شاید آگاهی داشتن در مورد انواع سرطان برای شما ضرورت نداشته باشد، اما دانستن و شناخت آن‌ها باعث میشود تا اگر شخصی در کنار شما از بیماری سرطان رنج میبرد به او راحت‌تر کمک کنید و حتی اعضای خانواده و دوستان خود را هر چه بیشتر از این بیماری دور کنید. این بار با موضوع سرطان دهانه رحم در خدمت شما هستیم تا روند آن را به طور کامل شرح دهیم و سرطان دهانه رحم را به شما معرفی کنیم. این سرطان یکی از انواع سرطان‌هایی است که افراد مسن را تهدید می‌کند.
رابطه سن و هیسترکتومی
دلایل مختلفی وجود دارد که پزشک، سن شما را به عنوان یک عامل برای جراحی هیسترکتومی در نظر بگیرد. حدود ۱۰ درصد هیسترکتومی‌ها به علت وجود سرطان انجام میشود و در صورت عدم وجود سرطان، تصمیم‌گیری برای انجام این جراحی باید تمامی جوانب در نظر گرفته شود.
چه زمانی پزشک عمل جراحی هیسترکتومی را توصیه می‌کند؟
برداشتن رحم در زنان شاید عملی سخت و نامطلوب به نظر برسد؛ اما هر بیماری، نوع درمان خاص خودش را دارد. هیسترکتومی اغلب زمانی توصیه میشود که یکی از مشکلات زیر رخ دهد:
- سرطان دهانه رحم
اگرچه سن متوسط برای تشخیص سرطان دهانه رحم ۵۰ سال است، اما ۱۰ درصد موارد این سرطان در زنان بالای ۷۰ سال تشخیص داده میشود که هیسترکتومی با در نظر گرفتن مرحله سرطان یک درمان بسیار مناسب است.
- سرطان آندومتر
سرطان آندومتر یک سرطان در لایه‌ای از رحم است که شایع‌ترین نوع سرطان در زنان به حساب می‌آید. سن متوسط برای تشخیص این نوع سرطان معمولا در ۶۰ سالگی است و یکی از درمان‌های مناسب برای سرطان آندومتر، انجام جراحی هیسترکتومی است.
- خونریزی غیر طبیعی بعد از یائسگی
خونریزی بعد از یائسگی طبیعی نیست و ممکن است نشان دهنده علائم سرطان باشد. ممکن است شما یک آندومتر یا یک کورتاژ داشته باشید که دارای سلولهای مشکوک و سلولهای سرطانی هستند، که برای درمان آن هیسترکتومی یک درمان معقول است.
- فیبروم‌های مداوم رحم
فیبروم، توده‌های خوش خیم است که در عضله رحم رشد پیدا می‌کنند. به طور معمول فیبرم‌ها بعد از یائسگی کوچکتر می‌شوند. اگر در ۷۴ سالگی فیبروئید بزرگی دارید، ممکن است پزشک جراحی برداشتن رحم را پیشنهاد کند تا مطمئن شود که این مشکل از سرطان رحم نشات نمی‌گیرد. اگرچه این سرطان‌ها به طور معمول در زنان جوان‌تر هم دیده میشود، ولی معمولا در زنان بالای ۷۰ سال مشاهده میشود.
- پرولاپس رحم
پرولاپس رحم یک وضعیت خوش‌خیم است که در آن ضعیف شدن عضلات کف لگن اجازه می‌دهد تا رحم به داخل واژن بپیچد. این وضعیت میتواند ناراحت‌کننده باشد. برای درمان آن می‌توانید از هورمون درمانی یا از حلقه پساری استفاده کنید، اما در صورت وخیم بودن اوضاع ممکن است پزشک از هیسترکتومی کمک بگیرد.
- درد مداوم لگن
اگر از درد لگن رنج می‌برید و برای یافتن علت، تمام راه‌ها را امتحان کرده‌اید، شاید عمل جراحی برداشتن رحم به شما برای تسکین درد کمک کند.
آیا تست پاپ اسمیر چاره کار است؟
این تست روشی برای بررسی وجود سرطان در دهانه رحم در زنان است.
