هر آنچه که باید در مورد سرطان خون یا لوسمی بدانید!

افزایش نرخ رشد انواع سرطان ها در کل جهان، گروه تخصصی زیمد را بر آن داشت تا با معرفی تمام سرطان های حاضر در دنیا شما را با آگاه سازی برای رهایی از این بیماری و حتی کمک به بیماران سرطانی بتواند رسالت خود را کامل تر به انجام برساند. این بار هم با یکی دیگر از انواع سرطان ها در خدمت شما عزیزان هستیم تا ضمن آگاهی از نشانه ها و علایم سرطان خون یا لوسمی بتوانیم راه های درمانی آن را بیان کنیم تا استرس و آشفتگی های شما را کاهش دهیم.

علت سرطان خون چیست و چطور به لوسمی مبتلا می شویم؟

لوسمی سرطان بافت های خون ساز بدن است؛ به زبان ساده تر، بافت های سرطانی به قسمت هایی مانند مغز استخوان و دستگاه لنفاوی که وظیفه تولید خون دارند حمله می‌کند و تکثیر می‌شود. انواع بسیاری از سرطان خون در جهان وجود دارد و برخی از این سرطان خون ها در کودکان شایع تر است و برخی از آن‌ها بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. هدف آسیب در لوسمی گلبول های سفید خون است. گلبول های سفید مبارزان سرسخت عفونت‌ها هستند که به طور معمول در بدن شما تولید و تکثیر می‌شوند.

مقدار تقسیم گلبول های سفید خون شما بستگی به احتیاج بدن دارد. اما زمانی سرطان خون ایجاد می‌شود که مغز استخوان، گلبول های سفید غیر طبیعی تولید کند که عملکرد خوبی ندارند. بسته به نوع سرطان خون، درمان آن می‌تواند سخت و پیچیده شود اما در طی این چند سال اخیر روش های درمانی موثری پیدا شده تا شما با موفقیت بیشتری به درمان خود ادامه دهید. به طور کلی، تصور می‌شود که لوسمی هنگامی اتفاق می‌افتد که برخی از سلول های خونی در DNA جهش داشته باشند و دستورالعمل های داخل هر سلول که عملکرد آن را هدایت می‌کند را دچار تغییرات سلول کند که هنوز کاملا درک نشده است.

وجود ناهنجاری های خاص باعث می‌شود سلول با سرعت بیشتری رشد و تقسیم شود و در هنگام مرگ سلول های طبیعی، به زندگی خود ادامه دهند. با گذشت زمان، این سلولهای غیر طبیعی می توانند سلولهای خونی سالم را در مغز استخوان جمع کنند و منجر به بروز علائم سرطان خون شوند.

علائم مشترک سرطان خون یا لوسمی

علائم لوسمی با توجه به انواع آن می‌تواند متفاوت باشد، بنابراین ما علائم مشترکی که در تمام افراد مبتلا به لوسمی دیده می‌شود را به شما ارائه می‌دهیم:

• تب و لرز
• عفونت های شدید و مکرر
• خستگی های مداوم
• کاهش وزن (بدون گرفتن رژیم)
• گره های لنفاوی متورم
• بزرگ شدن کبد یا طحال
• خونریزی های سریع یا وجود کبودی ها
• خون دماغ شدن های مکرر
• لکه ها و دونه های قرمز ریز روی پوست
• تعریق بیش از حد به خصوص در شب
• احساس درد در استخوان ها

در صورتی که این علائم را به طور مداوم تجربه و مشاهده کردید نگران نشوید و حتما با پزشک خود ملاقات کنید. علائم سرطان خون مبهم و پنهان نیست اما ممکن است این علائم اولیه را جدی نگیرید و با نادیده گرفتن آن‌ها درمان خود را سخت کنید. البته سرطان خون به ندرت در آزمایشات خونی نشان داده می‌شود.

بیشتر بخوانید: مواد غذایی برای مبارزه با سرطان

نحوه طبقه بندی سرطان خون یا لوسمی توسط پزشکان

درحال حاضر پزشکان متخصص سرطان، لوسمی را بر اساس سرعت پیشرفت و نوع سلول هدف طبقه بندی می‌کنند.

طبقه بندی بر اساس سرعت پیشرفت سرطان خون:

• لوسمی حاد: در سرطان خون حاد سلول های خونی غیر طبیعی و نابالغ تولید می‌شوند که عملکرد عادی خود را نمی‌توانند انجام دهند و به سرعت تکثیر می‌شوند. بنابراین این بیماری به سرعت پیشرفت می‌کند و وضع بیمار بدتر می‌شود. لوسمی حاد یک درمان تهاجمی و سریع را می‌طلبد که به موقع بتوان جلوی پیشرفت را گرفت.
• لوسمی مزمن: در این نوع سرطان خون، سلول های خونی بیش از حد تولید می‌شوند یا برعکس بسیار کم و با سرعت کند تولید می‌شوند. سلول های خونی در لوسمی مزمن بالغ تر از نوع حاد است و ممکن است به کندی تکثیر شوند و حتی برای مدت زیادی به طور طبیعی کار کنند به طوری که شما علائم خاصی را متوجه نشوید و سال ها غیر قابل تشخیص باشد.

