روند رشد جمعیت در کشورها، متفاوت است. اما به طور کلی جمعیت سالمندان در جهان رو به افزایش است. این مسئله میتواند دلایل متنوعی داشته باشد، اما به هر حال جامعهای که میانگین سنی بالاتری دارد، هزینه های بیشتری هم باید برای این موضوع بپردازد. سالمندان ممکن است به دلیل ناتوانی و بیماری ها، نیاز به مراقبت بیشتری دارند. به همین دلیل نیاز به دارو و هزینه های مراقبتی بالا میرود.
از سویی دیگر، سالمندان نمیتوانند برای جامعه به عنوان یک فرد تولیدکننده ظاهر شوند و اغلب آنها جز دسته مصرف کنندگان قرار میگیرند. از همین رو بسیاری از کشورها، مردمان خود را به فرزندآوری تشویق میکنند. به این ترتیب میتوانند میانگین سنی خود را کاهش دهند. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که کودکان و نوجوانان نیز معمولا به عنوان جامعه مصرف کننده به شمار میآیند. اما با این وجود، با صرف هزینه و آموزش های درست این افراد نیز میتوانند برای کشور و جامعه خود مفید واقع شوند.
شروع سن سالمندی
دوران سالمندی از ۶۵ سالگی شروع شده و تا پایان عمر فرد ادامه میباید. روند پیر شدن ممکن است در هر فرد با توجه به سبک زندگی، محیط و جامعه ای که در آن رشد کرده، متفات باشد. اما نمیتوان تضعیف قوای جسمانی و تحلیل رفتن انرژی بدن را در این سنین انکار کرد. با توجه به شرایط زندگی هر فرد، سالمندان در دوران پیری با بیماری های مختلفی دست و پنجه نرم میکنند. بنابراین نیاز به مراقبت بیشتری نسبت به سایر افراد دارند.
سالمندان معمولا هزینه های مختلفی برای دولت ها به وجود میآورند. بسیار اهمیت دارد تا از تجربه این افراد در کارهای مختلف بتوانیم بهره ببریم. اما هر فرد با ورود به دوران سالمندی و پیری به مراقبت نیاز دارد و نمیتوان انتظار عملکردهای دوران جوانی را از او داشت. در این سنین باید در ارتباط با درک از پیری و پذیرش شرایط روحی و جسمی، آگاهی بخشی صورت گیرد تا طی نمودن این مسیر برای سالمندان راحتتر باشد.
سالمندان چند درصد جمعیت جهان را تشکیل میدهند؟
در شرایط کنونی رشد جمعیت در بسیاری از کشورهای جهان خصوصا کشورهای توسعه یافته کمتر شده است. علاوه بر شرایط فرهنگی و اقتصادی، عوامل دیگری نیز میتوانند روی این مسئله تاثیر بگذارند. کاهش رشد جمعیت میتواند شدت یابد. طبق پیش بینی های به عمل آمده سازمان جهانی بهداشت، جمعیت افراد بالای ۶۰ سال به حدود ۲ میلیارد نفر تا سال ۲۰۲۵ افزایش مییابد. این عدد چیزی حدود ۱۷ درصد افزایش جمعیت سالمندان است. با توجه به این که دولت موظف است تا به سالمندان حقوق پرداخت کند، میتواند هزینه های بسیار زیادی را برای هر کشور به بار آورد.
در شرایط کنونی، جهان ۷.۶ میلیارد نفر جمعیت دارد. سالمندان ۸.۵ درصد این آمار را در بر میگیرند. اما به مرور زمان با کاهش نرخ تولد نوزادان، تعداد سالمندان، درصد بالاتری را به خود اختصاص خواهد داد. در حال حاضر با بررسی های به عمل آمده نشان داده شده که پیرترین کشور جهان با ۲۷ درصد، کشور ژاپن است. نرخ تولد در این کشور بسیار پایین آمده و در نتیجه جمعیت سالمندان افزایش مییابد. در رده های بعدی نیز ایتالیا با ۲۳ درصد و پرتغال با ۲۲ درصد قرار دارند.
آمار جمعیت سالمندان در ایران چگونه است؟
ایران با ۶ درصد سالمند، رتبه ۱۰۲ را از نظر پیرترین کشورهای جهان را داراست. اما با توجه به شرایط موجود و فشار اقتصادی، معمولا مردم اقدام به فرزندآوری نمیکنند. بر اساس پیش بینی های انجام شده، ایران در سال ۲۰۵۰ جز پیرترین کشورهای جهان خواهد بود. تا این سال، جمعیت سالمندان در ایران تا ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت و ممکن است دولت با شرایط دشواری روبهرو شود.
