۷ مرحله سوگواری بعد از فوت همسر و نحوه برگشت به زندگی طبیعی
کنار آمدن با فوت همسر مسئله دردآوزی است که در این موضوع در سالمندان میتواند دوچندان ناراحت کننده باشد. دلهره و ناراحتی به مقدار زیاد میتواند بر سیستم ایمنی سالمندان تاثیر مخربی بگذارد. این مسئله شاید بیانگر این باشد که چرا سالمندان بعد از فوت همسر خود می‌میرند. مطالعات نشان داده یک دلیل این است که توان گلبول‌های سفید کمتر شده و با حمله باکتری‌ها و سایر عوامل عفونی منجر به بیماری‌های جدی و حتی مرگ سالمندان می‌شود که این مسئله در افراد مسن‌تر شایع‌تر است. در این مقاله سعی داریم مراحل سوگ را شرح دهیم و چند راهکار و پیشنهاد ارائه دهیم.
مراحل سوگواری فوت همسر از انکار تا پذیرش
افسردگی عمیق و احساس ناتوانی بیش از حد، معمولا بخشی از روند اندوه است؛ بنابراین کمک به یک سالمند داغ دیده میتواند کنار آمدن با فوت همسر را آسان کند. سوگواری دارای ۷ مرحله اصلی انکار، عصبانیت، چانه زنی، احساس گناه، افسردگی، تنهایی و پذیرش است. برخی از متخصصین بر این باورند که هنگام داغدیدگی افراد سالمند فقط دچار ناراحتی نمی‌شوند، بلکه نوسانات خلقی‌ای وجود دارد که به سرعت می‌آید و می‌رود. به عنوان مثال یک زن سالمند که به تازگی بیوه شده است، امکان دارد احساس اضطراب و افسردگی کند و در روز بعد احساس خوشحالی داشته باشد که با گذشت زمان این نوسانات و شدت آن کاهش می‌یابد تا به تعادل عاطفی برسد.
۱. انکار
اولین مرحله در سوگ عزیزان، مرحله انکار یا باور نکردن از دست دادن فردی از نزدیکان است. در ابتدا پذیرش مرگ عزیزان مخصوصا همسر سالمند بسیار مشکل است؛ فرد مسن فکر می‌کند که این اتفاق تلخ و دردناک برای او روی نداده، احتمال می‌دهد که خواب می‌بیند و اصلا آن را باور نمی‌کند. نبود آن شخص کم کم او را متوجه کرده و وقتی افکار و احساسات خود را در مورد فوت همسر بیان کند، به تدریج واقعیت را باور می‌کند. حتما در این مرحله اطرافیان می‌توانند با مهربانی با فرد سالمند صحبت کرده و با او همدلی کنند تا فرد سالخورده واقعیت را دریابد تا بتواند با فوت همسر کنار آید.
۲. عصبانیت و خشم
دومین مرحله از مراحل سوگواری، خشم است. در این مرحله فرد سالمند از خود می‌پرسد “چرا من؟”. او از بی‌عدالتی و تلخی روزگار و تقدیر مرگ، عصبانی است بنابراین رفتار تند و خشنی با دیگران دارد. ممکن است فرد سالمند به اصطلاح “کفر بگوید” و از خدا و از آنچه در تقدیرش قرار داده، شکایت کند. حمایت اجتماعی، عاطفی، احترام و توجه فرزندان و به خصوص نوه‌ها، باعث می‌شود فرد راحت‌تر این مرحله را پشت سر بگذارد.
اگر به دنبال راه‌های برای کاهش عصبانیت سالمندان هستید، مقاله “پرخاشگری در سالمندان و روش‌های کاربردی برای کنترل خشم” را مطالعه کنید.
۳. چانه‌زنی
از دست دادن عزیزان در هر سنی میتواند جز تلخ ترین اتفاقات زندگی باشد، از این رو ارزشمندی عزیزان و نداشتن آنها در کنار خود میتواند ضربه سنگینی به یک فرد سالمند بزند. این مسئله آنقدر برای هر کس مهم است که حاضر می‌شود هر چه را که دارد ببخشد تا عزیز از دست رفته بازگردد و زندگی به روال سابق برگردد.
۴. احساس گناه
شاید بعد از، فوت همسر مقصر دانستن خود شما را آرام کند. فرد ممکن است مرگ همسر خود را از چشم خودش ببیند و انگشت اتهام را به سوی بگیرد. فرد دچار عذاب وجدان و گناه شده و احساس می‌کند در حق عزیز خود کوتاهی کرده است. در این مرحله فرد باید خود را ببخشد و بداند انسان جائزالخطاست و مقصر تمام قضایا و اتفاقات نیست.
۵. افسردگی
افسردگی برجسته‌ترین مرحله برای گذراندن مراحل سوگ و سوگواری است. غم و اندوه شدید و گوشه‌گیری در مقابله با از دست دادن عزیزان بسیار طبیعی است. با گذشت زمان و به تدریج فرد به روال عادی برمی‌گردد و شرایط تا حدی تحت کنترل است و فعالیت‌های اجتماعی از سر گرفته می‌شود. در این مرحله اطرافیان فقط باید با فرد عزادار همدردی کنند تا فرد خودش از این بحران گذر کند.
