میانسالی یکی از دوره‌های شیرین زندگی است که با خود احترام، تجربه و لحظات شیرین را به همراه می‌آورد. با افزایش سن و قدم گذاشتن به دوره میانسالی بدن افراد دچار تغییرات زیادی میشود که ممکن است در هر فردی با شدت خاصی خود را بروز دهد. بیشتر اتفاقاتی که رخ می‌دهد در این دوره از زندگی طبیعی و بین همه میانسالها مشترک است. در ادامه موضوع بحث ما درباره شکستگی استخوان لگن در سالمندان است.
اینکه بدن شما در دوره میانسالی دچار چه اتفاقاتی میشود به سبک زندگی و تغذیه شما در دوره جوانی شما بستگی دارد. اما هنوز هم دیر نشده. با انتخاب سبگ زندگی سالم و داشتن تحرک، بسیاری از این تغییرات بدنی میتواند با شدت بسیار کمی در بدن شما به وجود آید.
یکی از ناراحتی‌هایی که احتمالا خیلی از میانسالها آنرا تجربه می‌کنند شکستن استخوان لگن است. منظور ما از شکستگی استخوان لگن، استخوانی از ران است که درون لگن قرار می‌گیرد. این اتفاق ممکن است در هر سنی رخ دهد اما در سالمندان بسیار جدی است و نیاز به مراقبت‌های خاص خود را دارد.
چند نوع شکستگی لگن وجود دارد؟
اول از همه باید به این سوال پاسخ دهیم که چند نوع شکستگی لگن داریم؟ دو نوع دسته بندی برای شکستگی لگن وجود دارد. در دسته اول، شکستگیها به دو نوع پایدار و ناپایدار تقسیم می‌شوند. در نوع پایدار، حلقه لگن آسیب زیادی نمی‌بیند و استخوانهای شکسته هم در یک راستا قرار دارند. در مقابل، شکستگی‌‌‌های ناپایدار، حلقه لگن را هم درگیر می‌کنند و علاوه بر آن، استخوانهای شکسته از هم جدا شدند.
شکستگی ناپایدار لگن خطرناک‌‌‌‌تر از شکستگی پایدار لگن است، چون در این حالت آسیب دیدگی‌‌‌ها زیاد است و خون‌ریزی هم بیشتر است. شکستگی ناپایدار ممکن است به اندام‌‌‌های داخلی هم آسیب وارد کند. تقسیم بندی دیگری هم برای انواع شکستگی لگن وجود دارد: شکستگی باز و بسته. در شکستگی باز، میتوانید استخوان را ببینید که از پوست بیرون زده است. ولی در شکستگی‌‌‌های بسته این طور نیست و استخوان داخل بدن است. همانطور که حدس زدید، شکستگی‌‌‌های باز خطرناک‌‌‌‌تر هستند، چون ممکن است عفونت کنند و این عفونت آلودگی محل زخم را بیشتر می‌کند.
دلیل شکستگی استخوان لگن در سالمندان
هرچقدر سن بالاتر میرود، سطح کلسیم استخوانها هم کم میشود. همین مسئله باعث میشود که استخوانها نازک و ضعیف شوند. برای همین است که سالمندان با یک زمین‌خوردن ساده ممکن است دچار شکستگی لگن شوند. تحقیقات هم این موضوع را ثابت کردند که بیشترین دلایل شکستگی لگن در سالمندان، زمین خوردن در حین راه رفتن بوده است. سالمندان ممکن است به دلیل اختلال تعادل، مشکلات بینایی، نحیف بودن بدن، اختلالات حافظه و مصرف برخی داروها، دچار سرگیجه و ضعف شوند، یا نتوانند هنگان راه‌رفتن کنترل‌‌‌‌‌شان را حفظ کنند. بنابراین احتمال شکستگی لگن در سالمندان بیشتر است.
همانطور که می‌دانید، سالمندان ممکن است دچار بیماری‌‌‌های مختلفی شوند، یکی از رایج‌‌‌‌ترین بیماری‌‌‌های سالمندان، پوکی استخوان است. پوکی استخوان میتواند به عنوان مهمترین عامل خطر شکستگی لگن معرفی شود، به جز پوکی استخوان، بیماری‌‌‌های مزمن دیگری از جمله، پرکاری تیروئید، و اختلالات روده ممکن است زمینه ساز شکستگی لگن شوند.
این اتفاق میتواند با یک زمین خوردن ساده و کوچک اتفاق بیفتد. اما در واقع ریشه این اتفاق به پوکی استخوانها برمی‌گردد.