مهمترین مسئله در هر کشوری در ارتباط با سالمندان، آگاهی بخشی و فراهم کردن شرایط مناسب برای این افراد است. سالمندان معمولا به دلیل ناتوانی هایی که دارند، ممکن است با شرایط سختی در دوران پیری خود روبهرو شوند. به همین دلیل نیاز است تا پیش از فرا رسیدن این دوران، از شرایط احتمالی خودآگاهی داشته باشند. دولت نیز وظیفه دارد تا از سالمندان و بازنشستگان حمایت کرده تا این افراد در دوران سالمندی زندگی راحتتری را سپری کنند.
سالمندان چه نیازهایی دارند؟
سالمندان در دوران پیری به دلیل بیماری ها و اختلالاتی که در زندگیشان به وجود میآید، نیاز به دارو، درمان و شرایط مراقبتی ویژهتری نسبت به سایر افراد دارند. هر کشور یا دولتی نیاز است تا شرایط حفظ سلامتی و درمان افراد جامعه خور را فراهم کند تا این افراد بتوانند زندگی خوبی داشته باشند. اما در شرایط بسیاری مثل فشار اقتصادی، همه گیری بیماری ها، جنگ و… وضعیت دشواری به وجود میآید که رسیدگی و خدمت رسانی را برای کشورها دشوار میکند.
علاوه بر تمام این مسائل، سالمندان در دوران پیری احساس تنهایی و افسردگی نیز ممکن است داشته باشند. به همین علت باید توجه بیشتری به آنها داشت. سالمندان بسیاری در خانه سالمندان زندگی میکنند و باقی عمر خود را با همسن و سالان خود سپری میکنند. معمولا سالمندان از این شرایط رضایت خاطر ندارند و به ابراز محبت و توجه بیشتری از سمت فرزندان و آشنایان خود نیاز دارند.
برای سالمندان خود بیشتر وقت بگذارید
مهمترین چیزی که سالمندان در دوران پیری خود نیاز دارند، توجه و محبت از جانب شماست. با تمام درگیری ها و دغدغه هایی که دارید، نیاز است تا روزهایی را در هفته به سالمندان خود اختصاص دهید. این زمان میتواند به آنها کمک کند تا معاشرت خوبی با شما داشته و کمتر احساس تنهایی داشته باشند. بسیاری از بیماری های جسمی، از شرایط بد روحی نشات میگیرد. به عنوان یکی از راه های پیشگیری از بیماری ها میتوانید با توجه بیشتر به سالمندان خود از بروز مشکلات جدی برای آنها جلوگیری کنید.
سالمندان با توجه به شرایط جسمانی که دارند، نیازمند مراقبت و پیگیری هستند. به همین دلیل، حتی اگر زمان کافی برای توجه به سالمندان خود را ندارید، از پرستار استفاده کنید. این افراد میتوانند با معاشرت با سالمندان، باعث بهبود شرایط روحی آنها شوند. همچنین با بررسی روند سلامتی آنها، در صورت به وجود آمدن هر گونه خطری میتوانند به شما اطلاع دهند و از بروز اتفاقات ناگوار جلوگیری کنند.
بسیاری از سالمندان نیاز دارند تا در ساعت های خاصی، داروهای خود را مصرف کنند. پرستاران میتوانند این کار را به خوبی انجام دهند.
نرخ رشد جمعیت در ایران چگونه است؟
متاسفانه با توجه به شرایط موجود و فشار اقتصادی که مردم احساس میکنند، نرخ فرزندآوری در سالهای اخیر بسیار کاهش یافته است. بسیاری از مردم قادر به فراهم نمودن شرایط اولیه برای داشتن فرزند نیستند. به همین دلیل ترجیح میدهند فرزندآوری را به شرایط مناسب تری موکول کنند، تا از به وجود آمدن وضعیت دشوار برای خود و فرزند پیشگیری کنند.
طبق آمار، فرزندآوری در سال ۹۸ در مقایسه با سال ۹۷ حدود ۱۷۰ هزار نفر کمتر شده است. همچنین از سال ۹۵ تا ۹۸ رشد جمعیت به زیر ۱ درصد آمده است. این مسئله به مرور زمان جمعیت سالمندان را افزایش داده و میتواند کشور را با شرایط سختتری روبهرو کند که نیازمند برنامه ریزی و مدیریت صحیح است.
