با افزایش سن و سال علاوه بر اینکه توانایی بدن در انجام فعالیت‌های حرکتی کاهش پیدا میکند، صبر و حوصله افراد در این دوران هم کاهش شدیدی پیدا خواهند کرد. معمولا در سنین سالمندی افراد همانند یک کودک بی حوصله و کم‌صبر می‌شوند. البته می‌توان گفت که علت بیشتر این حجم از بیماری‌های اعصاب، بیشتر به دلیل تنش‌های روحی و روانی می‌باشد که فرد سالمند متحمل آن‌ها می‌شود.
سلامت روانی فرد همانند سلامت جسمی فرد سالمند حائز اهمیت است و باید به آن توجه داشته باشید. در این بخش قصد داریم تا شما را در رابطه با بیماری اعصاب در سالمندان و علائم و نشانه‌های آن بیشتر آشنا کنیم.
افسردگی در سالمندان
در حال حاضر افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالاتی است که در میان سالمندان رواج پیدا کرده است. افراد بسیاری در سنین میانسالی و سالمندی به این عارضه مبتلا می‌شوند و تنها حدود ده درصد این افراد نسبت به درمان خود اقدام می‌کنند. علائم افسردگی در سالمندان به صورت‌های مختلف خود را نشان می‌دهد به همین دلیل لازم است که با دقت مورد ارزیابی قرار بگیرند. البته بیماری افسردگی تنها محدود به سنین سالمندی نیست و در دوران‌های مختلف زندگی می‌تواند فرد را تحت تاثیر خود قرار دهد. پس بهتر است هر زمان که علائم این بیماری را مشاهده کردید نسبت به درمان آن اقدام کنید. هرچه شدت این عارضه بیشتر شود، مراحل درمان آن هم برای مدت زمان بیشتری طول می‌کشد.
علائم افسردگی در سالمندان
اما شاید این سوال برایتان پیش بیاید که علائم بیماری افسردگی در سالمندان چه می‌تواند باشد؟
- ضعیف شدن و از دست دادن انرژی
- خستگی زیاد و نیاز به خواب بیشتر
- عدم توجه به سر و وضع خود و رسیدگی به ظاهر خود
- صحبت در رابطه با مرگ و خودکشی
- تنها ماندن و دوری کردن از افراد دیگر
- عدم تمایل به حضور در اجتماعات
- عدم تعادل در اشتها و خوردن غذا
دلایل افسردگی در سالمندان
دلایل بسیاری وجود دارد که موجب افسرده شدن فرد سالمند می‌شود. افسردگی در سنین سالمندی درصورتی که درمان نشود می‌تواند بسیار خطرساز باشد و برای فرد سالمند عوارض بسیاری را در پی داشته باشد. اما چه دلایلی می‌تواند باعث بروز افسردگی در فرد سالمند شود؟ ازجمله دلایلی که باعث افسردگی در سنین سالمندی می‌شود می‌توان به تنهایی و انزوا، مشکلات سلامت، ترس، مصرف کننده بودن، مرگ عزیزان و… اشاره کرد.
درمان افسردگی در سالمندان
اگر سالمندی به افسردگی مبتلا شده است برای درمان آن بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با استفاده از داروهای مخصوص و تغییر روش زندگی به درمان افسردگی سالمند کمک بسیاری خواهد کرد. در کنار مصرف داروهای تجویز شده سعی کنید شیوه زنگی خود را تغییر دهید، داوطلبانه در فعالیت‌ها شرکت کنید، به جمع‌های گروهی بروید و با دوستانتان به صورت گروهی به سفرهای کوتاه یک روزه بروید، سعی کنید برای زندگی خود هدف انتخاب کنید و از حضور در کلاس‌های گروهی بهره ببرید.
آلزایمر در سالمندان
بیماری آلزایمر که در بین عموم به زوال عقل هم شناخته شده است در واقع یک بیماری برگشت ناپذیر می‌باشد. این بیماری به هیچ عنوان درمان نخواهد شد تنها می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. بیماری آلزایمر مغز فرد سالمند را درگیر خود خواهد کرد، به این ترتیب باعث کندی حافظه و قدرت تعقل فرد می‌شود. اگر این بیماری پیشرفت کند و به موقع نتوانید برای درمان آن اقدام کنید توانایی انجام ساده‌ترین کارها را هم از شما خواهد گرفت. در بسیار از سالمندان این بیماری به قدری پیشرفت میکند که دیگر فرد قادر نخواهد بود تا فعالیت‌های روزانه خود را به تنهایی انجام دهد، حافظه کوتاه مدت و بلند مدت فرد دچار آسیب بسیاری خواهد شد.