۶. تنهایی و ترس
در پی مرگ عزیزان و از دست دادن همسر در دوره سالمندی و تغییرات مهم در زندگی، فرد ممکن است احساس تنهایی و ترس را تجربه کند. اکنون وقت آن است که شما به کمک او بروید و با برقراری ارتباط و صحبت کردن به حرف‌هایش گوش کرده و او را از این دوره بیرون کنید. احساسات منفی بسیار زیاد فرد سالخورده در این زمان باعث تنهایی و اغلب اوقات ایجاد ترس را دارد. ترس در زنان سالمند به علت بیوه‌گی و نداشتن تکیه‌گاه و در مردان به علت نداشتن همراه و غمخوار شکل می‌گیرد.
۷. پذیرش
آخرین مرحله از سوگ، مرحله پذیرش است. فرد بعد از گذشت مراحلی که گفته شد، اکنون به مرحله پذیرش می‌رسد؛ پذیرش مرگ و از دست دادن همسر به معنی بازگشت فرد به شادی و نشاط گذشته در زندگی نیست. بلکه فرد به مرحله سازگاری و رویارویی با واقعیت می‌رسد. او به تدریج می‌پذیرد که به زندگی خود بدون حضور عزیز از دست رفته ادامه دهد. ارتباط با دوستان، فرزندان و نوه‌ها میتواند شخص را برای داشتن احساس بهتر کمک کند.
راهکارهای مهم برای کنار آمدن با فوت همسر
دوران سالمندی یکی از حساس‌ترین و سخت‌ترین دوره برای هر فردی است. در این سن فرد از لحاظ جسمی و روحی دچار ضعف بسیار شدیدی می‌شود به طوری که در بسیاری از مواقع توانایی انجام فعالیت‌های روزمره خود را از دست می‌دهد. از طرفی ضعیف شدن از لحاظ روحی و روانی هم میتواند برای سلامتی آنها آسیب زننده باشد.
اما شاید این سوال برایتان مطرح شود که چطور می‌توانیم با مشکلات در دوران سالمندی کنار بیاییم؟ زمانی که فرد سالمند عزیزی از دست می‌دهد از لحاظ روحی و روانی دچار تنش و بحران بسیاری شدیدی می‌شود. این تنش و بحران میتواند مشکلات بسیار زیادی را برای فرد به وجود آورد. اما چطور می‌توان با آن کنار آمد؟
بیشتر بخوانید
نکات مهم تکمیلی مراقبتی در دوران بعد از سوگ
- سعی کنید در این زمان بیشتر به فرد سالمند توجه داشته باشید.
- برنامه‌های دیدار با دوست و آشنا برای آن بچینید، به طوری که نتواند برای مدت زمان طولانی تنها باشد.
- صبر داشته باشید تا بتواند با این موضوع کنار بیاید به هیچ عنوان آن را تحت فشار قرار ندهید.
تاثیر غم و اندوه سوگ برای فوت همسر
اندوه میتواند باعث درد جسمی و عاطفی شود. افرادی که اندوه از دست دادن عزیزی را دارند ممکن است حالات و احساسات زیر را تجربه کنند:
- مشکل خواب
- علاقه نداشتن به غذا خوردن
- مشکلات حرکتی
- عدم تصمیم‌گیری درست
- احساس بی حسی، شوک یا ترس
- عصبانیت بابت فوت همسر
تغییر وظایف خانگی و زندگی بعد از فوت همسر
تقسیم وظایف خانه و زندگی بعد از فوت همسر در سالمندان میتواند ویران کننده باشد. قبل از فوت هر یک از والدین در خانه وظایفی داشتند که با فوت یکی از آنان، اکنون اختلال در منزل دیده می‌شود. خانم خانه را تمیز می‌کرد، وعده‌های غذایی را آماده می‌کرد، مرد خانه پرداخت قبوض و تعمیرات ماشین و خانه را انجام می‌داد. برای حل این موضوع لازم است فرزندان و دوستان دست کار شوند و به فرد عزادار کمک کنند تا تمامی وظایفی که قبلا انجام می‌شد، اکنون نیز انجام شود.
روانشناسی سوگ و تفاوت آن با افسردگی
فوت عزیزان در هر سنی و با هر شرایطی برای تمام تیپ‌های شخصیتی افراد، سخت و اندوه‌آور است. فوت همسر در میانسالی و سالمندی میتواند ضربه عاطفی سنگینی نسبت به دوره‌های دیگر زندگی وارد کند. روانشناسان اغلب معتقدند فرد داغ دیده پس از فوت همسر یا نزدیکان خود به سبب احساس تنهایی و نبود آن فرد در زندگی‌اش غمگین است و گریه می‌کند. گریه در ابتدای امر واکنشی طبیعی است و در زنان بیشتر مشاهده می‌شود. اما بعضی از افراد از گریه کردن امتناع میکنند، که این خود باعث بروز بیماری‌های جسمی می‌شود.
