معمولا سالمندان نسبت به از دست دادن استقلال خود حساسیت دارند و تمام تلاش خود را می‌کنند تا کارهای شخصی خود را بدون کمک گرفتن از دیگران انجام دهند. یکی از سخت‌ترین کارهایی که پرستاران با آن مواجه هستند، استحمام و شستشوی سالمندان است. بسیاری از سالمندان به دلیل مشکلات فیزیکی و ذهنی (مثل آلزایمر، افسردگی)، از حمام کردن می‌ترسند یا تمایلی به آن ندارند.
چند نکته درباره شستشوی سالمندان
اگر فردی که از او مراقبت می‌کنید، تمایلی به حمام رفتن ندارد، می‌توانید از نکات زیر استفاده کنید تا تجربه حمام کردن برای او خوشایند و جالب شود.
- حمام کردن را با فعالیت‌های لذت‌بخش همراه کنید.
اگر پدر یا مادر سالمند شما تمایلی به حمام کردن ندارند، می‌توانید به آنها قول دهید در صورتی که به حمام بروند، فعالیت مورد علاقه آنها را انجام خواهید داد. فعالیت‌هایی نظیر پیاده‌روی، دیدار با دوستان یا خوردن غذای مورد علاقه می‌تواند به آنها انگیزه کافی بدهد تا با شما به حمام بیایند.
- به حریم خصوصی آنها احترام بگذارید
یکی از نکات مهم در شستشوی سالمندان این است که به اندازه‌ای که خودشان راحت هستند به بدنشان دست بزنید و یا همان مقداری که راحت هستند لباس‌هایشان را دربیاورید. بسیاری از سالمندان به این دلیل که در مقابل یک فرد غریبه دوست ندارند عریان شوند، به حمام نمی‌روند. اگر سالمندی که از آن مراقبت می‌کنید، توانایی انجام حداقل حرکات را برای نشستن و بلند شدن در وان حمام دارد، قبل از آن‌که او را به حمام ببرید، وسایل لازم را مهیا کنید و اجازه دهید خود فرد بقیه کارها را انجام دهد. شما فقط در آنجا حضور داشته باشید تا اتفاقی برایشان نیفتد.
اگر فرد سالمند نمی‌تواند به تنهایی حمام کند، لازم است که بخش های خصوص بدن او را در موقع در آوردن لباس بپوشانید تا زمانی که وارد وان شود، سپس به او کمک کنید تا خودش را بشوید. اگر هم وان ندارید، ترجیحا لباس زیر او را درنیاورید.
- در زمان شستشوی سالمندان به هیج وجه عجله نکنید
برای شستشوی سالمندان نباید عجله کرد. زیرا عجول بودن در این موقعیت باعث می‌شود که فرد سالمند به خوبی شسته نشود یا ممکن است لیز بخورد و آسیبی ببیند. با صبر و حوصله او را به حمام ببرید. در نتیجه، نه تنها به او استرس وارد نمی‌کنید بلکه احتمال اینکه اتفاقی برای او بیفتد به حداقل می‌رسد.
حمام رفتن جز زندگی روزمره ما شده است. سالمندان نیاز به این دارند که به طور مرتب به حمام بروند. شستشوی سالمندان می‌تواند باعث سرحالی و شادابی آنها شود و به نظافت شخصیشان کمک کند. شیوه حمام کردن سالمندان از فردی به فرد دیگر متفاوت است و نمی‌توان دستورالعمل خاصی برای آن صادر کرد. در صورتی که نمی‌توانید سالمند خود را روزانه به حمام ببرید، بهتر است که نقاطی از بدنش را شستشو دهید. این نقاط شامل موارد زیر می‌شود:
- صورت
- دستان
- زیر بغل
- کشاله ران
چه مواردی باعث می‌شود که شستشوی سالمندان سخت شود؟
- از دست دادن حافظه باعث ایجاد استرس و ترس از حمام کردن می‌شود
- افسردگی در سالمندان می‌تواند میل آنها برای تمیز شدن و در نتیجه حمام رفتن را کاهش دهد
- برای بعضی از سالمندان لخت شدن حتی در برابر افراد نزدیک خانواده خجالت آور و سخت است
- از دست دادن حس بویایی باعث می‌شود فرد سالمند تشخیص ندهد که بدنش بو گرفته و نیاز به حمام دارد. در نتیجه از حمام رفتن سر باز می‌زند.