طبقه بندی بر اساس سلول های هدف قرار داده شده در سرطان خون:

• لوسمی لنفوسیت: در این نوع از سرطان خون، بافت های لنفاوی و سیستم لنفاوی بدن مورد حمله قرار می‌گیرد و شروع به صدمه زدن می‌کنند. سیستم لنفاوی بدن مسئول حفظ ایمنی بدن است.
• لوسمی میلوژن: این نوع سرطان سلول های میلوئیدی را هدف و تحت تاثیر قرار می‌دهد. سلولهای میلوئیدی وظیفه تولید پلاکت سلول های قرمز و سلول های سفید خون را بر عهده دارند.

با انواع سرطان خون یا لوسمی آشنا شوید

عمده سرطان های خون در قسمت های زیر قرار می‌گیرد:

• سرطان خون لنفوسیتی حاد (ALL): این نوع از سرطان خون شایع ترین نوع این بیماری در کودکان است اما در برخی مواقع در بزرگسال هم دیده شده است.
• سرطان خون حاد میلوژن (ALM): طبق گزارشات این نوع سرطان خون هم در کودکان بروز داده شده و هم در بزرگسالان. اما شایع ترین نوع سرطان خون حاد در بزرگسالان است.
• سرطان خون لنفوسیتی مزمن (CLL): این نوع سرطان در بزرگسالان دیده می‌شود ولی ممکن است علائمی نداشته باشد و به صورت خاموش چندین سال بدون آنکه متوجه باشید همراه شما باشد.
• سرطان خون میلوژن مزمن (CML): این نوع سرطان هم عمدتا در بزرگسالان مشاهده شده و می‌تواند قبل از عود و سرعت گرفتن بیماری، ماه ها و سال ها علائمی را بروز ندهد.
• انواع دیگر سرطان های خون: که عمدتا نادر هستند و کمتر وجود دارند. مانند سرطان خون سلول مایع خون، سندرم های میلوسیپلاسمی و اختلالات میلوپرو لیفراتور.

بیشتر بخوانید: علائم سرطان پوست

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان خون

طی تحقیقات و آمارهای موجود، برخی عوامل می‌تواند به بروز سرطان خون منجر شوند.

• درمان های قبلی سرطان: افرادی که انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتو درمانی برای سایر سرطان ها در گذشته استفاده کرده‌اند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان خون باشند.
• اختلالات ژنتیکی: به نظر می‌رسد ناهنجاری های ژنتیکی در ایجاد سرطان خون نقش دارند. برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون با افزایش خطر ابتلا به سرطان خون همراه است.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند بنزن‌ها که در بنزین و برخی صنایع شیمیایی یافت می‌شود، ممکن است با افزایش خطر ابتلا به برخی انواع سرطان خون یا لوسمی همراه باشد.
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به لوسمی حاد میلوژن را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
• سابقه بیماری سرطان خون در اعضای خانواده: اگر حتی یکی از اعضای خانواده شما به سرطان خون مبتلا باشد ممکن است خطر ابتلا به این بیماری برای شما بیشتر شود.

نحوه تشخیص سرطان خون

اگر خود یا پزشک شما علائمی برای سرطان خون در شما ببیند امکان دارد یک تست مغز استخوان از شما بگیرد. پزشکان ممکن است قبل از شروع علائم، لوسمی مزمن را در یک آزمایش خون معمولی مشاهده کنند. اگر علائمی وجود داشته باشد که لوسمی را نشان دهد، ممکن است تحت معاینات تشخیصی زیر قرار بگیرید:

• معاینه بدنی: پزشک شما به دنبال علائم جسمی سرطان خون مانند پوست کمرنگ از کم خونی، تورم غدد لنفاوی و بزرگ شدن کبد و طحال شما خواهد بود.
• آزمایش خون با دیدن نمونه خون: پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا شما سطح غیر طبیعی گلبولهای قرمز یا پلاکت ها را دارید یا این ممکن است لوسمی را نشان دهد.
• آزمایش مغز استخوان: پزشک ممکن است روشی را برای برداشتن نمونه ای از مغز استخوان شما توصیه کند. مغز استخوان با استفاده از یک سوزن بلند و نازک برداشته می‌شود. نمونه گرفته شده برای یافتن سلولهای سرطان خون به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. آزمایش های تخصصی سلول های لوسمی شما ممکن است ویژگی های خاصی را نشان دهد که برای تعیین گزینه های درمانی شما استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع سرطان در سالمندان

آیا درمان سرطان خون یا لوسمی امکان پذیر است؟

درمان سرطان خون شما به عوامل زیادی بستگی دارد. پزشک شما گزینه های درمانی را بر اساس سن و وضعیت سلامتی عمومی شما، نوع سرطان خون شما و اینکه آیا در سایر نقاط بدن شما از جمله سیستم عصبی مرکزی شیوع دارد یا خیر، تعیین می‌کند. بنابراین درمان سرطان خون در سالمندان با فرد جوانتر متفاوت است. درمان های متداول برای مبارزه با سرطان خون طبق دسته بندی زیر است:

• شیمی درمانی

شیمی درمانی عمده ترین روش درمان سرطان خون است. این روش درمانی برای از بین بردن سلولهای لوسمی از مواد شیمیایی استفاده می‌کند. بسته به نوع سرطان خون شما، ممکن است یک داروی جداگانه یا ترکیبی از داروها را دریافت کنید. این داروها ممکن است به صورت قرص باشد یا مستقیما به شما تزریق شوند.

