اختلالات خواب در سالمندان؛ علت حرف زدن در خواب سالمندان

همه‌مان می­‌دانیم که خوابیدن یکی از مواردی است که نقش مهمی در تعیین سلامتی ما و به­ خصوص سالمندان دارد. خواب ناکافی می­‌تواند باعث بروز اختلالات جسمی و روانی ­شود و زندگی فرد را دچار چالش کند. اختلالات خواب در سالمندان نقش پررنگ‌­تری دارد، زیرا کیفیت خواب سالمندان به پزشکان کمک می­‌کند تا بتوانند اختلالات مغز و اعصاب را زودتر در فرد تشخیص دهند.

مطالعات نشان داده خواب مناسب و منظم باعث می‌شود مواد زائد تجمع‌ یافته در مغز که برای کارکرد آن مضر هستند، پاکسازی شوند. به همین دلیل نداشتن نظم و برنامه‌­ریزی مناسب برای خواب می‌­تواند باعث ایجاد اختلال در کارکرد مغز شود. پژوهشگران اثبات کرده­‌اند که خواب نامناسب و بی­‌کیفیت باعث تحلیل مغز با سرعت بیش­تری شده و همچنین احتمال بروز آلزایمر را افزایش می‌دهد. وجود خواب مناسب و با کیفیت برای تمام گروه‌­های سنی لازم و ضروری است. ما باتوجه به این­که  سالمندان بیش از دیگران با اختلالات خواب مواجه می­‌شوند، سعی داریم در این مقاله علل بروز اختلال خواب در سالمندان و راه­‌های درمان آن را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.

اگر خواب فرد در یک بازه زمانی طولانی به‌طور متوسط در شبانه‌روز کمتر از ۵/۳ ساعت یا بیشتر از ۵/۸ ساعت باشد به این فرد به ترتیب کم‌خواب و پرخواب گفته می‌شود. براساس شواهد، الگوی مزمن پرخوابی یا کم‌خوابی مفرط می‌تواند باعث کاهش عمر مفید و افزایش مرگ‌ومیر زودرس شود.

اکثر سالمندان از وضعیت خواب خود ناراضی هستند و تصور می‌­کنند کم خواب یا پرخواب هستند. در حالی­ که در وضعیت نرمال به­ سر می­‌برند.

این افراد نیاز به مداخله پزشک ندارند و مشکل فقط با توصیه‌های ساده و اطمینان دادن به سالمند، برطرف خواهد شد. گاهی نیز علائمی از سوی سالمند عنوان شده که نشان می‌دهد از مشکلی به صورت اختلال خواب در سالمند وجود دارد.

دسته بندی اختلالات خواب در سالمندان

• اختلال در شروع خواب: سالمندانی هستند که وقتی وارد رختخواب می‌شوند زمان زیادی نیاز دارند تا خوابشان ببرد.
• اختلال در تداوم خواب: این نوع اختلال باعث می‌­شود سالمند خواب طولانی نداشته ­باشد.  فرد می‌خوابد ولی بعد از چند ساعت مثلا ساعت ۳ یا ۴ صبح از خواب بیدار می‌شود و دیگر نمی‌تواند بخوابد. ممکن است علت این اختلال، مشکلات خلقی، روانی یا حتی افسردگی باشد.
• اختلال در ریتم خواب و بیداری: در این حالت ریتم خواب سالمند با سایر اعضای خانواده هماهنگ نیست و زمانی­ که سایر افراد خانواده بیدار هستند، سالمند خواب است و بالعکس.

خواب مناسب برای سالمندان

همان­طورکه پیش­تر اشاره کردیم لازمه­ داشتن مغز سالم، شادابی و انرژی کافی، خواب مناسب است و نداشتن خواب باکیفیت می­‌تواند باعث بروز اختلالات جسمی و روانی شود.

بیشتر بخوانید: علت خواب زیاد در سالمندان چیست

خواب سالمندان از لحاظ ساختار با خواب جوانان متفاوت است. در افراد سالمند خواب سبک است و محرک‌های شنیداری بسیار خفیف ممکن است باعث بیدار شدن آن‌­ها شود.

خواب غیر REM، سه مرحله دارد و شامل خواب سبک، خواب نیمه‌سنگین و سنگین (خواب سنگین در افراد سالمند کم­تر تجربه می‌شود.) است. در مرحله خواب غیر REM فرد خواب نمی‌بیند و اگر هم ببیند، چیزی به یاد نمی‌آورد.

