قبل از اینکه راجع به دستگاه اکسیژن ساز برای سالمندان صحبت کنیم، باید بدانیم دستگاه اکسیژنساز چیست و برای چه کارهایی استفاده می‌شود؟ اکسیژن سازها در گروه وسایل پزشکی قرار می‌گیرند و اکسیژن مورد نیاز بیماران را فراهم می‌کنند. این دستگاه اکسیژن موجود در هوا را متمرکز می‌کند، بعد اکسیژن غنی‌شده را به بیمار می‌دهند. دستگاه اکسیژن ساز برای اینکه بتواند کارش را به بهترین نحو انجام دهد، به وسایل مخصوصی احتیاج دارد. فیلتر، مرطوب‌ساز، لوله اکسیژن از جمله این وسایل هستند.
دستگاه اکسیژن ساز برای سالمندانی که به بیمارهای تنفسی مثل آسم، بیماری‌های ریوی، پنومونی و انسداد ریه رنج می‌برند، استفاده می‌شود.
معمولا سالمندان به ۲ شکل از دستگاه اکسیژن ساز استفاده می‌کنند:
- در حالت اول، سالمند به طور نامحدود به اکسیژن و این دستگاه نیاز دارد.
- در حالت دوم، سالمندانی که مشکلات ریوی دارند یا به آسم مبتلا هستند، برای رفع خستگی از این دستگاه استفاده می‌کنند.
برای اینکه بیشتر با این دستگاه و نکات استفاده از آن برای سالمندان آشنا شوید، ادامه مقاله را با زیمد همراه باشید.
نحوه کار دستگاه های اکسیژن ساز
دستگاه اکسیژن ساز فیلترهای مختلفی دارد. هوای اتاق را جذب می‌کند و بعد از عبور دادن آن از مراحل مختلف، مولکول‌های اکسیژن را به مخزن اکسیژن هدایت می‌کند. نحوه کار به این صورت است که در ابتدا هوا از فیلتر گرد و غبار و فیلتر HEPA عبور می‌کند. در این مرحله هوای محیط گرد و غبارش گرفته شده و وارد کمپرسور می‌شود. بعد هوا در کمپرسور فشرده می‌شود و به سمت ستون‌های زئولیت می‌رود.
گرانول‌های زئولیت هوا را به مولکول‌های اکسیژن و نیتروژن تصفیه می‌کند. مولکول‌های نیتروژن بزرگ‌تر هستند و گرانول‌ها آنها را جذب می‌کنند. مولکول‌های اکسیژن از منافذ رد میشوند و به سمت خروجی می‌روند. گاز اکسیژن باز هم در ستون‌های دیگر تصفیه می‌شود و بعد وارد مخزن اکسیژن می‌شود. در این قسمت، فشار اکسیژن و جریان تنظیم می‌شود. خلوص اکسیژن هم از طریق سنسور خلوص اکسیژن اندازه‌گیری می‌شود. در انتها اکسیژن از طریق نازل به بیمار می‌رسد.
انواع دستگاه اکسیژن ساز
به طور کلی ۲ نوع دستگاه اکسیژنساز وجود دارد: دستگاه اکسیژن ساز ثابت و دستگاه قابل حمل. دستگاه‌های اکسیژن سازی که در خانه استفاده میشوند، معمولا ثابت هستند. این دستگاه‌ها معمولا چرخ‌دارند و به کمک چرخ در خانه جابه‌جا میشوند. به علاوه از آنجایی که لوله‌های دستگاه اکسیژن ساز خانگی بلند است، بیمار هم می‌تواند به راحتی تکان بخورد.
هر کدام از دستگاه‌های اکسیژن ساز ظرفیت مشخصی دارند. دستگاه‌های خانگی در ظرفیت‌های ۳ لیتری، ۵ لیتری، ۸ و ۱۰ لیتری در بازار فروخته میشوند. جریان اکسیژن خروجی را می‌توانید به کمک کلیدی که روی دستگاه هست تنظیم کنید. هنگام خرید دستگاه اکسیژن ساز هم باید به توصیه‌های پزشک توجه کنید و ظرفیت مناسبی از دستگاه را خریداری کنید.
پزشک‌ها معمولا دستگاه‌های ۵ لیتری را تجویز می‌کنند، ولی بیماران سرطانی و ریوی به دستگاه‌های بزرگ‌تری احتیاج دارند. در هنگام خرید دستگاه اکسیژن ساز حتما به فیلترها، مرطوب‌‌کننده و سوند نازل آن توجه کنید. اگر سطح واقعی اکسیژن سالمند را می‌خواهید اندازه‌گیری کنید، به پالس اکسیمتر احتیاج دارید. دستگاه‌های اکسیژن ساز قابل حمل هوا را برای بیماران تنفسی تصفیه می‌کند.