- ترس از زمین خوردن یا لیز خوردن یکی دیگر از دلایلی است که شستشوی سالمندان را با مشکل مواجه کرده است.
- ترس از سرما خوردن یکی دیگر از دلایل است
برای از بین بردن ترس سالمندان می‌توانید تدابیر مختلفی را به کار ببرید. به طور مثال حمام را به خوبی گرم کنید یا دستگیره‌هایی روی دیوار حمام قرار دهید تا او خیالش راحت شود و بدون ترس حمام کند.
قبل از شستشوی سالمندان کارهای زیر را انجام دهید
- زمانی را که می‌خواهید او را به حمام ببرید برنامه ریزی کنید
- محیط حمام را آماده کنید.
مطمئن شوید که زمین حمام لیز نیست و وسیله ای روی زمین قرار ندارد که باعث سر خوردن سالمند شود. ترجیحا روی دیوار حمام میله‌هایی را نصب کنید تا او بتواند برای بلند شدن و نشستن از آن استفاده کند.
- محیط حمام هرچقدر آرام‌تر و ریلکس‌ترشود، شستشوی سالمندان راحت‌تر می‌شود
- سعی کنید که از تلویزیون یا موبایل خود را در هنگام استحمام خاموش کنید
- فضای حمام را گرم و راحت کنید
قبل از شستشوی سالمندان مطمئن شوید که فضای حمام برای آنها گرم و راحت است. قبل از آن‌که لباس‌های آنها را دربیاورید، دمای آب را چک کنید.
در صورتی که بتوانید از دکور‌های جذاب در حمام استفاده کنید، مثلا در حمام گلدان قرار دهید، میل سالمندان برای حمام کردن بیشتر می‌شود. مطمئن شوید که حوله به اندازه کافی وجود دارد. می‌توانید از موسیقی آرامش بخش و رایحه‌های خوش استفاده کنید تا فرد سالمند از حمام کردن لذت ببرد.
چطور با سالمندان گفتگو کنیم تا بخواهند به حمام بروند؟
- اطلاعات اولیه‌ای درباره عادت استحمام او بدست آورید
قبل از آن که به فرد سالمند پیشنهاد حمام رفتن بدهید، بهتر است که بدانید نگاه و درکشان نسبت به حمام کردن چیست. در نتیجه می‌توانید بهترین و راحت ترین شرایط را برای شستشوی او فراهم کنید. قبل از آن که به او پیشنهاد حمام رفتن بدهید به طور غیر مستقیم از او سوال کنید. به طور مثال می‌توانید با این پرسش شروع کنید که آیا در خانه مواد شوینده کافی برای استحمام وجود دارد یا خیر؟ اگر گفت بله، به او بگویید که آیا این مواد برای حمام رفتن او در آخر هفته کفایت می‌کند یا خیر؟ به این صورت تمایل او را نسبت به حمام رفتن متوجه می‌شوید.
- در صورتی که متوجه شدید کم‌تر از دو بار در هفته به حمام می‌رود، سعی کنید برنامه او را تغییر دهید
بهتر است که از لحن نگران برای بیان این موضوع استفاده کنید تا لحن دستوری. از نظر پزشکی و سلامتی این موضوع را برایش توضیح دهید تا اینکه بخواهید نظر شخصی خود را درباره استحمام کردن بگویید. تاکید کنید که استحمام چه تاثیر مثبتی روی سلامتی دارد. توضیح دهید که دکتر‌ها بر این باورند که دو بار استحمام در هفته، از ایجاد عفونت و مریضی جلوگیر می‌کند.
