علائم و شناسایی کیست تخمدان در زنان بعد از یائسگی

یکی از رایج‌ترین عارضه‌ها در زنان، کیست تخمدان است. کیست تخمدان می‌تواند در شرایط بسیاری در بدن زنان خود را نمایان کند. بیشتر در مواقع عادت ماهانه، بارداری، یائسگی و… در یکی از تخمدان‌ها ایجاد خواهد شد. ابتلا به کیست تخمدان محدودیتی ندارد و افراد در هر سن و سالی می‌توانند به این عارضه مبتلا شوند. تخمدان یکی از اعضای بدن مهم و تاثیرگذار در بارداری زنان است که ر صورتی که ضعیف شود یا دیگر قادر به تخمک سازی نباشد، می‌تواند قدرت باروری در زنان را کاهش دهد. در این مقاله همراه ما باشید تا با کیست تخمدان در سالمندان و نحوه درمان آن بیشتر آشنا شوید.

کیست تخمدان چیست؟

تخمدان یکی از اندام‌های تناسلی در زنان است که در دو سمت رحم قرار گرفت، این اندام وظیفه تولید تخمک و هورمون‌های جنسی(پروژسترون، استروژن) را به عهده دارد. کیست تخمدان در واقع یک توده کیسه‌ای مانند درون تخمدان زنان است که از ماده مایع یا نیمه جامد پر شده است. از آنجایی که درون کیست، تعداد بسیار زیادی سلول وجود دارد به آن نئوپلاسم هم گفته می‌شود. به طور طبیعی تنها یک تخمدان زنان به کیست مبتلا می‌شود و احتمال بروز کیست در هر دو تخمدان بسیار کم است. زمانی فرد به کیست مبتلا می‌شود که مایعی درون یک غشا نازک جمع شود، اندازه و سایز کیست می‌تواند با توجه به شرایط و علل به وجود آمدن آن متغیر باشد.
بسیاری از زنان در طول زندگی خود حداقل یکبار این عارضه را تجربه کرده‌اند. کیست تخمدان در بسیاری از مواقع هیچ نشانه‌ای ندارد و به خودی خود از بین خواهد رفت.

انواع کیست تخمدان در سالمندان

کیست‌ها معمولا انواع و اقسام مختلفی دارند، به طور کلی کیست‌ها در بدن زنان به دو دسته کیست تخمدان عملکردی و کیست تخمدان پاتولوژی تقسیم می‌شوند. در ادامه با انواع کیست‌ها آشنا خواهید شد:

• کیست تخمدان عملکردی: این نوع کیست‌ها در یک دوره کوتاه‌مدت ماندگار هستند و یکی از رایج‌ترین کیست‌هایی می‌باشد که زنان در چرخه عادت ماهانه ممکن است بارها به آن مبتلا شده باشند.
• کیست فولیکولار: همانطور که می‌دانید برای بارور شدن زنان تخمک باید از سمت تخمدان به سمت رحم حرکت کند، در این میان زمانی که به دهانه رحم می‌رسد باید توسط اسپرم بارور شود. هر فولیکولی در تخمدان دارای یک تخمک است که می‌تواند قدرت باروری داشته باشد. فولیکول هم برای رشد و تغذیه تخمک از مایعاتی استفاده می‌کند، در زمان آزاد شدن تخمک این مایعات هم همراه آن آزاد خواهند شد. در برخی مواقع این مایع از فولیکول خارج نمی‌شود و همانطور می‌تواند به کیست تخمدان تبدیل شود. کیست فولیکولار در بیشتر مواقع خودش ایجاد می‌شود و بعد از مدتی از بین خواهد رفت.
• کیست لوتئال: لوتئول یک توده سلولی است که از خون پر شده است. احتمال بروز این کیست در زنان بسیار کم است، اما در صورتی که ایجاد شود ممکن است برای ماه‌ها در بدن باقی بماند. در زمان ترکیدن این کیست معمولا خونریزی همراه با در فراوان وجود دارد.
• کیست تخمدان پاتولوژی: این نوع کیست‌ها در بدن زنان به دو دسته تقسیم می‌شوند:
• کیست درموئید: یکی از کیست‌های پاتولوژیک که بیشتر در زنان زیر ۳۰ سال رایج شده است. این کیست را به راحتی می‌توان با یک عمل جراحی ساده خارج کرد.
• کیست آدنوما: کیست آدنوما که از سلول‌های پوشاننده خارجی تخمدان ساخته است، از یک ماده غلیظ و مخاطی پر شده است. این کیست که از خارج به تخمدان می‌چسبد بیشتر برای افراد بالای ۴۰ سال ایجاد می‌شود، به ندرت می‌تواند به یک عامل سرطان‌زا در فرد تبدیل شود.