بیماری آلزایمر در افراد سالمند به سه شکل خود را نشان می‌دهد:
- بیماری آلزایمر خفیف: بیماری آلزایمر موجب می‌شود تا فرد بشیتر نسبت به محیط اطراف و افرادی که در اطرافش حضور دارند بیگانه شود. در بیماری آلزایمر خفیف افراد مشکلات بیشتری چون مشکلات شناختی، پرسه زدن و گم شدن، مشکل حمل پول، تکرار سوالات، طول عمر، تغییر رفتار و… پیدا می‌کنند. در این مرحله بیماری آلزایمر به راحتی توسط پزشکان تشخیص داده می‌شود.
- بیماری آلزایمر متوسط: در این مرحله از بیماری به بخش‌هایی از مغز آسیب شدیدی وارد می‌شود بخش‌هایی چون تکلم، استدلال، پردازش حسی، تفکر آگاهانه و.. دچار اختلال خواهند شد. در این زمان افراد سالمند دیگر قادر نیستند تا با موضوعات جدید آشنا شوند و چیزهای جدیدی یاد بگیرند. از دیگر نشانه‌های آلزایمر متوسط می‌توان به هذیان‌گویی، توهم، سوظن و…. اشاره کرد.
- بیماری آلزایمر شدید: در این مرحله از بیماری آلزایمر فرد دیگر فادر نخواهد بود تا برخی از فعالیت‌ها را انجام دهد. بیماری آلزایمر بخش‌های مهمی از مغز فرد را درگیر خود میکند. در این مرحله بدن فرد به خواب بیشتری نیاز دارد به همین دلیل است که افراد مبتلا به این نوع عارضه خواب زیادی دارند.
علائم بیماری آلزایمر در سالمندان
از متداول‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فراموش کردن زمان و مکان
- عدم شناخت اطرافیان
- کاهش حافظه فرد
- کاهش قدرت تکلم
- تغییر در رفتار و عادات فرد سالمند
- از دست دادن قدرت تشخیص
- گم کردن وسایل
- سخت شدن کارهای روزمره
دلایل بروز آلزایمر در سالمندان
دلایلی که در سنین سالمندی منجر به بروز آلزایمر در سالمندان می‌شود می‌تواند در مقایسه با دلایل بروز آلزایمر در سنین جوانی و میانسالی متفاوت باشد. ازجمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سن و سال
- ژنتیک و سابقه این بیماری در خانواده
- وارد شدن ضربه به سر
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- استفاده بیش از حد از دخانیات و الکل
- نداشتن برنامه غذایی استاندارد و مناسب
- نداشتن فعالیت ذهنی و بدنی
- داشتن استرس و اضطراب
بیشتر بخوانید: پیشگیری از آلزایمر در سالمندی
درمان بیماری آلزایمر در سالمندان
معمولا پزشکان برای مشخص کردن نوع این عارضه و شدت آن نیاز به انجام آزمایشات متعددی دارند. ازجمله این آزمایشات عباراتنداز:
- انجام یک چکاب کامل و آزمایشات استاندارد پزشکی
- انجام تست‌ها و آزمون‌های مربوط به میزان درگیری ذهن و مغز فرد با این بیماری(آزمون‌های حل مسئله، شمارش و…)
- بررسی شرایط روحی و جسمی فرد سالمند
در صورتی که با استفاده از این راه‌ها ابتلا به آلزایمر در فرد سالمند تایید شود، لازم است که نسبت به درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری اقدام کند. متاسفانه این عارضه به هیچ عنوان درمان نمی‌شود و تنها می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. پزشکان در سراسر جهان به دنبال آن هستند تا با استفاده از روش‌های پزشکی، مولکولی و سلولی ویژه نسبت به درمان قطعی این بیماری و بهبود آن اقدام کنند.
