درمان پا درد سالمندان؛ بررسی علل ایجاد پادرد و درمان برای افراد مسن
درد پا را میتوان بیماری‌ای رایج در بین افراد در همه گروه‌های سنی به ویژه در بین افراد سالمند به شمار آورد. برخی از افراد از درد در ناحیه انگشتان، پاشنه، مچ و یا قوس پا شکایت می‌کنند. این بیماری میتواند عملکرد افراد را تحت تاثیر قرار دهد و آن‌ها را در انجام امور روزمره‌شان محدود و وابسته کند. در ادامه به بررسی علل شایع بروز این بیماری، روش‌ها درمان درد پا در سالمندان و راه‌های مقابله با آن اشاره خواهیم کرد.
نکته قابل توجه این است که پا درد همیشه نشانی از وجود بیماری و یا شرایط مناسب در افراد ندارد و میتواند به صورت مقطعی در نتیجه خستگی در اثر استفاده زیاد از پاها یا به عنوان بخشی از فرآیند رشد طبیعی بدن باشد. این نوع درد معمولا در نوجوانان شایع‌تر است. به همین دلیل در این شرایط جای نگرانی وجود ندارد. در صورتی که درد پا به صورت ممتد رخ دهد، لازم است تا به ریشه‌یابی و درمان آن پرداخت.
دلایل بروز پا درد سالمندان
پا درد میتواند علت‌های مختلفی داشته باشد و با توجه به شرایط هر فرد این درد برای افراد تشدید یا تسکین شود. قابل توجه است که آشنایی با هر یک از دلایل بروز این درد میتواند به پیدا کردن مناسب‌ترین روش درمان درد پا در سالمندان کمک کند. در ادامه به این دلایل اشاره خواهد شد.
- چاقی: در برخی از افراد سالمند اضافه وزن میتواند فشار زیادی را به پاها وارد کند و عامل ایجاد پا درد در بین آن‌ها شود. در این شرایط پیشنهاد می‌شود که سالمندان به کنترل وزن خود بپردازند و با این کار وزن اضافی را از روی پاها و زانوها بردارند. داشتن وزن مناسب یکی از مناسب‌ترین راه‌ها جهت درمان درد پا در سالمندان محسوب می‌شود.
- پوشیدن کفش نامناسب: در برخی از افراد انتخاب کفش نامناسب میتواند باعث بروز پا درد شود. تمامی افراد و به خصوص سالمندان باید توجه کنند که هر چه محافظت بیشتری از پاها صورت بگیرد و هر چه پاها راحت‌تر باشند در کاهش درد آن‌ها موثرتر خواهد بود. استفاده از کفی‌های مناسب میتواند به درمان درد پا در سالمندان کمک شایانی کند. بهتر است، کفی‌های طبی که مورد تایید پزشکان است استفاده شود.
- خستگی زیاد: راه رفتن مداوم و برای زمان‌های طولانی یا ایستادن زیاد روی پاها موجب بروز پا درد در بین افراد و مخصوصا سالمندان می‌شود. در این حالت بهتر است تا سالمندان برای پیاده‌روی‌های طولانی از عصا استفاده کنند و در بین مسیر زمانی را جهت استراحت توقف کنند.
- تغییرات هورمونی: این علت که بیشتر باعث شیوع پا درد در بین خانم‌ها و به خصوص در دوران یائسگی، باعث تشدید پا درد در بین افراد شود. تغییرات هورمونی باعث بروز درد در ناحیه لگن و پاها می‌شود. در صورتی که این دردها زیاد باشند بهتر است به پزشک زنان مراجعه شود.
- آناتومی پا غیر عادی: معمولا با افزایش سن پاها درازتر و پهن‌تر می‌شوند. این تغییرات به خصوص در افرادی که به صورت طبیعی از آرتروز و محدودیت مفاصل، قوس زیاد کف پا یا صاف بودن کف پا رنج می‌برند باعث بروز پا درد می‌شود. در صورتی که فردی هر یک از این دست ناهنجاری‌ها را داشته باشد میتواند با مراجعه به پزشک و انجام یک سری فعالیت‌ها ورزشی به درمان مشکل خود بپردازد تا اثرات منفی این مشکلات بر سلامتی خود را کنترل کند.
- تروما: گاهی در اثر انجام یک سری از فعالیت‌ها افراد دچار کوفتگی، کشیدگی، رگ به رگ شدن و یا شکستگی در ناحیه استخوان‌های پا و لگن می‌شوند. این عوامل باعث بروز درد در بین افراد می‌شوند و لازم است تا در مواردی که حاد است به متخصص مراجعه شود.