این دستگاه‌ها به ۲ روش انتقال هوا را انجام می‌دهند: جریان مداوم و جریان پالسی. در جریان مداوم، دستگاه هوا را با سرعت ثابتی منتقل می‌کند و به کار توجهی ندارد. ولی در جریان پالسی، جریان هوا با توجه به کاربر تنظیم می‌شود. یعنی هرگاه بیمار به تنفس احتیاج داشته باشد، جریان هوا برقرار می‌شود.
چرا برخی از سالمندان به دستگاه اکسیژن ساز نیاز دارند؟
دلایل متعددی برای استفاده از این دستگاه وجود دارد. ولی نکته‌ای که اهمیت زیادی دارد، این است که استفاده از این دستگاه حتما باید با نظر پزشک باشد. برخی از پزشک‌ها به بیماران سالمند استفاده از دستگاه های اکسیژن ساز را توصیه می‌کنند. اولین و مهم‌ترین دلیل استفاده از دستگاه اکسیژن ساز پایین آمدن سطح اکسیژن خون است. در چنین مواردی، میزان اشباع اکسیژن در رگ‌های خونی کم می‌شود، بنابراین پزشک به بیمار توصیه می‌کند که از اکسیژن ساز استفاده کند.
زمانی که شرایط حاد تنفسی رخ می‌دهد، یا بیمار به طور مزمن به اکسیژن احتیاج دارد، دستگاه اکسیژن ساز به طور طولانی مدت استفاده می‌شود. اگر سالمند مبتلا به آسم، ذات الریه، فیبروز سیستیک و آپنه خواب باشد، پزشک به آنها توصیه می‌کند که مدت زمان بیشتری از دستگاه استفاده کنند. سالمندانی که آسم دارند، تنفس‌شان به دلیل تولید مخاط زیاد در دهان دچار مشکل می‌شود و مجاری تنفسی‌شان تنگ می‌شود. این سالمندان برای کنترل اکسیژن می‌توانند از دستگاه اکسیژنساز استفاده می‌کنند.
دستگاه اکسیژن مورد نیاز به رگ‌ها و خون پمپاژ می‌کند. سالمندانی که ذات‌الریه دارند، برای درمان بیماری‌شان در مدت زمان کوتاهی به دستگاه اکسیژنساز نیاز دارند. در ذات‌الریه، ریه دچار التهاب می‌شود یا ممکن است داخل ریه مایع جمع بشود. در چنین مواقعی استفاده از دستگاه‌های اکسیژن ساز کمک زیادی به بیمار می‌کند. برخی از سالمندان بیماری انسداد ریوی دارند و نمی‌توانند به خوبی نفس بکشند. اینجا هم دستگاه اکسیژنساز به سالمند کمک می‌کند که اکسیژن کافی را جذب کند.
راه اندازی دستگاه اکسیژن ساز
در مرحله اول باید دستگاه اکسیژنساز را روشن کنید. برای این کار آن را به برق شهری وصل کنید و با استفاده از کلید I/O دستگاه را روشن کنید. وقتی چراغ سبزرنگ دستگاه روشن شد، یعنی دستگاه اکسیژن ساز شما روشن شده است. حالا می‌توانید هوای خروجی دستگاه را از ۵/۰ تا ۵ لیتر بر دقیقه تنظیم کنید.
با دکمه‌های مثبت و منفی هم زمان فعالیت دستگاه را تنظیم می‌کنید. برای اینکه اکسیژن خروجی از دستگاه مرطوب باشد، از مرطوب ساز استفاده می‌کنیم. به کمک این دستگاه اکسیژن خشک وارد مجرای تنفسی سالمند نمی‌شود و مشکلات گلو و بینی هم رخ نمی‌دهد. به طور کلی دستگاه اکسیژنساز با مکانیسم سرد هوا را فشرده می‌کند و اکسیژن خالص را به بیمار می‌رسانند.
جمع‌بندی
در این مقاله درباره نکات استفاده از دستگاه اکسیژن ساز برای سالمندان صحبت کردیم و متوجه شدیم که این دستگاه‌ها در ۲ نوع قابل حمل و ثابت استفاده میشوند. معمولا سالمندانی که آسم دارند و یا به ذات‌الریه و بیماری‌های تنفسی دیگر مبتلا هستند، با تشخیص پزشک از دستگاه‌های اکسیژن ساز استفاده می‌کنند. دستگاه‌های خانگی معمولا از نوع ثابت هستند. نکته بسیار مهم در استفاده از این دستگاه، سطح اکسیژن خون و همچنین تشخیص پزشک است. هیچگاه نباید بدون مشورت پزشک از این دستگاه استفاده کرد. اگر از این دستگاه‌ها استفاده کردید، تجربه‌تان را برای ما بنویسید.