پوکی استخوان بیشتر در بانوان بعد از سن یائسگی رخ می‌دهد. در نتیجه شکستگی استخوان لگن اتفاق رایج‌تری بین خانم‌هاست. مطالعات نشان داده بروز شکستگی استخوان لگن در خانم‌ها، سه برابر آقایون است.
پوکی استخوان همان ضعیف و نازک شدن استخوانهای بدن است که باعث میشود خیلی راحت با کوچکترین ضربه‌ای استخوانها بشکند. کمبود کلسیم، ویتامین دی، مصرف بیش از حد کافئین، نداشتن تحرک کافی و بروز بیماری هایی مانند سرطان میتواند در تضعیف شدن استخوانها و به وجود آمدن پوکی استخوان به شدت تاثیرگذار است.
در سال‌های قدیم که درمان خاصی برای شکستگی استخوان لگن وجود نداشت، زمانیکه این اتفاق رخ می‌داد شخص اصطلاحا خانه‌گیر میشد و نمیتوانست به زندگی عادی و نرمال خود ادامه دهد. خوشبختانه این موضوع امروزه برطرف شده و برای شکستگی استخوان لگن درمانهای خاصی وجود دارد.
اگر فرد مسن زمین خورد و برای دوباره ایستادن مشکل داشت به شکستگی استخوان لگن شک کنید. سعی کنید فرد را در همان حالت به صورت خوابیده روی زمین نگه دارید و سعی نکنید که او را با زور و فشار از روی زمین بلند کنید. شکستگی استخوان لگن بسیار دردناک است و فردی که دچار این عارضه میشود نمیتواند روی پاهای خود بایستد. از طرفی بلند کردن فرد آسیب دیده میتواند به بدتر شدن این شکستگی کمک می‌کند.
در نتیجه بهترین اقدام در این حالت این است که فرد را در حالت درازکش در همان موقعیت نگه دارید و او را به آرامش دعوت کنید و سپس با اورژانس تماس بگیرید تا فرد را به مراکز درمانی منتقل کنند. تشخیص شکستگی استخوان لگن کار سادهای نیست و این عارضه با اشعه ایکس، سیتی اسکن و ام آر آی قابل تشخیص خواهد بود. پس از اینکه تشخیص پزشکان شکستگی استخوان لگن بود، باید به دنبال راهکار درمانی باشید.
شکستگی لگن چه علائمی دارد؟
حالا می‌خواهیم به سوال اصلی مقاله جواب دهیم. اگر سالمندی را دیدید که چندتا از علائم زیر را دارد، حتما به پزشک مراجعه کنید. نکته مهم این است که برخی از علائم شکستگی لگن شبیه به علائم بیماری‌‌‌های دیگر هستند، برای همین بهتر است قبل از هر تصمیمی با پزشک مشورت کنید. پزشک با تصویربرداری اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن، شکستگی و محل آن را تشخیص می‌دهد.
معمولا کسی که دچار شکستگی لگن شده است، در ناحیه ران، زانوها و کمر، درد دارد، نمیتواند خوب راه برود، و تعادلش را موقع ایستادن حفظ کند. کبودی یا ورم هم از دیگر علائم شکستگی لگن هستند. در آخر، اگر پا طوری بچرخد که پای دیگر کوتاه‌‌‌‌تر به نظر آید، احتمال شکستگی لگن وجود دارد.
شکستگی لگن چه پیامدهایی دارد؟
فرد سالمند بعد از افتادن و شکستگی لگن ممکن است نتواند خیلی از کارهای خودش را انجام بدهد، تحقیقات نشان دادند که نیمی از کسانی که دچار شکستگی لگن شدند، بعد از این اتفاق نتوانستند به زندگی عادی برگردند و مجبور هستند بسیاری از کارهای‌‌‌‌‌شان را با کمک دیگران انجام دهند. همین مسئله ممکن است باعث بروز افسردگی یا ناراحتی‌‌‌های روحی و روانی در سالمندان شود.
علاوه بر عوارض روحی و روانی، شکستگی لگن باعث کم‌تحرکی میشود و این کم تحرکی مشکلاتی مثل ذات‌الریه، زخم بستر، عفونت‌‌‌های مجاری ادراری، تشکیل لخته‌‌‌های خونی، و از دست دادن توده‌‌‌های عضلانی میشود. همچنین، در اثر شکستگی لگن فرد تعادل کمی دارد، و احتمال سقوط و آسیب دیدگی‌‌‌های مجدد هم وجود دارد.
