میزان اکسیژن خون نشان دهنده توزیع اکسیژن از ریه به سمت گلبول‌های قرمز خون و سایر سلول‌ها است که این امر یعنی توزیع مناسب برای سلامتی انسان مهم است. اکسیژن یکی از عناصر حیاتی برای موجودات روی زمین است به‌گونه‌ای که بدون وجود این عنصر زندگی نیز وجود نخواهد داشت. اکسیژن از راه‌های تنفسی (بینی و دهان) وارد ریه شده و از آنجا نیز از طریق گلبول‌های قرمز وارد جریان خون میشود. به همین خاطر است که سطح اکسیژن خون نام دارد. در ادامه درباره اکسیژن نرمال خون بیشتر بدانید.
با توجه به این که سطح اکسیژن خون در عملکرد طبیعی اندام‌های بدن تاثیر می‌گذارد، آگاهی از میزان آن به‌خصوص برای افراد سالمند بسیار حائز اهمیت است. اگر سطح اکسیژن خون پایین باشد، نشانه‌ای از یک اختلال و بیماری در بدن است که باید نسبت به درمان به موقع آن اقدامات لازم را انجام داد. بر همین اساس، پست امروز خود را به این موضوع یعنی میزان اکسیژن نرمال خون در سالمندان اختصاص دادیم و می‌‌خواهیم در مورد سطح اکسیژن خون در افراد سالمند، علائم کمبود اکسیژن خون، روش‌های آزمایش اکسیژن خون و … بپردازیم از این‌رو پیشنهاد می‌کنیم که تا پایان ما را همراهی بفرمایید.
دلایل مهم بودن سطح اکسیژن خون در سالمندان
تک تک قسمت‌های بدن، سلول‌ها و ماهیچه‌ها برای این که بتوانند کار کنند و عملکرد خود را به‌طور طبیعی انجام دهند نیاز به انرژی دارند، این انرژی از طریق قند، کربوهیدرات، پروتئین و چربی تولید میشود، یعنی از شکسته شدن این ملکول‌ها انرژی مورد نیاز بدن تامین میشود. برای رهاسازی انرژی نیاز به صرف اکسیژن است که حدود ۹۰ درصد آن از طریق تنفس تولید میشود. به همین خاطر است که وقتی افراد درگیر کمبود اکسیژن هستند به‌نوعی بی‌حال و بی انرژی هستند.
اکسیژن ماده‌ای ضروری و حیاتی برای بدن است و تمام سلول‌ها به آن نیاز دارند. اکسیژن از طریق ریه وارد خون و از آنجا به مغز برده میشود تا به‌درستی کار کند، باعث تپیدن قلب شده و در کل بدون وجود اکسیژن زندگی هم وجود نخواهد داشت.
سطح نرمال اکسیژن خون در سالمندان
سطح اکسیژن خون میزانی است که نشان میدهد گلبول‌های قرمز به چه اندازه اکسیژن را با خود حمل می‌کنند. میزان اکسیژن خون با استفاده از دستگاه پالسی متر، به‌صورت O2 sat (SpO2) و در آزمایش خون به صورت ABG با PaO2 بیان میشود.
اگر از دستگاه پالسی متر استفاده شود مقدار نرمال اکسیژن خون بین ۹۵ تا ۱۰۰ درصد است و در آزمایش خون نیز ۸۰ تا ۱۰۰ میلی متر جیوه (mm Hg) است.
اگر در جدول سطح اکسیژن خون، میزان اکسیژن پایین‌تر از حد نرمال باشد، نشانه‌ای از مشکلات ریوی یا اختلال در سیستم گردش خون است. البته این رنجی که اشاره کردیم برای افراد سالم و طبیعی است که هیچگونه بیماری خاصی ندارند. آن دسته از افرادی که مشکلات ریوی دارند همانند بیماران مبتلا به انسداد ریه (COPD) این محدوده با دستگاه پالس اکسی‌متری بین ۸۸ تا ۹۲ است که برای آن‌ها نیز خطری به حساب نمی‌آید.
سطح اکسیژن خون پایین تر از حد طبیعی
اگر سطح اکسیژن خون پایین تر از حد طبیعی باشد به آن “هیپوکسمی” یا به اصطلاح “Hypoxemia” می‌گویند. هر چه که سطح اکسیژن خون پایین‌تر باشد، هیپوکسمی نیز شدیدتر خواهد بود که این وضعیت بسیار نگران کننده و خطرناک است چرا که می تواند بافت‌ها و سایر اندام‌های بدن همانند قلب، مغز و کبد را از کار بیندازد. سطح اکسیژن زیر ۸۰ میلیمتر جیوه یا SPO2 زیر ۹۰ نگران کننده است.