- به هیچ وجه به بوی بد آنها اشاره نکنید
سالمندان خوششان نمی‌آید که به آنها بگویید: «بدنتان خیلی بو می‌دهد و نیاز به حمام دارید» . این حرف باعث عصبانی و دلخور شدن آنها می‌شود. نمی‌توانید به این شکل آنها را راضی کنید تا به حمام بیایند. علاوه بر این، برخی از سالمندان حس بویایی خود را از دست داده‌اند، بنابراین نمی‌توانند متوجه بوی بد بدنشان شوند و این حرف که بدنشان بوی بدی می‌دهد، آنها را متعجب کند.
- از او درباره نگرانی‌ها و نیازهایش درباره استحمام بپرسید
بسته به این که در چه شرایط جسمی به سر می‌برند، استحمام کردن می‌تواند برای سالمندان ایجاد اضطراب کند. درآوردن لباس، داخل وان شدن، خارج شدن از آن، شستشوی بدن و سر، خشک کردن و لباس تمیز پوشیدن که از مراحل شستشوی سالمندان است به انرژی زیادی نیاز دارد و بیشتر سالمندان نمی‌توانند آن را به تنهایی انجام دهند. برخی از آنها تجربه ناخوشایندی از آب سرد در حمام دارند. همه نگرانی‌هایشان را یادداشت کنید تا در هنگام شستشوی سالمندان آنها را رعایت کنید.
می‌توانید این سوال‌ها را از او بپرسید:
آیا تا به حال در هنگام حمام کردن آسیبی دیده‌اید؟ مثلا لیز بخورید و بیافتید یا آب سرد اذیتتان کند؟
آیا بعد از حمام کردن خیلی خسته می‌شوید؟
- یکی از دلایلی که ممکن است، باعث شود تا او نخواهد به حمام برود، نداشتن برنامه‌ای برای بیرون رفتن از خانه است.
می‌توانید برای او برنامهریزی کنید تا بیرون برود و در جمع دوستان و آشنایان قرار گیرد.
- به او صرفا پیشنهاد کمک دهید
یکی از نکات لازم برای شستشوی سالمندان، توجه به حریم شخصی آنها است. به او بگویید که نمی‌خواهید در فرایند شستشوی آنها دخالت کنید. صرفا می‌خواهید در حمام باشید تا اتفاق خاصی برای او نیافتد. می‌توانید در زمان حمام کردن او، سوالاتی بپرسید. مثل این که آیا دمای آب خوب است یا به چیزی نیاز ندارد؟ به این شکل به او در زمان حمام کردن کمک کنید. یا به او جملاتی شبیه جملات زیر بگویید:
«این صابونیه که برای شستن بدنت احتیاج داری».
«چند دقیقه دیگر به تو شامپو می‌دم تا سرت رو بشویی».
- بجای این سوال که «می‌خوای به حمام بری یا نه» سوالات دیگری بپرسید
می‌توانید از آنها بپرسید «کی بیام تا برای حموم رفتن کمکت کنم؟» یا « چه زمانی از روز می‌خوای که حموم کنی؟»
- کمک به شستشوی سالمندان را برنامهریزی کنید
میزان صمیمیت شما با او بسیار مهم است. در صورتی که شما را برای اولین بار می‌بیند، مسلما آنقدر با شما راحت نیست که بخواهد شما او را به حمام ببرید. اگر همسر یا فرزندی دارد، از آنها بخواهید تا او را به حمام ببرند.
- برای او پرستار استخدام کنید
در صورتی که فرد سالمند دوست ندارد که نزدیکانش در حمام کردن به او کمک کند، می‌توانید از شرکت‌های معتبری استفاده کنید که خدمات «پرستار در منزل» یا «پرستار برای سالمندان» ارائه می‌دهند. می‌توانید در اینترنت درباره این موضوع جستجو کنید. طوری برنامهریزی کنید که حداقل هفته‌ای دوبار به حمام برود.