پارکینسون در سالمندان
یکی دیگر از بیماری‌های رایج در سنین سالمندی، بیماری پارکینسون است. این نوع بیماری در واقع یک نوع اختلال حرکتی است و فرد دیگر قادر نخواهد بود تا فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهد. بیماری پارکینسون در واقع یک بیماری پیشرونده می‌باشد و با گذشت زمان علائم آن شدت پیدا میکند، پس بهتر است در صورت در زمان دیدن علائم برای درمان خود به پزشک مراجعه کنید. در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند، علائم این بیماری هم در سنین بالای ۵۰ سال خود را نشان خواهند داد. البته این بیماری تنها مختص افراد سالمند نیست، حدود ۱۰ درصد افراد جوان قبل از سن ۵۰ سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند و علائم آن بعد از این سن خود را نمایان می‌کنند.
علائم بیماری پارکینسون در سالمندان
به طور کلی علائم بیماری پارکینسون در سالمندان عبارتنداز:
- لرزش دست و بدن: لرزش ریتمیک و آهسته این بیماری ابتدا از دستان و پاها آغاز می‌شود و کم‌کم کل بدن را فرامی‌گیرد. این لرزش دائم و همیشگی است و در حالت استراحت و خواب هم در قسمت فک، دهان و چانه ایجاد می‌شود.
- سفت شدن اندام‌های مختلف بدن: از نشانه‌های اولیه این بیماری سفت شدن برخی از اندام‌های بدن است. بسیاری از پزشکان این سفت شدن را با بیماری‌های مشابهی چون آرتروز اشتباه می‌گیرند.
- عدم کنترل وضعیت بدن: افرادی که به این بیماری مبتلا هستند کنترل بسیار کمتری روی حرکات و وضعیت جسمی خود دارند. به عنوان مثال به راحتی نمی‌توانند برای مدت زمان طولانی سرپا بایستند.
- کند شدن حرکات بدن: یکی دیگر از علائم رایج در بیماری پارکینسون، کند شدن حرکات بدن است. در واقع حرکت دست‌ها، لب‌ها و صحبت کردن فرد با کندی مواجه می‌شود، از طرفی قسمت‌های مختلف بدن نمی‌توانند هماهنگ با یکدیگر کار کنند.
- از دیگر علائم این بیماری می‌توان به مشکلات خواب، افسردگی، درد، ناراحتی جنسی، مشکلات ادراری، کاهش وزن، عرق کردن، مشکل بینایی، تغییر شخصیت و.. اشاره کرد.
دلایل بیماری پارکینسون در سالمندان
حرکات بدن ما انسان‌ها از طریق بخشی از مغز که عقده‌های قاعده‌ای نام دارد کنترل می‌شود. سلول‌های این بخش برای اینکه بتوانند به طور صحیح کار کنند باید بین دوپامین و استیل‌کولین تعادل برقرار کنند. زمانی که فرد به پارکینسون مبتلا می‌شود تعادل بین آن‌ها از بین خواهد رفت. همین موضوع می‌تواند دلیلی بر آن باشد که این دو ناقل عصبی مثل قبل کار نکنند. اما علاوه بر این موضوع عوامل دیگری هستند که در صورت بروز می‌توانند زمینه را برای بیماری پارکینسون مهیا کنند:
- سکته مغزی
- مصرف داروهای غیرمجاز
- بیماری ویلسون
- مشکلات عصبی
- وجود مایع در اطراف مغز
- بیماری هانتینگتون
- استشمام سموم
- اختلالات تیروئید
- وارد کردن ضربه به سر
- بیماری کروتزفلد یاکوب
درمان بیماری پارکینسون در سالمندان
این بیماری هم همانند بیماری آلزایمر در سالمندان درمان قطعی و مشخصی ندارد و تنها می‌توان با استفاده داروهای مشخص شده از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد. بیمار برای اینکه بتوانند علائم پارکینسون را کنترل کند باید داروهای خود را در موعد مقرر مصرف نماید. در صورت عدم مصرف داروها و قطع آن‌ها علائم بیماری شدت پیدا می‌کنند. ازجمله داروهایی که پزشک برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری تجویز میکند می‌توان به آمانتادین، لودوپا، سلژیلین، بی‌پریدن و… اشاره کرد.