در تست پاپ اسمیر، سلول‌هایی از دهانه رحم جمع آوری شده و به آزمایشگاه فرستاده میشود. قبل از انجام جراحی هیسترکتومی ، شناسایی زود هنگام سرطان دهانه رحم که با آزمایش پاپ اسمیر ممکن است، احتمال موفقیت درمان را بسیار بیشتر می‌کند. همچنین در این آزمایش می‌توان تغییراتی در سلولهای دهانه رحم را که در آینده منجر به سرطان میشود را شناسایی کرد. شناسایی این سلولهای غیر طبیعی اگر سریعا انجام شود، از بروز سرطان دهانه رحم جلوگیری می‌کند. این تست معمولا در زنان ۲۱ تا ۶۵ سال گرفته شده و ممکن است همراه با تست اچ،پی،وی انجام شود که تستی برای یک عفونت مقاربتی است. این عفونت میتواند منجر به سرطان دهانه رحم شود. تست پاپ اسمیر معمولا هر سه یا پنج سال یکبار باید تکرار شود و اگر فردی سابقه استعمال سیگار، ضعف سیستم ایمنی یا بیماری ایدز داشته باشد، ممکن است تعداد این آزمایش بیشتر شود.
با تمامی آزمایش‌های سنین پیری در مقاله “اطلاعاتی درباره آزمایش چکاپ سالمندان” آشنا شوید.
تست پاپ اسمیر و تشخیص سرطان دهانه رحم
برخی زنان در هنگام انجام تست پاپ اسمیر درد شدیدی را حس می‌کنند. این وضعیت به دلیل کاهش سطح استروژن، نازک شدن پوست و کاهش رطوبت واژن است که به علت عفونت ادراری، مقاربت دردناک و زنان یائسه است.
در مورد این که هرچند وقت یکبار یک خانم یائسه به انجام تست پاپ اسمیر نیاز دارد، نظرات مختلفی وجود دارد. نتایج مشکوک در آزمایشات پاپ اسمیر در گذشته، ضعف سیستم ایمنی، شیمی درمانی و ایدز میتواند توصیه پزشک برای انجام این آزمایش را چندین برابر کند. تیم خدمات درمانی در آمریکا معتقد است زنان باید تا سن ۶۵ سالگی از تست پاپ اسمیر استفاده کنند و این در حالی است که انجمن سرطان آمریکا استفاده از این تست را تا ۷۰ سالگی توصیه می‌کند.
پیشنهاد مطالعه: مواد غذایی برای مبارزه با سرطان
عمل برداشتن رحم چه عوارضی دارد؟
بعد از پذیرش انتخاب عمل جراحی هیسترکتومی، پزشک حتما از قبل چند آزمایش را انجام خواهد داد تا اطمینان حاصل کند که قلب و ریه‌های شما آمادگی برای بیهوشی عمومی را دارند. اگر نگران خطرات مرتبط به این عمل جراحی هستید، بدانید که این دسته از جراحی‌ها ریسک نسبتا کمی دارند.
در طی عمل جراحی احتمال خطر خونریزی، احتمال ابتلا به عفونت و همچنین آسیب دیدگی اعضای دیگر در لگن، مثانه، و قسمت‌هایی از روده وجود دارد. این عمل جراحی اگر به صورت باز انجام گیرد برش‌هایی روی شکم شما ایجاد شده که جای نگرانی ندارد، چون این برش‌ها به راحتی التیام می‌یابند؛ قابل ذکر است که ضعف در بهبودی و همچنین عفونت‌ها در خانم‌هایی که اضافه وزن دارند قابل مشاهده است.
یکی از شایع‌ترین عوارض بعد از جراحی‌های شکم و لگن، لخته شدن خون در پاها است که در اکثر خانم‌ها مشاهده میشود. این لخته‌ها یا کبودی‌ها زمانی شکل می‌گیرند که بیمار در زمان بستری است و دوران بعد از عمل جراحی را سپری می‌کند. برای رفع این عارضه کافی است پس از تشخیص پزشک، از تخت بلند شده، راه بروید و حرکت کنید تا به کاهش این کبودی‌ها کمک کنید.
برخی پزشکان معتقدند که بعد از برداشتن رحم، بهتر است که تخمدان زنان هم برداشته شود و طبق آمار اغلب زنان علاقمند به این عمل هستند. تخمدان‌ها بعد از یائسگی مقدار کمی استروژن و تستوسترون تولید می‌کنند و برخی پزشکان و خانم‌ها معتقدند که برداشتن تخمدان‌ها حتی پس از یائسگی ممکن است بر عملکرد جنسی تاثیر منفی بگذارد.