عوامل موثر بر رشد جمعیت
در بسیاری از فرهنگ ها، فرزندآوری و گسترش خانواده سنت پسندیده ای محسوب میشود و مردم یکدیگر را معمولا به داشتن فرزندان بیشتر تشویق میکنند. اما در بسیاری دیگر از فرهنگها، افراد یا ترجیح میدهند فرزندی نداشته باشند یا به داشتن یک فرزند بسنده میکنند. علاوه بر مسائل فرهنگی و عرف رایج در جامعه، موارد بسیار دیگری نیز میتواند روی این مسئله تاثیر بگذارد.
شرایط اقتصادی یکی از مهمترین دلایلی است که هر فرد پیش از تشکیل خانواده یا بچه دار شدن به آن فکر میکند. معمولا افراد در شرایط نامساعد مالی، جنگ و استرس های این چنینی اقدام به تشکیل خانواده و داشتن فرزند نمیکنند.
جدا از مسائل رایج در جامعه که بیشتر تاثیرات روانی دارند، سلامت جسمانی نیز در نرخ رشد جمعیت تاثیرگذار است. با توجه به بالا رفتن سن ازدواج و در نتیجه بالا رفتن سن فرزندآوری، ممکن است افراد، خصوصا زنان دیگر آمادگی لازم را برای بارداری نداشته باشند.
در مقایسه با دوره های قبلی و زندگی های پیشین، آمار طلاق و ناباروری نیز بیشتر از گذشته شده و بسیاری از زوجین برای درمان مشکلات ناباروری خود اقدامی نمیکنند. از مهمترین دلایل آن نیز میتوان به هزینهبر بودن روند درمان ناباروری اشاره کرد.
در نتیجه تمام این اتفاقات و عوامل دیگر، باعث کاهش نرخ رشد جمعیت به مرور زمان میشود. این مسئله نیز منجر به بالا رفتن درصد سالمندان در یک جامعه میشود. در نهایت جمعیت مصرف کننده در یک کشور افزایش یافته است که میتواند هزینه های مختلفی را برای دولت ها به بار آورد.
جلوگیری از کاهش نرخ رشد جمعیت
کاهش نرخ رشد جمعیت به مرور زمان میتواند تاثیرات منفی بر جوامع بگذارد. زمانی که وضعیت به همین شکل پیش رود و از جمعیت جوانان کاسته شود، در واقع جمعیت فعال و تولیدکننده در هرکشور کم میشود. با افزایش سن، آمار بیماری های مختلف و مرگ و میر بالا رفته و افراد به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارند. به همین دولت ها، ترجیح میدهند تا جلوی این اتفاق را بگیرند.
معمولا در کشورهایی که آمار تولد پایین است، امید به زندگی نیز نسبت به کشورهای دیگر درصد پایینتری را به خود اختصاص میدهد. در همین راستا نیاز است تا افراد یک جامعه به فرزندآوری تشویق شوند. به عنوان مثال برای این کار میتوان از طرح های تشویقی استفاده کرد. البته مهمترین نکته، وجود شرایط مناسب برای گسترش خانواده است.
دولت ها وظیفه دارند تا برای زوج های جوان شرایط مناسبی را ایجاد کنند که داشتن فرزند و گسترش خانواده نگرانی های زیادی را برای آنها به بار نیاورد.
ایران جز یکی از کشورهایی است که آمار تولد در آن رو به کاهش است و نرخ رشد جمعیت سالمندان تا حدی زیادی بالا رفته است. در این شرایط، در صورتی که اوضاع با همین روند ادامه داشته باشد، به مرور زمان، ایرن نیز یکی از پیرترین کشورهای دنیا میشود. این مسئله یاعث نگرانی مسئولان است و بسیاری از آنها توصیه میکنند تا برنامه ریزی های مناسب برای رفع این مشکل صورت گیرد.
کلام آخر
در شرایط کنونی نرخ رشد جمعیت نسبت به سال های گذشته کاهش محسوسی داشته است. پیش بینی شده اگر این مسئله با همین روند پیش برود، تا سال ۲۰۲۵ جمعیت سالمندان ۱۷ درصد افزایش پیدا میکند. این آمارها نگران کننده است چرا که با افزایش جمعیت سالمندان، دولت ها باید هزینه های بیشتری را برای مراقبت و درمان این افراد بپردازند.
در حال حاضر ۶ درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل میدهند و با این آمار، ایران رتبه ۱۰۲ را در بین کشورهای جهان از نظر پیری دارد. پیش بینیها حاکی از آن است که در سال های پیش رو، جمعیت سالمندان با رشد چشمگیری روبهرو میشود و تا سال ۲۰۵۰ ایران با رشد ۳۰ درصدی جمعیت افراد مسن، جز پیرترین کشورهای دنیا قرار میگیرد که این مسئله بیش از هر چیزی نیاز به مدیریت و برنامه ریزی دارد.