اختلالات خواب در سالمندان
داشتن خواب مناسب می‌تواند تضمین کننده سلامتی بدن باشد. در سنین سالمندی داشتن خواب کامل از اهمیت بالایی برخوردار است. زمانی که فرد سالمند برای یک مدت زمان طولانی دچار مشکلات کم‌خوابی، خر و پف، بدخوابی و.. شود در واقع به اختلال خواب مبتلا شده است. اختلال در خواب ممکن است در هر سنی برای فرد پیش بیاید اما در سنین سالمندی میزان آن بسیار بیشتر از سنین دیگر است، علائم آن بسیار آشکار‌تر خود را نمایان می‌کنند.
افراد سالمند برای داشتن یک بدن سالم باید در طول شب حدود هشت ساعت خواب کامل داشته باشند. در صورت داشتن خواب شب می‌توانند در طول روز بشاش و شاد باشند، البته سالمندان هم می‌توانند رد طئل روز خواب میان روزی داشته باشند. حدود ساعت یک تا سه بعدازظهر بهترین زمان برای خواب میان‌روزی است. به هیچ عنوان نباید اجازه دهید سالمندان از ساعت ۶ عصر به بعد خواب میان روزی داشته باشند، این کار تنها باعث اختلال در خواب شبانه آن‌ها می‌شود. معمولا بیخوابی و اختلال در خواب سالمندان به سه دسته تقسیم می‌شود: اختلال در شروع خواب، اختلال در تداوم خواب و اختلال در ریتم خواب و بیداری
- اختلال در شروع خواب: بسیاری از افراد سالمند زمانی که به رختخواب خود می‌روند، باید برای مدت زمان طولانی در رختخواب بمانند تا خوابشان ببرد.
- اختلال در تداوم خواب: این دسته از سالمندان کسانی هستند که می‌خوابند اما بعد از گذشت چند ساعت از خواب بیدار می‌شوند، دیگر نمی‌توانند تا صبح بخوابند. این اختلال می‌تواند ناشی از اختلالات خلقی و افسردگی هم باشد.
- اختلال در ریتم خواب و بیداری: در این نوع اختلال فرد سالمند زودتر از دیگر اعضای خانواده می‌خوابد و زودتر از دیگر اعضا از خواب بیدار خواهد شد.
علت بیخوابی در سالمندان
بیخوابی در سالمندان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- علل‌های جسمی و روانی: انواع بیماری‌ها چون نارسایی قلبی، وزن بالا، بیماری تنفسی، سینوزیت، دیابت، افرسدگی، استرس و اضطراب و… می‌توانند دلیلی بر اختلال در خواب باشد.
- علل محیطی: عوامل محیطی چون محیط گرم و سرد، شلوغ و پر سر و صدا، شلوغ بودن خانواده‌ها، حریم خصوصی و… از دیگر عوامل محیطی هستند که می‌توانند روی علت بدخوابی و کم‌خوابی فرد تاثیرگذار باشند.
- علل ناشی از الگوی زندگی: داشتن برنامه غذایی نامناسب، مصرف بیش از حذ الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار می‌تواند دلیلی بر بیخوابی فرد سالمند باشد.
بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی شبانه سالمندان
کم‌خوابی و پرخوابی افراد سالمند
اگر فرد سالمند در طول شبانه روز کمتر از سه تا پنج ساعت استراحت کند به کم‌خوابی مبتلاست، در مقابل اگر بیش از پنج تا هشت ساعت خواب در طول شبانه روز داشته باشد به پرخوابی مبتلا شده است. داشتن این الگو اشتباه می‌تواند موجب کاهش عمر در سالمندان شود به همین دلیل، بهتر است نسبت به درمان آن سریعا اقدام کنید. کم‌خوابی و پرخوابی در افراد سالمند می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- ازجمله دلایل کم‌خوابی می‌توان به افسردگی، شیدایی، اضطراب، استرس، بیماری‌های عفونی، قلبی، کلیوی، سرطان و… اشاره کرد.
- ازجمله دلایل پرخوابی هم می‌توان به مصرف دارو، خستگی بیش از حد ناشی از ضعیف بودن بدن و… اشاره کرد.