از دیگر انواع کیست که می‌تواند بنا بر دلایل مختلفی در بدن ایجاد شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آبسه لوله تخمدان: این نوع کیست که خود را شبیه به یک آبسه نشان می‌دهد، بیشتر دهانه رحم و تخمدان را در بر می‌گیرد. زمانی که درمان نشود، عوارض آن شدت پیدا می‌کند و با بستن دهانه رحم و تخمدان‌ها خود را بیشتر نشان می‌دهد.
• کیست شکلاتی: این کیست می‌توان از سلول‌ها و بافت‌های طبیعی بدن ایجاد شود. محتویات داخل این کیست قرمز رنگ یا قهوه ای است، در بسیاری از مواقع وجود این کیست در بدن می‌تواند موجب چسبندگی اعضای داخلی بدن به یکدیگر شود. چسبندگی ایجاد شده بیشتر در نواحی دستگاه گوارش، لگن و تخمدان خود را نشان می‌دهد. رنگ قهوه‌ای محتویات داخل کیست یکی از دلایل نامگذاری آن است.
• کیست جسم زرد: یکی دیگر از کیست‌های رایج که در بدن زنان ممکن است بارها ایجاد شود، کیست جسم زرد است. در واقع زمانی که تخمک از تخمدان خود جدا می‌شود ممکن است یک غده کوچک و موقتی در آن به وجود آید، این غده همان جسم زرد خواهد بود.
• سندروم تخمدان: می‌توان گفت که یکی از اصلی‌ترین دلایلی ناباروری در زنان، سندرم تخمدان است. این سندرم به نام تخمدان پلی‌کیستیک هم شناخته می‌شود. از مهم‌ترین دلایلی که موجب ایجاد این سندروم می‌شود می‌توان به اختلالات هورمونی در بدن اشاره کرد.

علائم وجود کیست در تخمدان

بعضی از کیست‌های تخمدان ممکن است همراه با درد و خونریزی باشد، اما در بسیاری از مواقع کیست تخمدان هیچ علائمی ندارد. زمانی که فرد سونوگرافی انجام می‌دهد متوجه آن خواهد شد. دلایلی که نشان دهنده کیست تخمدان در بدن هستند عبارتنداز:

• حالت تهوع و استفرغ
• حساس شدن سینه‌ها
• درد رد ناحیه تخمدان و لگن
• ورم و تورم در ناحیه پهلوها و زیرشکم
• چرخش روده همراه با درد زیاد
• درد بسیار زیاد در زمان رابطه جنسی

دلایل ایجاد کیست تخمدان بعد از یائسگی

عوامل بسیاری هستند که می‌توانند بعد از دوران یائسگی موجب کیست در بدن شوند. ازجمله این علائم می‌توان به نوسانات هورمونی، کم‌کاری تیروئید، سیگار کشیدن، عفونت‌های شدید لگنی و… اشاره کرد. بروز کیست تخمدان در ینین بعد از یائسگی می‌تواند بیشتر زنان را در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دهد.
البته در تمامی زنان بیماری‌هایی چون دیابت، رشد غیرطبیعی جنین در زمان بارداری و عوامل ژنتیکی هم می‌توانند موجب ایجاد کیست تخمدان در زنان شوند.

علائم کیست تخمدان بعد از یائسگی

زنان ممکن است بعد از دوران یائسگی هم به کیست تخمدان مبتلا شوند، کیست تخمدان در این سنین می‌تواند به صورت خفیف یا مبهم خود را نشان دهد. اما اگر زنان در دوران یائسگی دچار علائم و نشانه‌های کیست تخمدان بودند بهتر است به پزشک مراجعه کنند. ازجمله این علائم عبارتنداز:

• درد در هنگام مقاربت و نزدیکی
• درد در زیر شکم
• درد در قسمت کمر، ران‌ها
• مشکلات ادراری و مشکلات مربوط به مثانه
• لکه‌بینی و خونریزی

روش‌های درمانی کیست تخمدان در زنان

خوشبختانه علم پزشکی به قدری پیشرفت کرده است که امروزه می‌توان بدون جراحی باز، کیست را از تخمدان خارج کرد. روش‌های مختلفی برای درمان کیست‌های تخمدان وجود دارد که پزشک باید با توجه به نوع کیست، شرایط بدنی فرد از این روش‌ها استفاده کند.

