دلیل و درمان خشکی لب سالمندان؛ مسائل بهداشتی مهم

خشکی لب که در شرایط و زمان‌های خاصی بیشتر نمود پیدا می‌کند از جمله مشکلات شایع پوستی است که همه افراد حتی برای یکبار هم که شده آن را تجربه کرده‌اند. این مشکل اگر به درستی درمان نشود نه تنها حالتی آزار دهنده ایجاد می‌کند بلکه در مواقعی که لب‌ها به شدت ترک خورده‌اند موجب درد و ناراحتی شدید نیز می‌شود.

گذشته از بحث دردهای آزار دهنده، گاهی اوقات خشکی لب نشانه‌ای از بروز یک بیماری و یا اختلال در عملکرد صحیح بدن است که اگر مورد توجه قرار نگیرد و علت آن ریشه یابی نشود می‌تواند سلامتی افراد را به‌نوعی به مخاطره بیندازد.

در این بخش از مقاله می‌خواهیم به دلایل و درمان خشکی لب در سالمندان بپردازیم؛ این که چه عاملی موجب ایجاد این مشکل در سالمندان عزیز می‌شود؟ خشکی لب کمبود کدام ویتامین است؟ چه درمانی برای مبارزه با این عارضه پوستی در سالمندان مناسب است؟ و … برای دریافت پاسخ‌های مطرح شده پیشنهاد می‌کنیم که تا پایان ما را همراهی بفرمایید.

چرا پوست لب بسیار حساس است؟

پوست لب بسیار ظریف و نازک است از این‌رو به‌راحتی دچار خشکی و پوسته پوسته شدن می‌شود. اگر علمی‌تر بخواهیم بگوییم لب پوست ندارد بلکه لایه‌ای از مخاط برروی آن کشیده شده است و از آنجایی که فاقد لایه کراتین است بسیار ضعیف‌تر و آسیب پذیرتر از پوست است. این در حالی است که پوست بدن به‌دلیل داشته کراتین از مقاومت بالاتری برخوردار است. علاوه‌بر لب قسمت‌هایی از بدن هم‌چون داخل دهان، چشم، لوله گوارشی، مجاری ادرار و … از پوشش مخاط تشکیل شده‌اند.

بیشتر بخوانید: درمان زخم دهان سالمندان

چرا لب‌های سالمندان دچار خشکی می‌شود؟

این که چرا لب دچار خشکی می‌شود عوامل خارجی و داخلی بسیاری در این امر دخیل است از جمله شرایط و محیط زندگی، بیماری‌های زمینه‌ای و سبد غذایی. هر کدام از این عوامل می‌توانند به‌نوعی موجب بروز و یا تشدید خشکی لب و دهان در سالمندان شود.

وجود برخی از بیماری‌ها

وجود برخی از بیماری‌ها هم‌چون دیابت، کم خونی، پسوریازیس، کم کاری تیروئید، آلرژی و … نیز می‌تواند موجب خشکی لب در سالمندان شود. از این‌رو افرادی که سالمند در خانه دارند و به تازگی دچار خشکی لب شده‌اند می‌بایست از نظر بیماری‌هایی که ذکر کردیم مورد بررسی قرار گیرند.

دلایل مهم کم شدن آب بدن چیست؟

کمبود آب در بدن یکی از مهم‌ترین دلایل خشک شدن لب در سالمندان عزیز است. اگر بدن به هر دلیلی از جمله گرما زدگی و یا اسهال دچار کم آبی شود می‌تواند خشکی لب را تشدید کند.

لیس زدن مکرر لب‌ها

برخی افراد از سر عادت به‌طور مکرر لب‌های خود را لیس می‌زنند که در اثر تماس بزاق دهان با لب موجب خشکی می‌شود. بزاق گرچه در ظاهر ایجاد رطوبت موقت می‌کند اما به‌مرور با از بین بردن چربی پوست لب موجب تبخیر رطوبت از سطح آن می‌شود که نتیجه آن خشکی هر چه بیشتر پوست است.

بیشتر بخوانید: علت خشکی دهان در سالمندان

استفاده از مواد آرایشی و محرک

بسیاری از صابون‌ها، مواد آرایشی نامرغوب، آدامس و برخی از شیرینی‌ها دارای ترکیبات شیمیایی هستند و یا مرکباتی مانند لیمو ترش و پرتقال دارای اسید هستند که می‌توانند با ایجاد آلرژی موجب تحریک پوست لب و خشکی آن شوند.

شرایط محیطی

یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند سبب ایجاد خشکی پوست و ترک خوردگی لب در سالمندان شود شرایط محیطی همچون تابش آفتاب، وزش باد، سرما، گرد و غبار و آلودگی هوا است. اگر سالمندان زیاد در معرض شرایط محیطی قرار بگیرند با تبخیر شدن رطوبت، پوست لب دچار ترک خوردگی و خشکی می‌شود.