- دیابت: دیابت یکی از بیماری‌های رایج در بین افراد سالمند است. این بیماری ممکن است تا مدت‌ها به صورت نهان در بدن فرد سالمند وجود داشته باشد و آن فرد از بیماری اطلاعی نداشته باشد. در صورتی که دیابت کنترل نشود باعث بروز بیماری‌ای به نام نوروپاتی یا آسیب به اعصاب می‌شود که علائمی از قبیل گزگز و خواب رفتن پا به خصوص در ناحیه انگشتان و کف پا را با خود به همراه دارد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است تا فرد سالمند به آزمایش قند خون بپردازد تا در صورت مبتلا بودن به دیابت، با کمک دارو و رژیم غذایی مناسب بیماری خود را کنترل کند. کنترل قند خون در محدوده سلامت منجر به درمان درد پا در سالمندان شود.
- مشکلات نخاعی در ناحیه کمری: تنگی کانال نخاع در ناحیه کمری یکی از دلایل بروز پا درد به ویژه در هنگام ایستادن و پیاده‌روی برای افراد سالمند به شمار می‌آید. در این حالت افراد مبتلا درد زیادی را در پاها و به ویژه از زانو به پایین حس خواهند کرد و آن‌ها برای کاهش از میزان درد و رنج ناشی از این بیماری مجبورند تا مدتی بنشینند. با تشدید تنگ شدن کانال نخاعی، درد ناشی از ایستادن و راه رفتن نیز برای افراد تشدید خواهد شد. لازم است تا افراد جهت مطلع شدن از این بیماری به انجام تست‌های رادیوگرافی و ام آر آی بپردازند. در صورتی که شرایط بیمار ایجاب کند جراحی به عنوان روشی جهت بر طرف نمودن تنگی کانال نخاع و درمان درد پا در سالمندان مطرح می‌شود.
- روماتیسم: روماتیسم و مشکلات مفصلی که در خانم‌ها بیشتر رخ می‌دهد یکی دیگر از علل شایع پا درد در بین افراد است. در این بیماری فرد با درد شدید در استخوان‌ها مواجه خواهد بود که وی را در انجام فعالیت‌های روزانه به مشکل می‌اندازد. بیماران با مراجعه به پزشک و انجام یک سری فعالیت‌های ورزشی می‌توانند از پیشروی این بیماری جلوگیری کنند. همچنین مصرف قرص و رژیم غذایی سرشار از کلسیم به بهبود این افراد کمک خواهد کرد.
- واریس: از دیگر بیماری‌هایی که باعث بروز پا درد در بین افراد می‌شود بیماری‌های مرتبط با رگ و نارسایی عروق است. در این بیماری به دلیل گرفتگی عروق خون‌رسانی به اندام تحتانی به خوبی انجام نمی‌شود. در نتیجه در هنگام انجام فعالیت‌هایی که به اکسیژن بیشتری نیاز دارند احساس درد، خستگی، گرمی، تورم، التهاب و گزگز شدن در پاها ایجاد می‌شود.
- مشکلات قلبی و کلیوی: در صورتی که بیمار دچار مشکلاتی در قلب یا کلیه خود باشد، نشانه‌هایی از قبیل پاهای متورم و درد در ناحیه پا را حس خواهد کرد. در این صورت لازم است تا با مراجعه به پزشک متخصص علت این التهاب و تورم در ناحیه پاها پیگیری کند.
بیشتر بخوانید: تقویت زانو در کوهنوردی
روش‌های درمان پا درد سالمندان
- ماساژ پا: یکی از روش‌ها درمان درد پا در سالمندان ماساژ دادن است. انجام ماساژ میتواند جریان خون در رگ‌ها را تقویت کند و درد پا را کاهش دهد. لازم است تا در هنگام ماساژ نقاط حساس بدن شناسایی شوند تا ماساژ تاثیر بیشتری را داشته باشد.
پیشنهاد مطالعه: انواع واکر برای سالمندان
- استفاده از طب سنتی: طب سنتی و کمک گرفتن از داروهای گیاهی از رایج‌ترین روش‌ها جهت مقابله با بیماری است. خوشبختانه این روش به عنوان درمان درد پا در سالمندان نیز کاربرد دارد. به عبارتی دیگر، برخی از گیاهان دارویی هستند که استفاده از آن‌ها جریان خون را در رگ‌ها افزایش می‌دهند و باعث انقباض ماهیچه‌ها می‌شوند. استفاده از این گیاهان کمک شایانی به تسکین درد پا می‌کند. برای مثال مصرف روغن قرمز و مریم گلی به صورت مالشی کمک شایانی به تسکین درد خواهد کرد.