سرویکس، یک سرطان مرگبار
سرطان دهانه رحم (سرطان سرویکس) دومین سرطان شایع و چهارمین عامل سرطانی منجر به مرگ در زنان، سرطان دهانه رحم یا سرطان سرویکس (گردن رحم) است. سالیانه صدها هزار زن در سراسر جهان به این بیماری مبتلا می‌شوند. دهانه رحم یک لوله باریک در پایین ترین قسمت رحم زنان است که به طرف واژن ادامه پیدا می‌کند. این عضو از بدن نیز مانند سایر اعضای بدن سلول های مختلفی دارد که در صورت نیاز بدن این سلول ها تقسیم می‌شوند. حال اگر این سلول ها بدون عدم نیاز بدن شروع به تقسیم سلولی غیرطبیعی کنند به توده های بافتی تبدیل می‌شوند که به آن‌ها تومور گفته میشود و از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به سایر اعضای بدن مانند مثانه، روده که مجاور این قسمت هستند گسترش پیدا می‌کنند.
یکی از مواردی که باعث خطرناک شدن این سرطان میشود این است که علائم این بیماری تا زمانی که گسترش نیافته و پیشرفته نشده بروز نمی‌کنند و پس از گسترش آن به مثانه، روده، کبد و ریه، علائم آن مشخص می‌شوند. اگر این بیماری به موقع و در مراحل اولیه تشخیص داده شود قابل درمان است. به همین خاطر اگر فرد تغییرات و علائم غیر معمولی در اندام جنسی و تناسلی خود مشاهده کرد باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کند زیرا احتمال درمان در مراحل اولیه بسیار بیشتر از مراحل پیشرفته تر شده این بیماری است.
عوامل ایجاد سرطان دهانه رحم
عفونت به ویروس پاپیلون انسانی یا HPV در ۹۰ درصد موارد باعث ایجاد این بیماری در افراد میشود. فرد ممکن است چندین سال به این ویروس آلوده و از آن بی اطلاع باشد. این ویروس زمانی که به مدت طولانی در بدن فرد باشد ممکن است به طور تدریجی خود را نشان دهد و برخی سلول های دهانه رحم را تبدیل به سلولهای سرطانی خطرناک کند. البته در بسیاری از افراد نیز عفونت به این ویروس باعث ایجاد بیماری نمی‌شود.
پیشنهاد مطالعه: سرطان خون سالمندان
افراد زیر مستعد ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند:
- افرادی که به دخانیات اعتیاد دارند.
- افرادی که بارداری و زایمان های متعدد داشته‌اند.
- افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند: مانند افرادی که دارو مصرف می‌کنند یا مبتلایان به ایدز
- افرادی که قرص های ضدبارداری خوراکی به مدت ۵ سال یا بیشتر مصرف کرده‌اند.
- افرادی که در سنین پایین رابطه جنسی خود را آغاز کرده‌اند.
- افرادی که دارای شریک های جنسی متعدد هستند.
- افرادی که همسرشان دارای چند شریک جنسی است.
- افرادی که دچار کمبود ویتامین A ، C و اسید فولیک هستند.
- افرادی که دچار چاقی مفرط هستند.
- افرادی که فرزندی نداشته‌اند.
عمده علائم سرطان دهانه در جهان
- رحم خونریزی غیر طبیعی از واژن
این علامت ممکن است نشانه بیماری های دیگر نیز باشد ولی به طور کلی به دلیل ایجاد توده های غیر طبیعی و پاره شدن مویرگ های اطراف آن خونریزی ایجاد می شود. این خون ریزی امکان دارد پس از رابطه جنسی، بین دوره های قاعدگی، پس از معاینات لگنی، پس از دوش واژینال و حتی پس از یائسگی اتفاق افتد.
- ترشحات مکرر و غیرمعمولی از واژن
اگر ترشحات بی بو و دارای رنگی روشن بود، طبیعی است ولی اگر ترشحات زیاد و به رنگ قهوه ای یا رنگ پریده باشند یا با خون مخلوط باشند غیرطبیعی خواهد بود.
- داشتن درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
درد شدید در هنگام رابطه جنسی نشان می‌دهد سرطان به ناحیه تناسلی گسترش یافته است. البته امکان دارد این درد به دلیل سرطان نبوده و ممکن است بر اثر عفونت و بیماری های جنسی مانند STD باشد.
- احساس فشار و درد شدید در لگن
درد لگن در زنان به خصوص در زمان قاعدگی به دلیل چرخه طبیعی آن شایع است. ولی اگر در زمان غیر از قاعدگی و به صورت ناگهانی ایجاد شود یک هشدار برای سرطان سرویکس است و حتی نشان می‌دهد این بیماری در مراحل پیشرفته‌ای قرار دارد.