کمبود ویتامین و مواد معدنی

تغذیه سالم موجب حفظ سلامتی بدن می‌شود. اگر بدن از نظر ویتامین‌هایی همچون A، B، C و … یا املاح معدنی مانند آهن و روی کمبود داشته باشد می‌تواند سبب ایجاد پوسته پوسته شدن و ترک خوردگی به‌ویژه در گوشه لب شود. یکی از ویتامین‌هایی که در اثر کمبود به شدت برروی پوست لب تاثیر می‌گذارد B2 یا همان ریبوفلاوین است که سبب ترک خوردگی و ورم در گوشه لب می‌شود. شاید برای شما جالب باشد که مصرف بیش از حد برخی از ویتامین‌ها همچون A می‌تواند منجر به خشکی پوست لب نیز شود.

عفونت قارچی

همه انسان‌ها برروی پوست خود قارچ‌هایی دارند که در حالت مساعد بودن شرایط همچون گرما و رطوبت می‌توانند رشد و تکثیر کنند. از آنجایی که لب‌ها دائما توسط بزاق مرطوب می‌شود جایگاهی مناسب برای رشد قارچ است. خشکی و ترک خوردگی لب‌ها می‌تواند نشانه‌ای از عفونت قارچی باشد.

سایر عوامل تاثیر گذار در خشک شدن دهان و لب

علاوه‌بر مواردی که به آن‌ها اشاره کردیم یکسری عوامل دیگر نیز هستند که در خشکی لب سالمندان تاثیر گذار هستند از جمله:

• مصرف برخی از داروها همانند انواع آنتی بیوتیک، قرص سرما خوردگی، قرص ضد آکنه، دپنی سیلامین، فنوتیازین و …
• سیگار کشیدن
• انسداد راه بینی به‌دلیل سرماخوردگی
• و …

راه‌های جلوگیری از خشک شدن لب در سالمندان

سالمندان به‌دلیل مصرف داروهای مختلف و همچنین مبتلا شدن به بیماری‌های گوناگون بیشتر مستعد خشکی دهان و لب هستند که با رعایت یکسری نکات می‌توانند به‌راحتی از این مشکل رها شوند. از مهم‌ترین این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بیشتر بخوانید: مشکلات دهان و دندان سالمندان

۱- چرب کردن لب

• از آنجایی که پوست لب‌ها فاقد غدد چربی است و در اثر تماس با هوای سرد، تابش خورشید و … رطوبت خود را از دست می‌دهد می‌توان برای جلوگیری از بروز و یا درمان خشکی به‌طور مرتب لب‌ها را مرطوب و چرب کرد. وازلین، پماد A، کره و یا روغن‌های مخصوص پوست برای این امر بسیار مناسب هستند.
• سرما تاثیر بسیار بدی بر روی پوست به خصوص لب‌ها می‌گذارد. همان‌طور که در فصل سرما دست‌های خود را می‌پوشانیم و گرم نگه می‌داریم، لب‌ها را نیز باید پوشاند.
• اگر سالمند قصد بیرون رفتن در هوای سرد را دارد و یا این که می‌خواهد در زیر تابش نور خورشید باشد بهتر است که از قبل لب‌های خود را با روغن نارگیل، زیتون و یا کرچک چرب کند و همواره با خود مرطوب کننده داشته باشد.
• اگر لب‌های شما زیاد خشک می‌شوند و یا دچار ترک خوردگی شده‌اند بهتر است که هر دو ساعت عمل چرب کردن را ادامه دهید.

۲- مصرف آب

• اشاره کردیم که یکی از علت‌های خشکی پوست کمبود آب است که با نوشیدن روزی چندین لیوان آب می‌توان با این مشکل به‌خوبی مقابله کرد. نوشیدن آب علاوه‌بر هیدراته شدن به دفع سموم از بدن نیز کمک می‌کند.

۳- استفاده از دستگاه بخور

• اگر لب‌ها رطوبت نداشته باشند به‌راحتی دچار پوسته پوسته شدن و ترک خوردگی می‌شوند؛ از این‌رو برای مرطوب کردن لب‌ها می‌توان از دستگاه بخور استفاده کرد. با قرار دادن این دستگاه در اتاق به‌خصوص در طول شب می‌توان پوست لب را احیا کرد و طراوت و شادابی را به آن بخشید.

۴- مصرف غذاهای سالم

• به سبد غذایی سالمندان باید بسیار توجه کرد تا بدن دچار کمبود ویتامین و املاح معدنی نشود. یقینا هر چه تغذیه سالم‌تر باشد خشکی پوست نیز کمتر خواهد بود.
• همان‌طور که اشاره کردیم در صورت کمبود ویتامین به‌خصوص ویتامین‌های گروه ب (مانند ریبوفلاوین) لب‌ها دچار خشکی و ترک خوردگی می‌شوند. برای درمان خشکی لب ناشی از کمبود ویتامین می‌توان در سبد غذایی سالمند برخی اقلام خوراکی همچون تخم مرغ، جگر، زرد آلو، شلتوک برنج، هویچ، موز و سایر سبزیجات گنجاند.
• مصرف برخی از مواد خوراکی هم‌چون گوجه فرنگی، فلفل و سس به‌دلیل محرک و اسیدی بودن در زمان خشکی لب توصیه نمی‌شود.