• درمان بیولوژیکی

درمان بیولوژیک به سیستم ایمنی بدن شما کمک می‌کند تا سلولهای لوسمی را تشخیص داده و حمله می‌کند و آن را از کار می‌اندازد.

• درمان هدفمند

درمان هدفمند از داروهایی استفاده می‌کند که به آسیب پذیری های خاص سلول های سرطانی حمله می‌کنند. به عنوان مثال، داروی ایماتینیب (Gleevec) کارکرد پروتئین را در سلولهای لوسمی افراد مبتلا به سرطان خون میلوژن مزمن متوقف می‌کند که این می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند.

• پرتو درمانی

پرتودرمانی از پرتوهای ایکس یا سایر پرتوهای پر انرژی برای آسیب رساندن به سلولهای لوسمی و متوقف کردن رشد آن‌ها استفاده می‌کند. در طول پرتودرمانی، شما روی یک تخت هستید در حالی که یک دستگاه مخصوص در اطراف شما حرکت می‌کند و تابش را به نقاط دقیق بدن ساطع می‌کند. ممکن است در جایی که مجموعه ای از سلول های لوسمی وجود دارد، در یک منطقه خاص از بدن شما پرتو درمانی انجام شود و یا ممکن است کل بدن اشعه دریافت کند. پرتودرمانی ممکن است برای تهیه پیوند سلول های بنیادی استفاده شود.

• پیوند سلول های بنیادی

پیوند سلول های بنیادی روشی برای جایگزینی سلول های مغز استخوان شما با مغز استخوان سالم است. قبل از پیوند سلول های بنیادی، مقادیر زیادی شیمی درمانی یا پرتودرمانی دریافت می‌کنید تا مغز استخوان شما خود را از بین ببرد؛ سپس تزریق سلولهای بنیادی خون ساز که به بازسازی مغز استخوان شما کمک می‌کنند را دریافت می‌کنید. ممکن است سلولهای بنیادی را از یک اهدا کننده دریافت کنید یا بتوانید از سلولهای بنیادی خود استفاده کنید. پیوند سلولهای بنیادی بسیار شبیه پیوند مغز استخوان است.

پیشنهاد مطالعه: علائم سرطان ریه در سالمندان

در صورت ابتلا به سرطان خون چه کارهایی انجام دهیم؟

شاید شنیدن اینکه سرطان خون یا لوسمی دارید ترسناک باشد، مخصوصا برای خانواده ای که کودک آنها مبتلا می‌شود. اما نباید خود را ببازید و برای دوری از پریشانی ها و نگرانی ها باید اعتماد به نفس خود را حفظ کنید. برای این کار کافیست تا به نکات زیر دقت کنید:

در مورد سرطان خون اطلاعات کسب کنید

در مورد لوسمی به اندازه کافی مواردی را یاد بگیرید تا در مورد مراقبت از خود تصمیم بگیرید. از پزشک خود در مورد سرطان خون، مانند گزینه های درمانی سوال کنید. با کسب اطلاعات بیشتر در مورد لوسمی، ممکن است در تصمیم گیری های درمانی خود احساس اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید.

با دوستان و خانواده خود روابط نزدیکی ایجاد کنید

حفظ روابط نزدیک، به شما در مقابله با لوسمی کمک خواهد کرد. دوستان و خانواده می‌توانند پشتیبانی عملی مورد نیاز شما را تامین کنند؛ مانند کمک به مراقبت از خانه در صورت حضور در بیمارستان. همچنین آنها می‌توانند به عنوان پشتیبانی عاطفی در هنگام پریشانی و استرس زیاد از سرطان در کنار شما باشند.

با یک شنونده خوب صحبت کنید

شنونده خوبی پیدا کنید که مایل به گوش دادن به شما باشد و در مورد امیدها و ترس‌های خود صحبت کنید. او ممکن است یک دوست یا عضو خانواده باشد. نگرانی و درک یک مشاور روانشناس، مددکار اجتماعی، یک روحانی یا گروه پشتیبانی سرطان نیز ممکن است مفید باشد. از پزشک خود در مورد گروه های پشتیبانی در منطقه خود سوال کنید و به انجمن های مخصوص سرطان بپیوندید.

بیشتر بخوانید: علائم سرطان معده در افراد مسن

مراقب خودتان باشید

انجام آزمایشات خاص و روش های درمانی سرطان خون یا لوسمی آسان است؛ اما مهم است که از خود مراقبت کنید و هوشیار باشید. همچنین سعی کنید برای یوگا، پخت و پز یا سایر کار های مورد علاقه خود وقت بگذارید.