مرحله بعدی، خواب REM است. در این مرحله حرکات چشمی سریعی وجود دارد و خواب بسیار عمیق است و فرد به سختی ممکن است بیدار شود. این مرحله نیز در افراد مسن کاهش می‌یابد. به‌طور کلی، میزان خواب سبک در سالمندان افزایش و میزان خواب سنگین کاهش می‌یابد.

آیا سالمندان کم­تر از جوانان به خواب نیاز دارند؟

بله؛ سالمندان به خواب کمتری نسبت به سایر گروه‌­های سنی نیاز دارند. به عنوان مثال اگر جوانان بین ۶ تا ۹ ساعت می­‌خوابند، سالمندان به حدود ۵ تا ۷ ساعت خواب نیاز دارند. همچنین بهترین زمان خواب برای سالمندان، شب است. بنابراین آن‌­ها نباید شغل‌­های شیفتی را برای خود انتخاب کنند، زیرا باعث م‌ی­شود فرد سالمند نتواند برنامه منظم و دقیقی برای خواب خود داشته باشد و این مسئله می­‌تواند آسیب­‌های جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.

اما چرا سالمندان کم خواب می­‌شوند؟

در مورد کم­خوابی سالمندان دو موضوع مطرح می‌­شود و ممکن است این کم­خوابی از نوع اولیه یا ثانویه از نوع اختلالات خواب در سالمندان باشد.

کم‌خوابی اولیه: این نوع از کم­خوابی دلیل شناخته ­شده‌­ای ندارد و ممکن است دلایل روان­پزشکی مانند افسردگی، اضظراب و… بیش­ از سایر علل مطرح باشد. اگر مشخص شود که فرد سالمند از اختلال روان­پزشکی رنج می­‌برد، با درمان بیماری، مشکل اختلال خواب فرد نیز حل می­‌شود.

کم‌خوابی ثانویه: در کم‌خوابی ثانویه، می‌توان دلایلی مانند ابتلای سالمند به بیماری‌های مختلف، بیماری‌های عفونی، قلبی، کلیوی، سرطان، درد مزمن، مصرف بعضی از داروها مثل داروهای ضدافسردگی و… را برای کم‌خوابی مطرح کرد.

اهمیت خواب روزانه برای سالمندان

خواب روزانه باعث می­‌شود مغز بهتر و مفیدتر عمل کند. خواب روزانه، بهتر است بین ساعات ۱ تا ۳ بعدازظهر باشد و بهتر است از این ساعت بیش­تر نشود و به سمت غروب نرود. زیرا باعث به هم ریختگی ریتم خواب شبانه می‌شود. نظم در خواب در هر سنی مهم است، اما برای سالمندان اهمیت بیش­تری دارد.

بیشتر بخوانید: قرص خواب برای سالمندان

خواب­ آلود بودن در طول روز

یکی دیگر از اختلالات خواب در سالمندان ، پرخوابی روزانه است. گاهی افراد مسن از پرخوابی خود در طول روز گلایه می‌­کنند. ممکن است یکی از علت­ های پرخوابی فرد در طول روز، خواب بی­ کیفیت او در شب باشد و گاهی مصرف برخی داروها باعث شود سالمند خواب بیش­تری داشته ­باشد که با طی شدن طول درمان و قطع دارو، مشکل پرخوابی سالمند حل می‌شود. یکی دیگر از دلایل خواب‌آلودگی هنگام روز اشکال تنفسی و خر و پف شدید در خواب شبانه است. این مشکل که اختلال آپنه خواب نامیده می­‌شود بیش­تر در افراد چاق با گردن کوتاه رخ می­‌دهد و باعث کاهش کیفیت خواب فرد می‌شود.

در این مواقع مغز بارها و بارها هوشیار و برانگیخته می‌شود و اجازه نمی‌دهد فرد به خواب عمیق برود زیرا ممکن است دیگر از خواب بیدار نشود. در نتیجه مغز به‌طور مداوم در حالت خواب سبک باقی می‌ماند و فرد وارد خواب عمیق نمی‌شود. خواب عمیق همان بخشی از خواب است که باعث می‌شود فرد در طول روز انرژی کافی برای انجام کارهای روزانه داشته باشد.

بیمارانی که این مشکل را دارند، باید یک شب را در بیمارستان سپری کنند. در طول شب از آن‌­ها تست گرفته می‌­شود که شامل نوار مغز، نوار قلب، چشم و عضله است. این اطلاعات نوع اختلال را مشخص کرده و پزشک متناسب با آن درمان مناسب را تجویز می­‌کند.