استرس در سالمندان
داشتن استرس و عدم آرامش در سالمندان می‌تواند زمینه را برای بیماری‌های دیگر مهیا کند. استرس می‌تواند از نظر روحی، روانی و جسمی روی افراد سالمند تاثیرگذار باشد. ادامه دار بودن این استرس در افراد سالمند می‌تواند بسیاری خطرناک باشد. زمانی که بدن فرد سالمند احساس خطر کند سیگنال‌هایی را به عضلات مختلف بدن ارسال میکند. این سیگنال‌ها موجب افزایش انقباض عضلات بدن می‌شود. از طرف دیگر موجب آزاد شدن هورمون‌های استرس در غدد آدرنال بدن خواهند شد. آزاد شدن این هورمون‌ها می‌تواند موجب افزایش استرس و اضطراب در بدن فرد شود.
علل ایجاد استرس در سالمندان
مهم‌ترین دلایل علل استرس در سالمندان عبارتنداز:
- تغییر جدید در زندگی فرد سالمند
- نگهداری از فرزندان و دغدغه‌های مربوط به آن‌ها
- مرگ و بیماری عزیزان و اطرافیان
- کاهش توانایی و نیروی جسمی فرد در سنین سالمندی
- ترس از زندگی مستقل
- تغییرات در محل زندگی، شیوه زندگی و… فرد سالمند
درمان استرس در سالمندان
یکی از راه‌های موثر در درمان استرس در تمامی سنین آن است که در رابطه با موضوع مورد نظر با مشاوره صحبت کنید. این موضوع در رابطه با سالمندان هم صدق میکند، آن‌ها می‌توانند برای درمان استرس خود با یک مشاور و فرد راهنما گفتگو کنند. مشاور در این راه از تکنیک‌های مختلفی استفاده میکند که می‌تواند موجب بهبود استرس و شرایط فرد سالمند شود:
- گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش: گوش دادن به موسیقی‌های آرامبخش می‌تواند موجب بهبود حال فرد شود. استرس و اضطراب را از فرد دور میکند و می‌تواند با اطمینان خاطر و با آرامش به کارهای خود بپردازد.
- ورزش آرام: انجام ورزش‌های آرام همچون یوگا، پیلاتس، تایچی و… می‌تواند موجب آرامش روج و جسم فرد سالمند شود. البته پیاده‌روی برای سالمندان، می‌تواند یک ورزش آرامبخش عالی باشد.
- آرامش عضلات: در این تکنیک سالمندان یاد می‌گیرند که چگونه عضلات خود را منقبض کنند و سپس آن را شل کنند. این کار علاوه بر اینکه خستگی را از بدن خارج میکند به ریلکس شدن عضلات بدن کمک بسیاری خواهد کرد. بهتر است این کار را بیشتر روی عضلات دست و پا انجام دهید.
- تصویرسازی ذهنی: این تصویرسازی می‌تواند به درمان استرس و اضطراب فرد کمک بسیاری کند. معمولا باید فرد سالمند خود را در مکان که دلش می‌خواهد و آنجارا دوست دارد تصور کند.
علائم استرس در سالمندان
استرس در افراد سالمند می‌تواند با علائم بسیاری همراه باشد. ازجمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیاهی دور چشم
- احساس ضعف و خستگی
- سردی دست و پا
- افزایش فشار خون بدن
- افزایش ضربان قلب
- لرزش دست و پا
- احساس ضعف و گرسنگی
- یبوست و اسهال
- مشکلات گوارشی
- افزایش سرعت تنفس در فرد سالمند
سخن پایانی زیمد
خوشبختانه علم پزشکی در این زمینه به قدری پیشرفت کرده است که امروزه کمتر بیماری وجود دارد که غیرقابل درمان باشد. اما در این میان هستند بیماری‌هایی همچون آلزایمر، پارکینسون که درمان نمی‌شوند و تنها می‌توان با استفاده از روش‌های درمانی مختلف روند پیشرفت آن را کند کرد و تا حدی کنترل بیماری را در دست گرفت. پس سعی کنید همواره به سلامت روحی و جسمی خود اهمیت بدهید، در صورت بروز هرگونه علائمی نسبت به درم