- حمام آب گرم: قرار دادن پاها در حمام آب گرم را میتوان به عنوان روشی جهت درمان درد پا در سالمندان به شمار آورد. در صورتی که در زمان قرار گرفتن پاها در آب گرم از نمک اپسوم استفاده شود درد، ورم و کوفتگی پاها زودتر برطرف خواهند شد.
بیشتر بخوانید: علت ورم پا در سالمندان
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی که ترکیبی از روش‌های کششی، پیاده‌روی، ماساژ و تحریک الکتریکی است، یکی از راه‌های درمان سالمندان جهت کمک به کاهش درد و نیز افزایش توانایی آن‌ها جهت انجام کارهای روزمره‌شان است. تعداد جلسات فیزیوتراپی بنا به نظر پزشک معالج و با توجه به شدت بیماری مشخص می‌شود. این روش به عنوانی گزینه‌ای با سرعت تاثیر گذاری بالا جهت درمان درد پا در سالمندان مورد استقبال این افراد قرار گرفته است.
- درمان دارویی: در صورتی که درد پا در افراد سالخورده زیاد باشد، مانند هر نوع بیماری دیگری، میتوان از داروها و مسکن‌ها به عنوان روشی جهت درمان درد پا در سالمندان کمک گرفت.
- اقدامات فیزیولوژیکی: با توجه به این نکته که دارویی مشخص جهت درمان درد پا در سالمندان وجود ندارد، روش‌های فیزیولوژیکی کمک شایانی به کاهش و خاتمه این نوع از درد خواهند کرد. گرفتگی عضلات را میتوان با استفاده از حرکت‌های ریلکسیشن کاهش داد. در این حالت انقباض گروهی ماهیچه‌ها باعث کم کردن درد در عضله‌های آسیب‌دیده خواهند شد.
- سایر درمان‌ها: گرفتگی شبانه مشکلی رایج برای افراد مسن است. آسیب شناسی پاتوفیزیولوژی چنین گرفتگی نامشخص بوده و هنوز درمانی قطعی برای آن پیدا نشده است. اما استفاده از حرکت‌های کششی و ریلکسیشن میتواند به کاهش درد کمک شایانی کند. این حرکات به عنوان روشی خانگی برای درمان درد پا در سالمندان توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان پوکی استخوان در افراد مسن
درمان خانگی پا درد سالمندان
علاوه بر روش‌های درمانی که پزشک با کمک دارو و فیزیوتراپی انجام می‌دهد، طب سنتی و درمان‌های خانگی هم میتواند در کنار این روش‌های درمانی مورد استفاده قرار بگیرد. شاید این روش‌ها نتوانند به تنهایی تاثیر گذار باشند، اما استفاده از آن‌ها در کنار روش‌های دیگر میتواند تاثیر چشمگیری روی درد پا در سالمندان داشته باشد. در ادامه با روش‌های خانگی درد پا سالمندان بیشتر آشنا خواهید شد:
استفاده از نمک اپسوم
نمک اسپوم یک نمک خواکی نیست، خواص درمانی آن با نمک‌های خوراکی تفاوت بسیاری دارد. این نمک دارای ترکیبات منیزیم و سولفات بوده که رد صورت تماس با آب فعال می‌شوند. میتوانید در وان حمام این نمک را با آب ولرم ترکیب کنید، استفاده از آن میتواند برای درمان کوفتگی، خستگی، درد پا، کاهش التهابات و… موثر باشد.
استفاده از یخ
یکی از روش‌های پربازده و تاثیرگذار برای ازبین بردن درد پاها در سالمندان، استفده از یخ است. در واقع یخ میتواند التهابات درونی را کاهش دهد و موجب تسکین دردهای عضلات پا شود. برای استفاده از یخ باید یک سطل را پر از قطعات ریز یخ کنید، سپس تنها برای چند دقیقه پاهای خود را درون آن فروببرید. دقت داشته باشید که نباید مدت زمان طولانی پاهایتان داخل یخ باشد، این امر برای افراد سالمند میتواند مضر باشد.
بیشتر بخوانید: خواص آب درمانی در سالمندان
استفاده از روغن ماهی
روغن ماهی سرشار از امگا۳ است، این موضوع میتواند روی سلامتی پا و بهبود جریان گردش خون تاثیر بسیاری داشته باشد. استفاده روزانه از این روغن برای ماساژ پا میتواند در بهبود التهاب پا مفید باشد.