بیقراری عضلات هنگام خواب

گاهی پیش می­‌آید که افراد و به خصوص سالمندان عکس­العمل­‌های خاصی مانند دندان قروچه، حرکت اندام­‌ها، راه رفتن، حرف زدن، فلج موقت اندام و… را در خواب از خود بروز می‌­دهند. این افراد در گروه کژخوابی هستند و لازم است که مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرند.

وجود هر یک از این علائم می­‌تواند نشانه‌­ای برای مراجعه سالمند به پزشک باشد. این نشانه‌­ها می‌تواند سرآغاز بیماری­‌هایی چون اشکالات شناختی و آلزایمر باشند.

کابوس های شبانه سالمندان را جدی بگیرید

یکی دیگر از اختلالات خواب در سالمندان کابوس های شبانه است. خواب دیدن یکی از مواردی است که در بین تمام گروه‌­های سنی مشترک است و همه آن را تجربه می­‌کنند. اما فرآیند خواب دیدن در بین سالمندان کم­تر رخ می‌­دهد.

محتوای رویاهایی که سالمندان می‌بینند، بیش­تر مربوط به تجربه‌ها و اتفاق‌هایی است که در طول روز تجربه می­‌کنند. این تجربه­‌ها ممکن است خوشایند یا ناخوشایند و حتی ترسناک باشند.

سالمندانی که به علت رویاهای ناواضح و ترسناک خود به پزشک مراجعه می­‌کنند، از نظر اختلالات روانی، افسردگی، ترس و اضطراب مورد بررسی قرار می­‌گیرند.

بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی شبانه سالمندان

چگونه خواب بهتری داشته باشیم؟

برای این­که بتوانید خواب خوبی داشته باشید باید به این توصیه‌ها توجه کنید:

• برای خواب خود زمانبندی داشته باشید و زمان مشخصی به اتاق خواب بروید.
• محیطی آرام و کم نور را برای خواب انتخاب کنید.
• حدود ۶ ساعت پیش از خواب از خوردن غذاهای کافئین دار، حاوی مواد افزودنی و چرب پرهیز کنید.
• قبل از خواب، خوراکی­‌هایی مانند شیر و ماست که حاوی تریپتوفان هستند، مصرف کنید. تریپتوفان و دمنوش­ هایی مانند گل ­گاو زبان و بابونه موجب آرامش خاطر و بهبود کیفیت خواب می­‌شوند.
• خودسرانه برای خود دارو تجویز نکنید.
• سیگار و دخانیات را ترک کنید.
• عصرها مایعات کم­تری بنوشید.
• خواب عصر را فراموش کنید و اگر خیلی خسته بودید، در حد ۳۰ دقیقه چرت بزنید.
• از حضور در نور آفتاب غافل نشوید.
• ورزش منظم را فراموش نکنید ولی بهتر است فعالیت شما پیش از خواب و خیلی سنگین نباشد.
• از رختخواب و اتاق خواب فقط برای خوابیدن استفاده کنید و فقط زمانی­که خسته بودید به آن‌­ها مراجعه کنید. غذا خوردن، کار کردن و صحبت با تلفن را در جای دیگری انجام دهید.
• صبح ها راس ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید، به­ طوری که اگر حتی ۵ صبح خوابتان برد، باز هم سر ساعت همیشگی از خواب بیدار شوید.

 

علت حرف زدن در خواب سالمندان

چون سالمندان بیشتر دچار بیماری های مختلف اند طبیعتا داروهای مختلف و بیشتری نسبت به سایرین مصرف می کنند صحبت درخواب میتواند عوارض جانبی برخی داروها ی مصرفی و بیماری مربوطه باشد.

در اینصورت بهتر است راهنمای داروهایی را که مصرف می کنید ، مطالعه نموده و در صورتی که این عارضه جزو عوارض جانبی داروی شما باشد ، برای ادامه مصرف دارو با پزشک معالج خود مشورت کنید.

متابولیسم بدن

یکی از دلایل حرف زدن در خواب می تواند به هم خوردن متابولیزم بدن باشد که در نتیجه دوری از نور آفتاب اتفاق می افتد.

استفاده از نور خورشید در هنگام صبح مزایای. فراوانی برای شما در پی دارد:

در معرض نور خورشید بودن به متابولیزم بدنی شماذا تقویت می کند. باعث تولید ویتامین D در بدن شده و نیز باعث کاهش وزن هم است. باعث آزاد سازی نیتریک اکساید نیز می باشد که موجب تنظیم شدن متابولیزم بدن است.
سالمندان چون نسبت به سایر افراد کم تحرک تر شده و کمتر از خانه خارج می‌شوند که در معرض افتاب و… باشند متابولیسم بدن شان دچار تغییر می شود؛ البته سایر تغییرات به وجود آمده در دوران سالمندی نیز موجب بهم خوردن متابولیسم طبیعی بدن می باشند.