• لاپاراسکوپی: در بسیاری از مواقع کیست‌های کوچک هم می‌توانند خود به عنوان عامل سرطان شناسایی شوند. به همین دلیل پزشک به منظور جلوگیری از بروز سرطان و بزرگ شدن مشکل، از طریق لاپاراسکوپی و تنها با وارد کردن یک لوله اقدام به خارج کردن توده خواهد کرد.
• قرص جلوگیری: اگر تخمدان شما پلی کیستیک باشد و مدام در معرض بروز کیست‌ قرار داشته باشد، پزشک به منظور جلوگیری از ایجاد کیست از قرص‌‌های ضدبارداری استفاده می‌کند که علاوه بر متعادل کردن هورمون‌های بدن از بروز کیست در تخمدان جلوگیری خواهد کرد. از طرفی استفاده از داروهای ضدبارداری امکان سرطان تخمدان را کاهش می‌دهد.
• لاپاراتومی: این روش درمانی بیشتر برای جراحی کیست‌های سایز بزرگ استفاده می‌شود. در این جراحی باز، پزشک با استفاده از یک شکاف کوچک می‌تواند کیست را از بدن خارج کند.
• درمان خانگی و طب سنتی
  یکی دیگر از روش‌های درمان کیست بدن، استفاده از روش‌های سنتی و خانگی است. این روش‌ها ممکن است در مقایسه با روش‌های شیمیایی دارای عوارض کمتری باشد، از این رو بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند که از این روش برای درمان خود استفاده کنند. این روش درمان در مقایسه با دیگر روش‌های درمانی ممکن است دیربازده باشد و در مدت زمان طولانی‌تری اثرات خود را نمایان کند.
• دانه کتان: دانه کتان توانایی بسیار بالایی در متعادل کردن هورمون‌های استروژن و پروژسترون دارد. از این برای درمان کیست‌های تخمدان و کنترل کردن هورمون‌های بدن از آن استفاده می‌کنند. فیبر بالای موجود در آن می‌تواند سموم بدن را به راحتی خارج کند.
• سرکه سیب: یکی از دلایلی که موجب ایجاد کیست در بدن می‌شودف کمبود پتاسیم بدن است. اگر پتاسیم موجود در بدنتان کم است می‌توانید با سرکه سیب آن را کنترل کنید. پتاسیم موجود در سرکه سیب به قدری بالاست که می‌تواند به تنهایی درمان کننده کمبود پتاسیم بدن شما باشد.
• چای بابونه: یکی دیگر از روش‌های خانگی و سنتی درمان کیست تخمدان، استفاده از دم‌کرده بابونه است. این دمنوش می‌تواند به عنوان یک مسکن عمل کند و درد ناشی از کیست در بدن را کاهش دهد. از طرفی نوشیدن چای بابونه می‌تواند چرخه قاعدگی بدن زنان را مرتب کند.
• زنجبیل: زنجبیل خاصیت ضدالتهابی بسیار بالایی دارد و بیشتر زنان برای تسکین دردهای ناشی از قاعدگی و درد کیست از آن استفاده می‌کنند. به دلیل خاصیت گرم کنندگی که دارد می‌تواند دمای بدن را افزایش دهد و همین موضوع به تسکین دردهای قاعدگی کمک بسیاری می‌کند.
• آب آلوئه‌ورا: آلوئه ورا گیاهی است که می‌تواند تمام عفونت‌های پوستی و عفونت‌های موجود در بدن را درمان کند. این نشویدنی قادر به آن است تا هورمون‌های جنسی بدن را کنترل کند و با متعادل کردن آن‌ها از بروز کیست در بدن جلوگیری کند.

عوارض کیست تخمدان در بدن سالمندان

یکی از عوارض وجود کیست در تخمدان زنان جوان و سالمند می‌تواند پیچ‌خوردگی آن باشد. در بسیاری از مواقع پیچ خوردن تخمدان و حرکت آن می‌تواند موجب پیچیدگی کیست تخمدان شود و خونرسانی به بافت تخمدان را به تعویق بیندازد. اگر برای مت زمان بسیاری طول بکشد، می‌تواند موجب آسیب‌های شدیدی به تخمدان و حتی موجب از دست رفتن تخمدان شود. این عارضه با وجود اینکه یک نوع عارضه بسیار نادر است اما باید آن را در نظر گرفت و نباید به راحتی از آن گذشت.  