ماساژ پا در سالمندان
یکی از بهترین گزینه‌ها برای بهبود و تسکین درد پا، ماساژ پا است. با ماساژ پا میتوانید به سیستم گردش خون بدن کمک بسیاری کنید، از این رو از میزان التهابات کاسته می‌شود. برای تاثیرگذاری بیشتر میتوانید از روغن‌های مخصوص و مفید برای ماساژ استفاده کنید. سعی کنید در حین ماساژ دادن پا روی نقاطی که جزو نقاط حساس پا هستند تاکید بیشتر داشته باشید.
بیشتر بخوانید: درمان آرتروز سالمندان
استفاده از آب سرد و گرم
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای باز کردن عروق، گرفتگی عضلات، کاهش درد و تسکین دردهای عضلانی استفاده از حمام آب سرد و گرم است. آب گرم باعث اتساع عروق می‌شود و آب سرد باعث انقباض عروق خواهد شد. این امر باعث کاهش التهابات و دردهای عضلانی پا می‌شود، توجه داشته باشید که به هیچ عنوان برای مدت زمان طولانی زیر آب گرم و سرد قرار نگیرید.
ماساژ با روغن‌های گیاهی
روغن‌های گیاهی بسیارهستند که میتوان از آن‌ها در ماساژ پا استفاده کرد. روغن نعنا، روعن رزماری، روغن اکالیپتوس و… می‌توانند علاوه بر تسکین درد پاها به کاهش التهابات، تسکین خستگی پاها و… کمک بسیاری کنند.
استفاده از مریم گلی
برای استفاده از مریم گلی کمی از آن را با سرکه سیب ترکیب کنید. سپس اجازه دهید روی حرارت بجوشد و بعد از آن میتوانید پارجه را به این عصاره آغشته کنید و روی محل درد پاها قرار دهید. با تکرا روزانه و روتین این کار درد پاها کاهش پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: انواع فیزیوتراپی سالمندان
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه شود؟
در صورتی که فردی هر یک از علائم زیر را تجربه کند، توصیه می‌شود که به پزشک مراجعه کند تا از وضعیت سلامتی خود مطلع شود و در صورت جدی بودن مشکل، توصیه‌های پزشک متخصص جهت درمان درد پا در سالمندان را عملی کنند.
- مشاهده تورم در هر دو پا
- واریس
- درد هنگام راه رفتن
- درد پایی که تشدید می‌شود یا بیش از چند روز ادامه می‌یابد
در صورت بروز هر یک از موارد اشاره شده در زیر لازم است تا فورا به بیمارستان مراجعه شود:
- ایجاد برش در پاها
- لمس و بی حس شدن پاها به صورت همزمان
- ناتوانی در راه رفتن یا ایستادن
- آسیب‌دیدگی در پا همراه با گزگز شدن آن
بیشتر بخوانید: ورزش زانو در سالمندان
روش‌های جلوگیری و درمان پا درد سالمندان
استراحت کافی و مناسب پس از انجام دادن فعالیت‌های ورزشی و تمرینات عضلانی به جلوگیری از ابتلا به پا درد کمک می‌کند. مصرف رژیم غذایی سرشار از پتاسیم و موادی از قبیل موز و مرغ از آسیب‌دیدگی عضلات پا و تاندون‌ها جلوگیری می‌کند.
رعایت یک سری از نکات نیز از آسیب عصبی در پاها جلوگیری می‌کند:
- ورزش کردن به مدت ۳۰ دقیقه در روز، پنج روز در هفته
- کنترل وزن در محدوده تعریف شده
- اجتناب از کشیدن سیگار
- کنترل کلسترول و فشار خون
- مصرف نکردن مشروبات الکلی
پیشنهاد مطالعه: ماساژ درمانی سالمندان
سوالات متداول
راهکارهای پیشنهادی برای درد پا چیست؟
بررسی مدام پا، خشک نگه داشتن پا، به صورت متداول و صاف ناخن گرفتن و استفاده از چهارپایه در هنگام نشستن، از مواردی است که میتوانید انجام دهید.
دلایل پا درد سالمندان چیست؟
واریس پا، استفاده از کفشهای نامناسب، اضافه وزن (به دلیل فشار زیاد به پا) و مشکلات ستون فقرات و کمر میتواند از عمده دلایل پا درد سالمندان است.
نکات مهم برای پا درد سالمندان چیست؟
از موارد مهم میتوان به پوشیدن کفش اندازه پا، بالا نگه داشتن پا برای گردش خون بهتر و حرکات کششی منظم اشاره کرد.
پیشنهاد مطالعه: علت سری پا در سالمندان