درمان‌های خانگی موثر برای خشکی لب سالمندان

با استفاده از راهکارهای درمانی که در بخش قبل اشاره کردیم می‌توان با خشکی لب مقابله کرد. علاوه‌بر این، در زیر چند روش درمان خانگی را نیز معرفی کرده‌ایم که می‌تواند در درمان هر چه سریع‌تر موثر باشد:

• گلبرگ گل سرخ خشک شده

گلبگرک گل سرخ یکی از راهکارهای موثر در درمان خشکی و پوسته پوسته شدن لب است که می‌توان آن‌ها را خشک کرد و در مواقع مورد نیاز مورد استفاده قرار داد. برای این کار می‌توان گلبرگ‌ها را از چند ساعت قبل در آب و یا شیر خیساند تا بتوان خمیری از آن تهیه کرد. خمیر را می‌توان هر شب قبل از خواب به لب‌های خشک و ترک خورده مالید. تا زمان از بین رفتن خشکی لب، می‌توان این کار را هر شب و یا هر روز انجام داد.

• آلوئه ورا

آلوئه ورا یک مرطوب کننده طبیعی و قوی است که می‌توان ژل آن را هر روز برروی لب‌های خشک شده و ترک خورده مالید تا هر چه زودتر التیام پیدا کند.

• استفاده از شکر و عسل

با استفاده از شکر و عسل نیز می‌توان به درمان این مشکل پوستی پرداخت. بدین صورت که ۲ قاشق چایخوری شکر را با ۱ قاشق چایخوری عسل مخلوط کرده تا خمیری به دست آید و سپس می‌توان آن را به مدت ۵ دقیقه برروی لب‌ها گذاشت تا با نرم و مرطوب شدن، ترک خوردگی و خشکی لب نیز از بین برود. همچنین مخلوط عسل و گلسیرین نیز برای درمان بسیار موثر است.

• استفاده از خیار

یک راهکار ساده و کم هزینه استفاده از خیار است. می‌توان یک تکه از آن را به مدت چند دقیقه برروی لب قرار داد و این کار را به مدت چند روز تکرار کرد. خیار سرشار از آب است که می‌تواند مرطوب کننده مناسبی باشد.

سخن پایانی

در بخشی از این مقاله اشاره کردیم که علت اصلی خشک شدن لب چیست؟ اگر سالمند شما به‌نوعی دچار خشکی لب شده ابتدا ریشه یابی کنید که چه چیزی می‌تواند علت آن باشد، آیا خشکی دهان فرد سالمند به تغذیه وی بر می‌گردد یا نه وجود بیماری زمینه‌ای خاص منجر به این مشکل پوستی شده است؟ بدین ترتیب بایستی تمام جوانب کار سنجیده شود تا با شناسایی دلیل، کار درمان را آغاز کرد.

اگر کمبود ویتامین دلیل خشکی پوست است باید به سبد غذایی توجه کرد، اگر علت خشکی لب کمبود آب است بایستی روزانه چند لیوان آب نوشید تا کمبود جبران شود؛ اگر علت مصرف برخی از داروهاست باید با نظر پزشک تدبیری در مورد مصرف آن‌ها سنجیده شود. در هر حال اگر سالمند شما تمام راهکارها را انجام داد اما بهبودی نیافت بهتر است که وی را به پزشک معالج نشان دهید تا علت آن را به‌طور اساسی ریشه‌یابی کند و برای درمان راهکارهایی پیش پای شما بگذارد.

سوالات متداول

دلیل حساس بودن لب چیست؟

به دلیل نبود پوست روی لب، حساسیت این قسمت بالاتر از دیگر قسمت‌ها است.

عوامل مهم تاثیرگذار در خشکی لب سالمندان چیست؟

وجود بیماری‌های گوناگون مانند دیابت یا کم‌خونی یا مصرف داروهای گوناگون مانند آنتی‌بیوتیک یا قرص سرماخوردگی باعث خشکی لب میشوند.

راه‌های جلوگیری از خشکی لب چیست؟

مرطوب نگه داشتن لب، تامین آب مورد نیاز بدن، ترک سیگار، استفاده از بخور و مصرف غذاهای سالم برای داشتن لب صاف و بدون ترک پیشنهاد میشود.

خشکی لب در اثر کمبود کدام ویتامین ایجاد میشود؟

کمبود ویتامین B2 یا ریبوفلاوین دلیل اصلی خشکی یا ترک لب است. ویتامین B2 به رشد مو، پوست و ناخن کمک میکند.