شکستگی لگن چگونه تشخیص داده میشود؟
اصلی‌‌‌‌ترین روش برای تشخیص شکستگی لگن، تصویر برداری اشعه ایکس و سی تی اسکن است. پزشک به کمک اشعه ایکس، از استخوانها عکس می‌گیرد، ولی نمیتواند جزئیات جراحات را مشاهده کند. در صورتی که پزشک به تصاویر پیشرفته‌‌‌‌تری احتیاج داشته باشد، از سی‌تی‌اسکن استفاده می‌کند، به کمک سی‌تی‌اسکن، تصاویر واضح‌تری به دست می‌آید و آسیب‌‌‌های مرتبط هم شناسایی می‌شوند.
شکستگی لگن با ام‌آرآی و سونوگرافی هم تشخیص داده می‌شوند. ام‌آرآی تصویر واضح‌تری و به ندرت برای شکستگی لگن استفاده میشود. در سونوگرافی هم پزشک با استفاده از رنگ رادیواکتیوی میتوانند درون بدن را مشاهده کنند. برای بیمارهایی که از دستگاه ضربان ساز استفاده می‌کنند، اسکن استخوان انجام میشود.
بیشتر بخوانید: خواص آب درمانی در سالمندان
جراحی شکستگی لگن در افراد مسن
بهترین راه حل برای این عارضه انجام عمل جراحی به صورت اورژانسی است. اگر فردی که آسیب دیده طی ۲۴ ساعت مورد عمل جراحی قرار بگیرد میتواند زودتر روند درمان را سپری کند، دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد، مدت زمان کمتری در بیمارستان بستری خواهد بود و عوارض ناشی از شکستگی استخوان لگن در فرد کمتر خواهد بود. در کنار اینکه پزشکان جراحی استخوان لگن برای فرد انجام می‌دهند اما خانواده فرد صدمه دیده باید اقداماتی انجام دهند تا روند درمان تسریع پیدا کند.
تمام این عوامل در کنار هم باعث میشود که شکستگی استخوان لگن که امروزه در افراد اتفاق میافتد مانند گذشته دردآور نباشد و فرد را زمینگیر نکند.
پیشگیری از بروز شکسته شدن لگن
همانطور که اشاره کردیم بروز شکستگی استخوان لگن در افراد مسن به دلیل یک زمین خوردن، تصادف یا وارد شدن فشار زیاد است. همیشه پیشگیری بهتر از درمان بوده است. در این مورد هم اگر بتوانیم اقداماتی انجام دهیم تا بروز این اتفاق را کاهش دهیم خیلی بهتر از جراحی و مراقبت های بعد از جراحی است. علاوه بر این، زمانیکه شرایط محیطی را به گونه‌ای تغییر دهیم که بروز شکستگی استخوان لگن را کاهش دهیم، در افراد مسن میتوانید یک آرامش خاطر ایجاد نمایید تا روزها را بدون استرس سپری کنند.
بیشتر بخوانید: انواع فیزیوتراپی سالمندان
- وسایل موجود در خانه را به گونه‌ای کنار هم قرار دهید که مبلمان و صندلی‌ها جلوی رفت و آمد افراد مسن نباشد، فرشهایی که روی سطوحی مانند سرامیک قرار می‌گیرند میتوانند بسیار لغزنده باشند. برای این فرشها ترمز فرش خریداری و استفاده نمایید.
- وسایلی که مورد نیاز افراد مسن است در ارتفاع پایین قرار دهید تا فرد برای برداشتن وسیله مورد نظر مجبور به استفاده از چهارپایه و نردبان نشود.
- سعی کنید محیطی که سالمند در آنجا قرار دارد روشن باشد. شب‌ها حتما یک چراغ را روشن بگذارید تا اگر فرد در شب نیاز به استفاده از سرویس بهداشتی یا وسیله خاصی داشت، تاریکی محیط موجب زمین خوردن او نشود.
- بیشتر زمین خوردن‌ها در حمام و سرویس های بهداشتی رخ می‌دهد. سعی کنید محیط داخلی حمام را به گونه‌ای تنظیم کنید که فرد سالمند با کمک آن‌ها بتواند تعادل خود را حفظ کند. به عنوان مثال صندلی حمام با ارتفاع مناسب قرار دهید. روی دیواره‌های حمام دستگیره قرار دهید تا فرد سالمند با کمک آن بتواند خودش را سرپا نگه دارد.