تب کردن

صحبت کردن موقع  داشتن تب شدید طبیعی و رایج بوده؛  چراکه مغز و بدن در این حالت دچار خستگی شده اند. آن ها در این حالت به جای تنظیم کردن تایم بدن کل انرژی شان را جهت تقویت سیستم ایمنی قرار می دهند و در نتیجه طی این فرآیند ، فرد درخواب صحبت خواهد کرد.

کمبود خواب در سالمندان به دلیل نداشتن خواب نیمروزی یا سایر دلایل

متخصصان در علم پزشکی اعتقاد دارند که اغلب سالمندان هنگام  کم خوابی یا استرس ، در خواب صحبت می کنند زیرا کم خوابی بر مغز موثر بوده و کیفیت خواب را کاهش می دهد.

عوامل روانشناختی

ادای کلمات نامفهوم، ناله کردن و حتی صحبت در موقع خواب مسئله ای  بی‌خطر می باشد و برای هر فردی ممکن است بوجود آید.

ولی استرس، نگرانی و هرگونه مشکلات روان‌شناختی می‌تواند احتمال پیدایش آن را زیاد تر کرده و هر چه این مشکلات روان‌شناختی و نگرانی زیادتر شوند، امکان دارد تعداد این اختلالات در هنگام خواب نیز افزایش پیدا کند.

در حقیقت عمل کرد نادرست این مکانیسم مغزی باعث ناله در خواب. شده و زیر لب سخن گفتن یا حتی ممکن است سخن گفتن طولانی مدت  را در پی داشته باشد. راه رفتن در خواب و یا حرکات زیاد در خواب هم در همین مسئله ریشه دارد.

بیماری پارکینسون

بنابر نتبجه های حاصل شده از مطالعات بیماران پارکینسون چند برابر بیش از سایرین دچار اختلالات رفتاری موقع خواب می گردند. با اینکه عموما حرف زدن در خواب امری بی خطر و تصادفی می باشد؛ ولی بعضی وقت ها ممکن است با بیماری های مهم تر برای مثال بیماری پارکینسون ارتباط داشته باشد.

RBD یک نوع اختلال خواب

حرکات فیزیکی حاصل از از خواب های واضح، برخی اوقات  ناخوشایند با صدا و حرکات ناگهانی و بیشتر اوقات خشونت آمیز دست و پا زدن در هنگام خواب است.

اختلال استرس پس از سانحه 

تحقیقات نشان می دهند که شیوع حرف زدن در خواب در میان افرادی که دچار اختلال استرس پس از سانحه یا سایر بیماری های روانی هستند، حدودا ۲ برابر بیش از از بقیه ی افراد است.

اختلال آپنه ی خواب

دوره های تکرار شونده صحبت کردن در خواب به همراه بقیه ی نوع های خواب پریشی مثل راه رفتن در خواب، دندان قروچه کردن و یا کابوس دیدن درسالمندان نشان می دهد؛ اختلالی زمینه ای مانند آپنه انسدادی خواب وجود دارد.

 

خواب دیدن 

ممکن است حرف زدن در خواب با دیدن یک رویا آغاز گردد.

شود اما همیشه این گونه نیست. اکثر اوقات هنگامی که فردی را که در حال حرف زدن در خواب  بیدار کنیم او می‌گوید که خواب خاصی نمی دیدم. چه میان سال باشد چه سالمند، حرف زدن در خواب امکان دارد، در هر کدام از مرحله های خواب به وجود بی آید. حتی در خواب عمیق هم امکان دارد بی‌اختیار حرف بزنیم. جالب است بدانید که تقریبا کل عضلات بدن ما در هنگام خوابیدن از کار می‌افتد. به همین خاطر است که حرف زدن در خواب خارج از انتظار بوده و عجیب است.