فکر این که یک فرد غریبه او را به حمام ببرد، استرس‌زا است. پس مطمئن شوید پرستاری که استخدام می‌کنید، تخصص کافی در زمینه شستشوی سالمندان دارد.
به فرد سالمند یادآوری کنید صرف نظر از این که چه کسی او را به حمام میبرد، فرآیند حمام کردن، لذت‌بخش، انرژی‌زا و شادی‌آور است.
برنامهریزی منظم برای استحمام می‌تواند به سالمندان کمک کند تا در طول روز و در هنگام انجام فعالیت‌های روزانه، حس سبکی و سرحالی بیشتری کنند.
پیوسته از پرستار او بخواهید که برنامه استحمام او را جدی بگیرد و هر زمان که وقت استحمام او شد به خانه زنگ بزنید و از پرستار او درباره حمام کردن پدر یا مادر سالمندتان بپرسید.
آموزش تصویری حمام کردن سالمندان
هنگام شستشوی سالمندان به چه مواردی دقت کنیم؟
- در زمان شستشوی سالمندان آرام و متین برخورد کنید.
آرام بودن باعث می‌شود تا تنش و استرس او کم‌تر شود.
- برای او توضیح دهید که می‌خواهید چه کنید یا الان دارید چه کاری می‌کنید.
این کار باعث می‌شود که او بداند قرار است چه اتفاقی بیافتد و احساس ناراحتی و نگرانی‌اش برطرف شود.
- پوست او را به خوبی بررسی کنید
در صورتی که زخم، جوش یا هر عارضه دردناکی روی بدنش مشاهده کردید، آن قسمت را آرام‌تر بشویید. در صورتی که بدن سالمندان زخم شده است یا زخم بستر گرفته‌اند در هنگام شستشو مشخص می‌شود.
- از صندلی برای حمام کردن استفاده کنید
استفاده از صندلی در حمام باعث می‌شود تا سالمند کم‌تر خسته شود و شما او را راحت‌تر بشویید.
- وسایل لازم را نزدیک او قرار دهید. لباس تمیز و حوله را فراموش نکنید.
- فرآیند حمام کردن را ساده کنید. به این معنی که از مواد شوینده ساده برای شستشوی او استفاده کنید. لزومی ندارد از شامپو‌های مخصوص استفاده کنید.
- احتیاط کنید تا سالمندان زمین نخورند و مشکلی برایشان پیش نیاید.
وسایل مورد نیاز برای شستشوی سالمندان را در جایی قرار دهید که به راحتی بتوانند آن را بردارند تا خیلی در حمام حرکت نکنند و لیز نخورند.
کمک به سالمندان برای رعایت بهداشت فردی
- مسواک زدن
اگر سالمند توانایی مسواک زدن دارد، سعی کنید مسواکی را برای او تهیه کنید که به راحتی بتواند آن را در دستان خود بگیرد. مسواک نباید خیلی کوتاه یا نازک شود تا فرد سالمند بتواند آن را در دستان خود بگیرد. می‌توانید از مسواک برقی برای تمیز کردن دندان‌های او استفاده کنید.
- گرفتن ناخن
زمانی این کار را انجام دهید که ناخن‌های او نرم است. بعد از حمام کردن زمان مناسبی است.
- شستن موها
بهتر است موهای سالمندانی که توانایی حرکتی ندارند و نمی‌توانند تا حمام بروند، به طور منظم شستشو دهید تا دچار مشکلات مو نشوند. می‌توانید از تشت استفاده کنید تا خانه او خیس نشود.
سخت‌ترین قسمت حمام کردن برای سالمندان، زمانی است که شستشوی آنها تمام شده است. در این زمان آنها احساس سرما می‌کنند. بهترین کار برای این زمان این است که سریع بدن آنها را با حوله بپوشانید تا خشک شوند.
۳ دیدگاه ها