- احساس درد در هنگام ادرار
شایع ترین علامت سرطان سرویکس احساس درد و ناراحتی در هنگام ادرار است و علائم آن سوزش و احساس تنگی در مجاری ادراری است. این موضوع نشان دهنده پیشرفت سرطان به دستگاه ادراری است. البته توجه کنید هر درد و سوزشی در مجاری ادراری حتما بر اثر سرطان نیست و میتواند دلیل مختلفی مثل عفونت ادراری یا قارچی، مشکلات مثانه و حتی بیماری های جنسی داشته باشد.
- تغییرات در دوران قاعدگی
این مورد نیز یکی از علائم شایع این بیماری است که دوران قاعدگی طولانی تر شده و حجم خونریزی نیز شدیدتر خواهد بود.
- بی اختیاری در ادرار
اگر فردی مایعات زیاد مصرف می‌کند بی اختیاری در ادرار امری طبیعی است. ولی اگر به طور ناگهانی و بدون دلیل در فرد رخ دهد و ادرار نیز خونی باشد ممکن است یکی از علائم سرطان دهانه رحم باشد.
- کاهش وزن و بی اشتهایی
کاهش وزن ناگهانی و بی‌دلیل از علائم شایع در همه سرطان‌هاست پس در مورد سرطان سرویکس نیز صدق می‌کند.
- خستگی مفرط
احساس خستگی در صورت عدم فعالیت های بدنی میتواند یک علامت برای بیماری در فرد باشد.
- پا درد و کمر درد
درد پاها و تورم آن‌ها به دلیل عدم گردش خون در آن‌هاست که ناشی از سرطان است. این درد با تشدید بیماری دائمی شده و حتی باعث ایجاد کمردرد نیز میشود.
- خروج مدفوع و ادرار از واژن
یکی دیگر از علائم میتواند خروج مدفوع یا ادرار از واژن باشد که اگر چه مورد نادری است اما در برخی زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم دیده میشود.
چگونه می‌توان سرطان دهانه رحم را در سنین بالا تشخیص داد؟
- پاپ اسمیر: این مورد یک آزمایش موفق در تشخیص است که ساده و بدون درد است که با نمونه برداری از سلولهای داخل یا اطراف رحم و آن‌ها را برای شناسایی سلول های غیر عادی بررسی می‌کنند.
- آزمایش HPV DNA: در این آزمایش HPV از نظر پر خطر بودن بررسی میشود. این آزمایش برای افرادی که تست پاپ اسمیر آن‌ها غیرعادی است توصیه میشود.
- کولپوسکوپی: یک آزمایش ساده است که مدت کوتاهی طول نمی‌کشد و متخصص به وسیله دستگاهی به نام کولپوسکوپ سلول های دهانه رحم را چندین برابر بزرگتر کرده و بررسی می‌کند. در صورتیکه پزشک در تست پاپ اسمیر مورد مشکوکی مشاهده کرد باید حتما بیمار را کولپوسکوپی کند.
- کورتاژ دهانه رحم: خراش دهی و برداشتن سلول های داخلی دهانه رحم را گویند که یکی از روشهای تشخیص سرطان دهانه رحم است.
موثرترین روش های درمان سرطان دهانه رحم
درمان این بیماری بسته به این سرطان که در چه مرحله‌ای باشد میتواند شامل درمان‌های زیر باشد:
- عمل جراحی: میتواند با جراحی برداشتن رحم، غدد لنفاوی، تخمدان ها و لوله های فالوپ باشد.
- شیمی درمانی
- رادیوتراپی (پرتو درمانی)
این درمان ها ممکن است به تنهایی یا به صورت ترکیبی بر روی بیمار انجام شوند.
بیشتر بخوانید: انواع سرطان در سالمندان
قصد بارداری ضمن درمان سرطان دهانه رحم
بیوپسی مخروطی، روشی ارجح برای زنانی است که می‌خواهند پس از درمان سرطانشان بچه دار شوند. اگر روی لبه های مخروط هیچ سلول سرطانی (که به آن حاشیه های منفی می‌گویند) نباشد، آن زن میتواند بلافاصله و بدون درمان بیشتر معاینه شود و سپس تا مدت طولانی مطمئن باشد که سرطان باز نخواهد گشت. اگر لبه های بیوپسی مخروطی سلول های سرطانی داشته باشد (که به آن حاشیه‌های مثبت می‌گویند)، آن وقت سرطان ممکن است در ادامه باعث سرطان شود. این شرایط میتواند با انجام بیوپسی مخروطی مکرر یا یک تراشه الکترومغناطیس رادیکال (حذف دهانه رحم و واژن بالایی) درمان شود. اگر سرطان به خون یا گره های لنفاوی رشد کند، تراشه الکترومغناطیس رادیکال توصیه میشود.