عزاداری و احساس اندوه در ۶ ماه ابتدایی این اتفاق، طبیعی است، اما اگر از این زمان فراتر رود به یک اختلال تبدیل می‌شود، اختلال سوگ یا افسردگی شدید میتواند فرد را از انجام امور زندگی باز دارد. برای پیشگیری از این اختلالات می‌توانید به دنبال یک گفتگوی درمانی رو در رو و کوتاه مدت با یک مشاور روانشناس باشید. روانشناس میتواند برای افرادی که غم و اندوه آنها به طول انجامیده، مفید باشد. به هر حال نکاتی وجود دارد که می‌توانند برای گذر از این بحران کمک کننده باشند.
غم و اندوه برای همیشه نیست و گاهی به تنهایی از بین می‌رود. به یاد داشته باشید که عزاداری زمان میبرد و طبیعی است که برای مدتی احساس درماندگی داشته باشید اما خود را محدود نکنید و به جلو حرکت کنید؛ اینکه آیا یک سالمندان اندوهگین بتواند مثل قبل باشد، بستگی به منابع درونی خود و همچنین نوع حمایت آنها توسط دوستان و خانواده دارد.
کنار آمدن با فوت همسر در دوران سالمندی
در اینجا نکاتی مفید برای شخصی که اندوهگین است، آورده‌ایم تا او را تشویق به ادامه زندگی کنیم:
- سعی کنید به تدریج تغییراتی ایجاد کنید.
- سعی کنید از وعده‌های سالم استفاده کنید، ورزش کنید و به اندازه کافی بخوابید.
- داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید و برای ویزیت به پزشک مراجعه کنید.
- با دوستان دلسوز و قابل اعتماد صحبت کنید و با یک همراه خوب پیاده‌روی کنید.
- برای مطالعه برخی از کتاب‌ها به کتابخانه بروید.
- مشارکت کنید و فعال باشید، به یک کلاس ورزش همگانی یا یک گروه شنا بپیوندید.
- عضوی از گروه موسیقی، لیگ بولینگ و یا یک گروه خیاطی شوید.
- به داشتن شغل پاره وقت فکر کنید.
- به تماشای نوه یا فرزند خود بروید و با آنها وقت بگذرانید.
- از فعالیت‌های مذهبی بهره ببرید و فعال باشید.
- عضو گروه درمانی‌های مناسب برای برقراری حس لذت از باقی زندگی شوید.
فرد داغدار چه کارهایی نباید انجام دهد؟
- منزوی و گوشه گیر نشوید و خود را از دیگران پنهان نکنید.
- با سیگار و داروهای آرام بخش بدون تجویز خود را آرام نکنید.
- احساسات خود را انکار نکنید.
- در مورد مسائل مهم زندگی نظیر ازدواج سریع تصمیم نگیرید.
ازدواج بعد از فوت همسر کار درستی است؟
خواسته هر فرد بالغی، حضور در کانون خانواده است، بنابراین توصیه می‌شود افراد پس از فوت همسر، برای جلوگیری از بروز آسیب‌ها به فکر ازدواج مجدد باشند. سالمندان بعد از این اتفاق دچار مشکلات روانشناختی از قبیل احساس تنهایی، افسردگی و اضطراب شده و در این شرایط خصوصا زنان به علت نداشتن منابع تامین مالی و شغلی و حضور در اجتماع و سرپرستی فرزندان، وضعیت سختی را تحمل میکنند.
افراد باید در نظر داشته باشند که نباید انتظار داشت که فرزندان در مدت زمان کوتاهی قانع شوند و به ازدواج مجدد والدین خود رضایت دهند. این آگاه‌سازی به هر میزان با حوصله و تدریجی انجام شود شانس توافق و کسب میزان رضایت بالا خواهد بود، بنابراین لازم است که والدین صادقانه و بدون هیچ عجله ای قضیه ازدواج مجدد خود را به اطلاع فرزندان خود برسانند و اگر هم در حال حاضر امکان ازدواج ندارند، بهتر است از همان ابتدا با فرزندان خود صحبت کنند و به آنها بگویند که در صورت به وجود آمدن شرایط و پیدا کردن فرد مناسب ازدواج خواهند کرد و این اطمینان را به آن ها بدهند که با ازدواج مجدد از محبت کردن به آنها کاسته نخواهد شد.
بیشتر بخوانید
سالمندان به سبب تنهایی بیشتر نسبت به بزرگسالان دیگر در معرض خطر هستند و بخاطر ازدواج کردن فرزندان آنان اکثرا تنها می‌مانند، یا به خانه سالمندان انتقال داده می‌شوند. اگر از لحاظ مالی، روحی و حتی رضایت فرزندان شرایط مناسبی دارید، ازدواج مجدد میتواند یک راه حل خوب برای رفع ناراحتی‌ها، اندوه، ترس و تنهایی شما باشد.
یک دیدگاه