سطح اکسیژن خون بالاتر از حد طبیعی
بالا رفتن سطح اکسیژن خون غیر معمول است. مگر در شرایطی که فرد از دستگاه یا مکمل اکسیژن استفاده کند. معمولا بالا بودن سطح اکسیژن خون از طریق آزمایش ABG یا همان گاز خون شریانی تشخیص داده میشود.
نشانه‌های کاهش سطح اکسیژن خون در سالمندان
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم معمولا افراد دچار افزایش سطح اکسیژن خون نمی‌شوند، بلکه همواره با افت اکسیژن خون همراه است که از مهم‌ترین این علائم می‌توان اشاره‌ای به موارد زیر داشت:
- سیانوز شدن
سالمندانی که سطح اکسیژن خون پایینی دارند ممکن است که سلول‌های بدن آن‌ها به اندازه کافی اکسیژن دریافت نکند. در نتیجه قسمتی از بدن همچون لاله گوش، بستر ناخنها و دور لب دچار کبودی و به رنگ آبی در می‌آید که به آن اصطلاحا سیانوز گفته میشود.
- تنگی نفس
یکی از شایع‌ترین علائم هیپوکسمی تنگی نفس یا دیس پنی است که در چنین شرایطی سالمند به سختی نفس می‌کشد. همچنین میتواند علائمی مانند درد قفسه سینه را نیز تجربه کند. تند تند نفس کشیدن از دیگر علائم شایع سطح پایین اکسیژن خون است.
بیشتر بخوانید
آنچه اشاره شد از علائم رایج افت سطح اکسیژن خون است. اما علائم دیگری نیز به دنبال دارد. از جمله:
- بیقراری
- سرگیجه
- افزایش فشار خون
- ضربان قلب بالا
- مشکلات بینایی
- عدم تعادل
علت کاهش اکسیژن خون در سالمند
دلایل بسیاری وجود دارد که موجب کاهش سطح اکسیژن نرمال خون میشود. برخی از این دلایل منشاء بیرونی دارند، مثل زمانی که فرد در محیطی قرار می‌گیرد که اکسیژن هوا کم باشد (فضایی بدون تهویه یا به اصطلاح خفه) و برخی نیاز منشاء درونی دارند، مثل زمانی که فرد با یک بیماری زمینه‌ای درگیر است.
- مصرف برخی از داروها همچون نارکئتیک و داروهای بیهوشی
- وجود مشکلات قلبی عروقی و همچنین ناراحتی قلبی مادرزادی
- مشکلات ریوی از جمله انسداد ریه (COPD)، آسیب دیدن ریه در اثر غواصی (فشار زیاد آب)، بیماری ریوی درون شبکه‌ای، آمبولی ریوی، ادم ریوی، برونشیت و …
- پنومونی
- انسداد مجاری تنفسی
- رفتن به ارتفاعات به دلیل کم شدن اکسیژن
- قرارگیری در محیطی با سطح اکسیژن پایین
راه‌های افزایش اکسیژن خون در سالمندان
اگر به هر دلیلی سطح اکسیژن نرمال خون سالمند شما پایین است باید از راهکاری استفاده کنید تا اشباع اکسیژن خون افزایش یابد. یکی از راه‌های اشباع، استفاده از مکمل‌های اکسیژن محسوب میشود که بایستی زیر نظر پزشک معالج انجام گیرد تا از بروز عوارض آن جلوگیری به عمل آید. سایر روش‌ها نیز بدین گونه است:
- ورزش کردن
ورزش کردن یکی از بهترین راهکارهای درمانی به حساب می‌آید، چرا که موجب گردش خون بهتر میشود و از طرفی با ورزش کردن بدن نیاز به انرژی بالاتری پیدا می‌کند که موجب مصرف بیشتری از اکسیژن میشود و این عامل موجب بالا رفتن استقامت و در نتیجه اشباع شدن سطح اکسیژن خون میشود. انجام ورزش‌های کاردیو میتواند به‌طور موثری سیستم تنفسی و قلبی عروقی را تقویت کند.
در کنار ورزش کردن می‌توان برای بالا بردن سطح اکسیژن خون نیز از تمرین‌های تنفسی استفاده کرد. نفس آرام و عمیق میتواند سبب استقامت شود و برروی میزان اکسیژن خون تاثیرگذار باشد.
- تنفس هوای تازه
استنشاق هوای تازه نیز میتواند سطح اکسیژن خون را به محدوده نرمال نزدیک کند. از این‌رو اگر سالمند شما در یک فضای بسته قرار گرفته می‌توانید پنجره‌ها را باز کنید تا هوای تازه و سرشار از اکسیژن وارد ریه‌های وی شود.