البته روش های درمان برای زنانی که نمی‌خواهند باروری‌شان را حفظ کنند به یکی از درمان های زیر متوصل می‌شوند:
- یک هیسترکتومی ساده، اگر سرطان هیچ حمله لنفوسالی را انجام ندهد، میتواند روشی برای درمان باشد.
- اگر سرطان به خون و گره های لنفاوی رشد کند، ممکن است نیاز به هیسترکتومی رادیکال به همراه حذف گره های لنفاوی لگنی داشته باشد.
سرطان دهانه رحم در دوره حاملگی
تعداد کمی از سرطان های دهانه رحم در زنان باردار یافت میشود. اکثر این موارد در مرحله اول سرطان قرار دارند که حدودا ۷۰ درصد را شامل می‌شوند. برای تعیین برنامه درمان در طی بارداری به نکات زیر توجه میشود:
- اندازه تومور
- اگر گره‌های لنفاوی مجاور سرطانی باشند
- چقدر از دوره بارداری مانده است
- نوع خاصی از سرطان دهانه رحم
اگر سرطان در مراحل اولیه باشد، اکثر پزشکان معتقدند که ادامه بارداری به مدت طولانی مشکلی ندارد و درمان میتواند چند هفته بعد از تولد نوزاد انجام شود. روش های جراحی بعد از تولد برای سرطان های مراحل اولیه، هیسترکتومی، تراشه الکترومغناطیسی یا بیوپسی مخروطی است.
بیشتر بخوانید: علائم سرطان پروستات در سالمندان
پیشگیری از سرطان دهانه رحم
سرطان رحم مانند اغلب سرطان ها میتواند پیشگیری شود. اگر چه علت اکثر سرطان ها هنوز نامعلوم است، اما همیشه پیشگیری و تشخیص زودهنگام آن‌ها بهترین روش های درمان و کنترل است. همچنین پیشگیری بسیار راحت‌تر از درمان بوده و علاوه بر کاهش دردها، استرس‌ها و فرسودگی‌ها می‌توان به کاهش هزینه‌های سنگین درمان این نوع از بیماری‌ها اشاره کرد. در زیر راه‌های بسیار ساده‌ای برای پیشگیری و اجتناب از سرطان دهانه رحم آورده شده است:
- معاینات منظم و دوره‌ای و انجام آزمایشات پاپ اسمیر
- زدن واکسن HPV قبل از بیست سالگی
- عدم مصرف دخانیات
- داشتن رابطه جنسی امن و سالم
امید به آن است که با انجام این راه‌حل‌های ساده بتوانیم درصد زیادی از ابتلا در جهان را کم و کمتر کنیم. آگاهی هر چه بیشتر از بیماری‌ها به شما کمک می‌کند تا ضمن خود ایمنی، مراقب واکنش اطرافیان و تغییرات دیگران شوید و آنان را از بروز علائم مشخص سرطان ها مطلع سازید. به یاد داشته باشید که مطالب علمی این مقاله میتواند جان تعداد زیادی از انسان های جهان را با دستان شما نجات دهد.
نتیجه عمل جراحی هیسترکتومی
اگر در عمل هیسترکتومی، تخمدان خود را حفظ کرده باشید، احتمالا بدن شما استروژن نیز تولید می‌کند و شما می‌توانید مرحله یائسگی را پشت سر بگذارید. اولین کاری که باید انجام دهید، باید از یائسگی خود مطلع شوید (دچار احساس گرگرفتگی و اختلالات خواب هستید یا خیر؟)؛ و چون عمل هیسترکتومی انجام داده‌اید با یک آزمایش میزان هورمون تحریک کننده فولیکول را در خون شما اندازه می‌گیرند تا یائسگی شما تایید شود. یائسگی در زنان میتواند حالات پریشانی ایجاد کند یا هیچگونه اختلالی در زندگی آنان رخ ندهد. ۷۰ درصد از زنان در دوره یائسگی، گرگرفتگی و تعریق‌های شبانه دارند و ۲۰ درصد از آنان علائمی شدید را تجربه می‌کنند.
زنانی که هنگام جراحی هیسترکتومی تخمدان خود را برمی‌دارند به دلیل کاهش سریع استروژن علائمی همچون، تعریق شبانه، اختلال در خواب، افزایش خستگی، از بین رفتن تمرکز و مشکلاتی در فعالیت‌های روزانه خود در زمان یائسگی را دارند.
بیشتر بخوانید: علائم سرطان سینه