- از دمپایی استفاده کنید که روی سطح خیس حمام لغزنده نباشد.
- بهتر است اتاق افراد مسن نزدیک به سرویس بهداشتی باشد تا بتواند بدون اینکه مسیر زیادی را طی کنند بتواند نیازشان را برطرف کنند.
- بهتر است فرد سالمند از پله زیاد استفاده نکند. در صورتیکه منزل دارای پله است سعی کنید هنگام بالا و پایین رفتن از پله به فرد مسن کمک کنید.
- زمانیکه میخواهید از حالت درازکش بلند شوید نه تنها در سالمندان بلکه در بیشتر افراد موجب ایجاد سرگیجه میشود. این اتفاق در سالمندان بیشتر اتفاق میفتد پس حتما به فرد مسن یادآوری کنید که به آرامی از جای خود بلند شود.
- اگر فرد مسن برای ایستادن و حفظ تعادل با سختی همراه است، پیشنهاد میشود برای او یک واکر یا عصای مناسب تهیه کنید تا به فرد در حفظ تعادل کمک کنید.
- استفاده از کفش و دمپایی‌های مناسب و طبی که کف لغزنده ای ندارند بسیار مهم است. پس در انتخاب کفش های فرد مسن بسیار دقت کنید.
- پیاده روی میتواند به تسریع روند درمان کمک کند. اما سعی کنید این پیاده روی در محیطی اتفاق بیافتد که استاندارد باشد. چرا که پیاده روی با اینکه میتواند تاثیر مثبتی داشته باشد، اگر همراه با نکات اصولی نباشد میتواند خودش عاملی برای بروز زمین خوردن باشد.
- یکی از مهمترین اقداماتی که میتواند بروز شکستگی استخوان لگن را به شدت کاهش دهد تغییر در سبک زندگی و تغذیه فرد است. سعی کنید از لبنیات بیشتر استفاده کنید تا کمبود کلسیم را جبران کنید. با تجویز پزشک مکمل‌های دارویی کلسیم و ویتامین دی استفاده کنید. ساعاتی از روز را در معرض نور خورشید قرار بگیرید که به جذب ویتامین دی در بدن کمک کند.
- غذاهای سالم، میوه و سبزیجات را جایگزین غذاهای ناسالم کنید. سعی کنید حداقل نیم ساعت از روز را به ورزش های سبک و فعالیت های کششی سپری کنید. تمام این فعالیتها باعث کاهش پوکی استخوان، و در نتیجه کاهش بروز شکستگی استخوان لگن در فرد میشود.
تمام اقدامات ذکر شده میتواند بروز زمین خوردن در افراد مسن را کاهش دهد و اگر شما در منزل سالمندی دارید که این اتفاق برایش رخ داده، انجام اقدامات ذکر شده بسیار ضروری و مهم است.
عوارض ناشی از شکستگی لگن
اگر شکستگی استخوان لگن در فرد موجب شود که برای مدت طولانی مجبور به استراحت و ماندن در تخت شود میتواند عوارض دیگری را در فرد موجب شود.
این عوارض مانند عفونت ادراری، زخم بستر، ذات الریه و لخته شدن خون در پاها به دلیل نداشتن تحرک است. در این حالت فرد آسیب دیده علاوه بر تحمل دردهای جسمانی دچار افسردگی و ناراحتی های روحی هم خواهد شد. فرد سالمند در این وضعیت نیازمند توجه بیشتری است تا بتواند با روحیه بیشتر و انرژی مثبت‌تری روند درمان را سپری کنند.
بیشتر بخوانید: ماساژ درمانی سالمندان
درمان شکستگی لگن در سالمندان
زمانیکه سن افزایش می‌یابد، مفاصل خیلی دیرتر جوش میخورند و عمل جراحی هم بسیار سختتر خواهد بود. شکستگی استخوان لگن نه تنها در افراد مسن بلکه در سنین کمتر جزء سختترین شکستگیها محسوب میشود که نیاز است فرد مدت زمان بیشتری استراحت کند و فعالیت‌های همیشه و روزمره خود را نمیتواند به تنهایی انجام دهد.
علاوه بر جراحی سریع استخوانی که شکسته است، داروهایی که مصرف می‌کند و مراقبت های خانواده و پرستار او میتواند به درمان فرد کمک کند.