صحبت کردن در خواب به دلیل مشکلات رژیم غذایی

• پرخوری کردن
  چه پرخوری و چه کم خوری هر دو موجب اختلال در خواب شده و پیشنهاد خوردن یک غذای سبک قبل از خواب می باشد که به بهتر  شدن کیفیت خفتن کمک کند. در حالی که پرخوری کردن باعث اختلال در سیستم هضم غذا و گوارش و در نهایت بی خواب شدن است.
•  مصرف نوشیدنی ها و غذاهای حاوی کافئین
  انوع غذاها و نوشیدنی‌ هایی که دارای کافئین اند؛ برای نمونه: قهوه، نوشابه ها و شکلات کاکائویی باعث بی‌خوابی می گردند،  که در کودکان و سالمندان که بدن تاثیر پذیر تری دارند تاثیر بیشتری نیز دارد.
• خوردن غذاهای چرب
  خوردن غذاهای خیلی چرب سبب به هم خوردن سیستم هضم و گوارش بدن و در نتیجه بی خواب شدن است .
• دیر غذا خوردن
  سالمندانی که اختلالات معده مانند ریفلاکس معده و یا ترش کردن دارند، نباید دیر غذا بخورند؛ بلکه  لازم است از خوردن غذاهای سنگین را کنار گذاشته، چراکه غذای سنگین تخلیه شدن معده را به عقب می‌اندازد.
• خوابیدن با معده پر
  باعث تحریک شدن اسیدها و مایعات معده وکلا لوله ی گوارشی می‌شود و آنها را به  مری بر می گرداند؛  درنتیجه حالت ترش کردن پیش می آید و موجب ایجاد تغییراتی در خواب است.
• نوشیدن مایعات زیاد قبل از خواب
  در سالمندان احساس ادرار موجب بیدار شدن آنها از خواب است و کیفیت خواب را کاهش میدهد.

 

اقدامات لازم برای درمان کم ­خوابی

برای درمان کم خوابی و بی خوابی در سالمندان، بیمار باید مورد بررسی و معاینه قرار بگیرد تا مشخص شود فرد با چه نوع اختلالی درگیر است. بعد از این­که نوع اختلال (روانی یا جسمانی) مشخص شد، تدابیر لازم در نظر گرفته شود. درمان به دو شکل دارویی و غیر دارویی انجام می­‌شود که باید تحت نظر پزشک باشد و سالمندان به هیچ‌وجه نباید قرص‌های خواب‌آور در دسترس را مصرف کنند. داروهای خواب‌آور وابستگی ایجاد می‌کند زیرا مصرف طولانی مدت این داروها عوارض جبران ناپذیری دارد.

معمولا پزشکان نیز داروهای خواب‌آور را برای بیشتر از ۲ هفته تجویز نمی‌کنند. دارو هم باید با نظر پزشک قطع شود. داروی خواب آور را باید به‌تدریج قطع کرد، قطع ناگهانی آن ممکن است باعث ایجاد عوارضی مانند تشدید بی خوابی یا اضطراب شود.

سخن پایانی

معمولا با افزایش سن، اختلال­ های خواب هم افزایش پیدا می­‌کند و یکی از شکایت­‌‌ها در دوره سالمندی، اختلال خواب است. اختلال‌­های خواب در سالمندانی که در خانه سالمندان زندگی می‌­کنند، بیشتر از دیگر سالمندانی است که در منزل هستند. اختلالات خواب در سالمندان را می­‌توانیم در سه دسته کلی بررسی کنیم که شامل سخت به خواب رفتن، بیدار شدن در ساعت­ های نامعمول و ناهماهنگی ساعات خواب با سایر اعضای خانواده می­‌شود. البته به­ طور کلی سالمندان کم­تر از جوانان می‌­خوابند و بی­ خوابی آن‌­ها می­‌تواند ناشی از مشکلات روانی یا جسمانی باشد که با اندکی دقت در روند خواب و تغییراتی که بوجود می‌­آید، (خروپف، دندان قروچه، راه ­رفتن و…) و مراجعه به پزشک و همچنین رعایت نکاتی چون عدم استفاده از دخانیات و سیگار، استفاده از نورخورشید و… می‌­توانند ریتم و کیفیت خوبی برای خواب خود داشته باشند.

 

سوالات متداول

آیا صحبت کردن در خواب خطر ناک است؟

خیر؛ عموما بی خطر است اما باعث اختلال در خواب دیگران خواهد شد؛و گاهی چیزهایی به زبان می آورند که بر روابط آنها تاثیر منفی خواهد داشت.

آیا صحبت کردن در خواب بیماری محسوب می شود؟

بله؛ صحبت در خواب نوعی اختلال خواب پریشی یا پاراسومنیا است. اختلالی در سیستم عصبی مغز بوده که در طول خواب ایجاد می‌شود.

آیا حرف زدن در خواب ارثی است؟

بله؛ صحبت کردن در خواب در یک سری از افراد میتواند ارثی باشد.