وقت یک‌بار شیوه خوابیدن و نشستن‌تان را تغییر دهید یا نوع غذایی که می‌خورید را عوض کنید.
• درمان عفونت‌هایی که روی زخم شما ایجاد شده است.
• جراحی؛ بسته به نظر و تشخیص پزشک معالج شما انجام می‌شود.
• تمیز و خشک نگه داشتن محل زخم

به طور کلی، اگر دچار زخم بستر شده‌اید بهتر است به پزشک مراجعه کنید یا اگر قادر به حرکت نیستید، وضعیت خود را به پزشک بگویید تا میزان و عمق زخمتان مورد بررسی قرار گیرد. شیوه‌هایی که برای درمان زخم بستر در سالمندان در منزل گفته شد، برای افرادی مناسب است که زخم بستر آن‌ها شدید نیست.

سوالات متداول

اولین مرحله درمان زخم بستر سالمندان در منزل چیست؟

فشار اهرم آزاردهنده بسیار قوی در تشدید شدن این بیماری است. باید هر دوساعت جابجایی در بیمار انجام شود.

بیماری زخم بستر فقط در سالمندان رخ میدهد؟

به طور کل بیماری زخم بستر برای افرادی است که تحرک زیادی ندارند یا تحرک آنها صفر است. سن و سال در این بیماری مطرح نمیشود. هر کجا که بر اثر بیماری‌های مختلف، کم‌تحرکی ایجاد شود، زخم بستر هم ایجاد میشود.

مهم‎ترین علت زخم بستر چه هست؟

بیشترین عاملی که میتواند شروع بیماری زخم بستر شود، فشارهای بالاتر از حد معمولی به مدت طولانی به پوست است.

مراحل درمان زخم بستر افراد سالمند چیست؟

• کاهش دادن فشار روی بدن
• منظم جابجا کردن بیمار
• تمیز کردن بافت قدیمی و فرسوده شده
• پانسمان منظم سالمند
• جراحی در صورت نیاز