چگونه می‌توان از کیست تخمدان جلوگیری کرد؟

در حال حاضر روش قطعی و مطمئنی برای جلوگیری از کیست تخمدان وجود ندارد. اما بسیاری از دلایل ایجاد کیست در بدن می‌تواند به شیوه زندگی، عادات غذایی، بیماری‌های زمینه‌ای برگردد. از این رو می‌توان با داشتن یک برنامه غذایی کامل، استفاده از داروها طبق نظر پزشک و… از بروز کیست تخمدان جلوگیری کرد.
یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از کیست تخمدان، مراجعه به موقع به پزشک است. اگر در همان روزهای اولیه که علائم را در بدن خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید، راحت‌تر می‌توانید کیست تخمدان را درمان کنید.

نحوه شناسایی کیست تخمدان

زمان ی که به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک می‌تواند از روش‌های مختلفی وجود کیست تخمدان در بدن شما را تشخیص دهد.

• انجام آزمایش: زنانی که به کیست تخمدان مبتلا می‌شوند میزان هورمون‌های انسولین، تستوسترون و پرولاکتین آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. در آزمایش خون سطح پروتئین بدن هم مشخص می‌شود، وجود پروتئین در خون می‌تواند نشان دهنده کیست تخمدان در بدن باشد.
• سونوگرافی: سونوگرافی می‌تواند وجود توده درون تخمدان را مشخص کند، در سنوگرافی اگر مایع آزادی درون لگن وجود داشته باشد در سونوگرافی دیده می‌شود.
• تصویربرداری: در مواردی که پزشک نمی‌تواند وجود کیست را قطعی مشخص کند، از روش‌های تصویربرداری چون ام آر آی، سی تی اسکن و… استفاده می‌کند.

علائم پارگی کیست در بدن چیست؟

اگر به موقع نسبت به درمان کیست تخمدان اقدام نکنید ممکن است موجب پیچ‌خوردگی یا پارگی آن در تخمدان شود. پارگی کیست در بدن می‌تواند با علائم بسیاری همراه باشد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حالت تهوع و استفراغ
• خونریزی شدید
• سرگیجه و بیهوش شدن
• تب با دمای بالا
• درد ناگهانی در ناحیه تخمدان‌ها
• تنفس سریع و پی در پی

کدام افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به کیست تخمدان قرار دارند؟

در بیشتر مواقع وجود بیماری، شیوه زندگی، عادت‌های غذایی و … می‌توانند خطر ابتلا به کیست تخمدان را در زنان افزایش دهند. ازجمله عوامل زمینه‌ساز کیست تخمدان عبارتنداز:

• سابقه داشتن کیست تخمدان
• عفونت تخمدان
• بارداری
• استفاده از داروهای بارداری و تخمک‌گذاری
• وجود بیماری آندومتریوز

نحوه درمان کیست‌های خوش‌خیم و بدخیم

نحوه درمان و آزمایشات کیست‌های خوش خیم و بدخیم بدن به یک شکل هستند. اما در بسیاری از مواقع که پزشک با کیست بدخیم مواجه می‌‌شود، اقدام به خارج کردن آن از بدن خواهد کرد. کیست بدخیم را به هیچ عنوان نمی‌تواند در بدن درمان کرد و هرچه سریع‌تر با توجه به شرایط موجود باید آن را از بدن بدن خارج کرد تا بیش از اندازه به اندام‌های داخلی آسیب وارد نکند.
کیست‌های بدخیم در واقع همان سرطان هستند که در روند بهبود و درمان آن‌ها از پرتودرمانی و شیمی درمانی هم استفاده می‌کنند.

آیا کیست تخمدان می‌تواند منجر به سرطان شود؟

طبق نظر بیشتر پزشکان، تمامی کیست‌های تخمدان نمی‌تواند با سرطان همراه باشد. تنها تعداد کمی از آن‌ها می‌توانند منجر به بروز سرطان در بدن شوند. بسیاری از کیست‌های موجود در بدن علائم و نشانه‌ای ندارد، بعد از گذشت مدتی به خودی خود از بین می‌روند. معمولا با داشتن فعالیت بالا و تغذیه مناسب می‌توانند از بین روند. بهتر است در صورت داشتن نشانه‌ها و علائم کیست به پزشک مراجعه کنید، پزشک در صورت حاد بودن شرایط و بزرگ شدن کیست اقدام به خارج کردن آن از بدن می‌کند. کیست‌های بزرگ معمولا با دارو درمان نمی‌شوند و قطعا نیاز به جراحی دارند.

سخن پایانی

کیست تخمدان در زنان در بسیاری از مواقع می‌تواند به یک عارضه دردناک و زجرآور تبدیل شود. اگر شدت درد ناشی از کیست تخمدان زیاد باشد، را ور وش‌های خانگی و سنتی نمی‌توانند درمان کننده آن باشند. بهتر است برای درمان و جلوگیری از بزرگ شدن کیست در بدن به پزشک مرلجعه کنید.