- مصرف آب
برای این‌که ریه بتواند اکسیژن رسانی کند و دی اکسید کربن را به‌نوعی دفع کند باید هیدراته و به‌صورت مرطوب باشد نه خشک. بدن روزانه مقداری آب از دست میدهد (۴۰۰ میلی لیتر) که اگر جبران نشود تاثیری منفی بر روی عملکرد ریه و در نتیجه اکسیژن رسانی می‌گذارد از این‌رو نوشیدن چندین لیوان آب در روز بسیار موثر است.
- رژیم غذایی مناسب
مصرف برخی از مواد غذایی به‌دلیل داشتن املاح معدنی همچون آهن نیز میتواند بر روی افزایش سطح اکسیژن خون تاثیر بگذارد. آهن یک ماده معدنی است که در برخی از مواد غذایی همچون گوشت قرمز، عدس، اسفناج و … به وفور یافت میشود این ماده برای گلبول‌های قرمز که اکسیژن را به سرتاسر بدن حمل می‌کنند بسیار ضروری است، به همین دلیل افرادی که دچار کم خونی هستند همیشه احساس خستگی و بی حالی دارند.
- داشتن خوابی منظم
تحقیقات نشان میدهد که خواب بهترین زمان برای ترمیم و نوسازی سلول‌های بدن است. این تحولات با سطح اکسیژن خون در ارتباط هستند بدین معنی که هر چه اکسیژن خون پایدارتر و نرمال‌تر باشد ترمیم و بازسازی نیز بهتر انجام می‌گیرد. کیفیت خواب میتواند میزان اشباع اکسیژن را تحت تاثیر قرار دهد از این‌رو برای این که به هنگام خواب میزان اکسیژن خون نرمال باشد سالمند میتواند در طول روز یکسری عادت و نکات همچون تمرین تنفس عمیق، به پهلو خوابیدن، کاهش استرس، عدم مصرف الکل و ورزش کردن را انجام دهد.
سخن پایانی
تا اینجای مقاله با دلائل و راه‌های درمانی افت اکسیژن خون آشنا شدیم. اگر از سالمندتان در منزل نگهداری می‌کنید و به علت داشتن بیماری زمینه‌ای خاص دچار کاهش سطح اکسیژن خون میشود بهتر است که به فکر دستگاه پالس اکسی متری باشید تا در صورت بروز علائم، فورا سطح اکسیژن وی را بسنجید و در صورت لزوم پزشک معالج را در جریان بگذارید.
به هر حال اگر سالمند شما به نوعی با افت اکسیژن خون دسته و پنجه نرم می‌کند می‌توانید از طریق راهکارهایی که در این مقاله اشاره کردیم استفاده کنید. این راه‌های درمانی در رساندن سطح اکسیژن به محدوده نرمال بسیار تاثیر گذار باشد.
بیشتر بخوانید: قند خون نرمال در ۵۰ سالگی
سوالات متداول
میزان اکسیژن خون نرمال در سالمندان چقدر است؟
در دستگاه پالس اکسیمتر عدد ۹۵ تا ۱۰۰ و در آزمایش خون عدد ۸۰ تا ۱۰۰ میلیمتر جیوه (mm Hg) نرمال است
علایم شایع پایین بودن میزان اکسیژن خون در سالمندان چیست؟
تنگی نفس و کبودی دور لب یا بستر ناخنها میتواند دلیل مناسبی برای کمبود اکسیژن خون باشد.
راه های افزایش اکسیژن خون در سالمندان چیست؟
داشتن ورزش و خواب منظم، رژیم غذایی مناسب، مصرف آب و تنفس هوای تازه در افزایش اکسیژن خون تاثیر بسیاری دارد.
چه دلایلی باعث میشود که اکسیژن خون کم شود؟
مشکلات ریوی، قلبی و عروقی و بیماری کرونا، از عمده مسائلی هست که تنگی نفس ایجاد میشود.
نوسانات عدد اکسیژن خون نشانه چیست؟
نوسانات اعدادی که در دستگاه پالس اکسیمتر نشان میدهد اگر بین ۹۵ تا ۱۰۰ باشد مشکلی ایجاد نمیکند.
برای استفاده از کادر مجرب و دلسوز زیمد همین امروز با ما در تماس باشید.
آیا مصرف دخانیات وموادتدخینی (تریاک،شیره) باعث افت اکسیژن خون میشه واگرمیشه چرادرتوضیحات بهش اشاره نشده