در این حالت فرد مسن نیازمند پرستاری است که بتواند در انجام فعالیت های روزمره خود کمک داشته باشد. انجام فیزیوتراپی البته با تجویز پزشک و آبدرمانی برای کاهش درد و دوباره راه رفتن فرد میتواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
فرد آسیب دیده باید سریعتر راه رفتن را شروع کند. در ابتدا با واکر، عصا و کمک اطرافیان این کار را شروع کند و کم کم زمانیکه توانست وزن خود را روی پای آسیب دیده خود تحمل کند، خودش به تنهایی راه رفتن را ادامه دهد.
دوره سالمندی نیازمند توجه و مراقبت بیشتر اطرافیان است. این مراقبت‌ها در افراد صدمه دیده بیشتر میشود. اگر میخواهید که فرد آسیب دیده زودتر به روال زندگی خود برگردد باید هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی و روحی او را پشتیبانی کنید.
درمان شکستگی لگن با توجه به محل شکستگی، شدت آن، سن و وضعیت سلامتی فرد انجام میشود. گزینه‌‌‌های متعددی هم برای درمان شکستگی لگن وجود دارد. سه نوع عمل جراحی برای این کار وجود دارد. در روش اول با استفاده از پیچ‌‌‌ها و یک صفحه فلزی، استخوان لگن را در محل مناسب نگه می‌دارند تا جوش بخورد. در روش دوم از پروتز استفاده می‌کنند. جایگزین کردن کل لگن با پروتز بهترین نتیجه را دارد، ولی هزینه این عمل هم بسیار زیاد است.
بعد از عمل جراحی، مرحله توانبخشی شروع میشود. در این مرحله، بیمار به کمک دیگران حرکت می‌کند. فیزیوتراپی هم بخش‌‌‌های اصلی توانبخشی است که برای افزایش قدرت و حفظ محدوده‌ی حرکتی در بیمار انجام میشود. بخشی از حرکت‌‌‌های فیزیوتراپی در مرکز مراقبتی و بخشی در خانه انجام میشود. پزشک فیزیوتراپ و کار درمان‌‌‌ها نکات لازم در مورد حرکت‌‌‌ها و همچنین نکات مربوط به حمام، توالت، و لباس پوشیدن را به شما می‌گویند.
مسلما بعد از عمل جراحی شکستگی لگن، سالمندان باید دارو هم مصرف کنند. مصرف دارو بیشتر برای جلوگیری از شکستگی لگن مجدد است. معمولا این داروها بیس فسفونات هستند که ممکن است به صورت داخل وریدی تجویز شوند. کسانی که مشکلات کلیوی دارند، بهتر است بیس فسفونات‌‌‌ها را مصرف کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله درباره‌ی انواع شکستگی سالمندان به علی‌الخصوص لگن و علائم آن صحبت کردیم و متوجه شدیم که شکستگی لگن یکی از خطرات جدی برای سالمندان است. سالمندان با داشتن بیماری‌‌‌های مختلف، و ضعف بدنی ممکن است دچار شکستگی لگن شوند. اگر سالمند در کشاله‌ی ران احساس درد کند، بعد از زمین‌خوردن نتواند حرکت کند، در منطقه لگن دچار کبودی یا ورم شده باشد، احتمال شکستگی لگن وجود دارد. اگر هر کدام از این عوامل را در سالمندتان دیدید، بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید. در بخش‌‌‌های پایانی مقاله هم درباره درمانهای شکستگی لگن و همینطور چگونگی تشخیص آن هم صحبت کردیم.
سوالات متداول
چه عاملی باعث شکستگی لگن در سالمندان میشود؟
هرچقدر سن بالاتر میرود، سطح کلسیم استخوانها هم کم میشود. همین مسئله باعث میشود که استخوانها نازک و ضعیف شوند.
شکستگی لگن چه پیامدهایی دارد؟
عدم تحرک و توانایی برای انجام کارهای روزمره، باعث افسردگی در افراد میشود. همچنین در بعضی مواقع میتواند باعث زخم بستر یا عفونت مجاری ادراری شود.
شکستگی لگن چگونه درمان میشود؟
مراحل درمان شکستگی لگن بعد از تشخیص، باید به سرعت جراحی شود که انواع مختلفی دارد. بعد از عمل، باید جلسات فیزیوتراپی و توانبخش سالمند شروع شود تا بیمار به تدریج بتواند حرکت کند.
شکستگی لگن چگونه تشخیص داده میشود؟
تنها راه تشخیص شکستگی لگن سیتی اسکن و تصویربرداری با اشعه ایکس است.
