کم خونی در سالمندان؛ دلایل، علائم و نحوه درمان

معمولا افزایش سن و ورود به سنین سالمندی می‌تواند کم وکاستی‌هایی در بدن فرد ایجاد کند. بسیاری از افراد با ورود به این سن دچار بیماری‌های مختلفی می‌شوند که می‌تواند روی عملکرد فرد بیشترین تاثیر را بگذارد. در این بخش قصد داریم تا شما را با بیماری به نام کم خونی در سالمندان آشنا کنیم.
کم خونی در سالمندان یا همان(anemia in the elderly) یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در افراد سالمند است. زمانی فرد سالمند به کم خونی مبتلا می‌شود که تعداد هموگلوبین خون یا گلبول‌های قرمز کاهش پیدا کنند، به این ترتیب دیگر توانایی آن را ندارند که اکسیژن لازم را به بافت‌های بدن برسانند. در حال حاضر حدود ۱۰ درصد سالمندان بالای ۶۵ سال به بیماری کم خونی مبتلا هستند، تنها دلیل آن هم می‌تواند نداشتن یک برنامه غذایی مناسب و استاندارد باشد. البته بیماری کم خونی را نمی‌توان به عنوان یک تهدید برای سلامتی افراد سالمند در نظر گرفت، تنها زمانی می‌تواند خطرناک باشد که شدت پیدا کند و سلامت فرد سالمند را به خطر بیندازد. به هر حال بهتر است با مشاهده علائم اولیه بیماری کم خونی در افراد سالمند نسبت به درمان آن اقدام کنید.

در این مقاله شما با علائم بیماری کم خونی در سالمندان، روش تشخیص کم خونی در سالمندان، نحوه درمان کم خونی در سالمندان و… آشنا خواهید شد. پس تا انتها مقاله ما را همراهی کنید.

علائم کم خونی در سالمندان

بیشتر سالمندان با توجه به بیماری‌هایی که دارد دچار کم خونی می‌شوند. کم‌خونی در سالمندان با علائم و نشانه‌هایی همراه است، یکی از شایع‌ترین این علائم ضعف و احساس خستگی مزمن در فرد سالمند است. همانطور که می‌دانید وظیفه گلبول‌های قرمز در بدن رساندن اکسیژن به بخش‌ها و بافت‌های مختلف بدن است. زمانی که تعداد این گلبول‌ها کم شود و بدن به اندازه کافی گلبول قرمز برای انتقال اکسیژن نداشته باشد، بخش‌های مختلف بدن علائم مربوط به کمبود اکسیژن را نشان می‌دهند. اما از دیگر نشانه‌ها و علائم کم‌خونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناخن‌های شکننده
• عفونت‌های مکرر
• خستگی، ضعف، بی‌حالی
• ضربان قلب بالا
• دشوار شدن بلعیدن
• رنگ پریدگی پوست، لثه، ناخن
• کاهش اشتها بخصوص در افراد سالمند
• سر شدن دست و پاها
• تحریک پذیری و کاهش قدرت یادگیری
• سردرد و سرگیجه
• کاهش تمرکز
• تنگی نفس در حین پیاده روی

دلایل ابتلا به کم خونی سالمندان

در سنین سالمندی کم خونی و فقر آهن می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را به بدن فرد وارد کند. بهتر است با دلایل کم خونی در سالمندان آشنا باشید تا بتوانید از ابتلا به آن جلوگیری کنید:

• نداشتن برنامه غذایی درست یکی از عمده‌ترین دلایل کم خونی در سالمندان، نداشتن یک رژیم غذایی درست و استاندارد است. مصرف غذاهایی سرشار از آهن چون پسته، اسفناج و… می‌تواند درمان کننده مشکلات کم خونی بدن باشد. همچنین گنجاندن داروهای گیاهی در برنامه غذایی هم می‌تواند تاثیر بسیاری روی کم خونی فرد سالمند داشته باشد.
• شیمی درمانی و مصرف داروهایی از این قبیل: با افزایش سن و ورود به دوران سالمنمدی بدن فرد دیگر مانند گذشته نمی‌تواند سالم و تندرست باشد. دچار بیماری‌ها و عارضه‌هایی می‌شود که تنها می‌توان با مصرف قرص و دارو موجب بهبود آن‌ها شد. گاهی اوقات این داروها خود می‌توانند دلیلی برای کاهش گلبول‌های قرمز بدن و کم خونی در بدن فرد شوند.
• خونریزی: در بیشتر مواقع خونریزی بدن فرد و از دست دادن گلبول‌های قرمز می‌تواند دلیلی برای کم خونی فرد سالمند باشد.
• اختلال در کلیه: در بیشتر افراد سالمندی که بیماری مربوط به کلیه دارند، کم خونی و حتی فقر آهن هم وجود دارد. معمولا کلیه ای دسته از سالمندان قادر به ساخت اریتروپویتین نیستند. اریتروپویتین می‌تواند روی سلامت گلبول‌های قرمز تاثیر بسیاری داشته باشد.
• کمبود ویتامین: کمبود ویتامین فولات و B12 می‌تواند موجب کم خونی در بدن فرد شود.

راه‌های درمان کم خونی در سالمندان

راه‌های درمانی بسیاری برای کم خونی سالمندان وجود دارد که از مطمئن‌ترین و بهترین آن‌ها می‌توان به مراجعه به پزشک متخصص اشاره کرد. پزشک با توجه به میزان کم‌خونی بدن فرد سالمند، داروهای مناسبی تجویز می‌کند.
امروزه علاوه بر علم پزشکی، بسیاری از افراد در تلاش هستند تا با طب سنتی، کم خونی بدن را درمان کنند. استفاده از داروهای گیاهی می‌توان درمان کننده آن باشد اما در صورتی که فرد سالمند به کم خونی شدید یا همان فقر آهن مبتلا نشده باشد. در اینصورت استفاده زا روش طب سنتی شاید نتواند موثر عمل کند.

نحوه پیشگیری از کم خونی در سالمندان

بیماری کم خونی از آن دسته عارضه‌هایی است که می‌توان با رعایت نکات کوچکی، از ابتلا به آن جلوگیری کرد. ازجمله روش‌های پیشگیری از کم خونی عبارتنداز:

• استفاده از غذاهای غنی و سرشار از آهن را در برنامه غذایی خود قرار دهید. سعی کنید مصرف پروتئین‌ها و سبزیجات آهن‌دار را افزایش دهید.
• همیشه ویتامین‌ها یکی از بهترین منابع آهن هستند. سعی کنید مصرف ویتامین و میوه‌های سرشار از ویتامین را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
• مصرف قهوه و چای بلافاصله بعد از هر وعده غذایی می‌تواند مانع جذب آهن در بدن شود.
• سعی کنید اگر عادات غذایی ناسالم دارید، با مراجعه به متخصص تغذیه و دریافت یک برنامه غذایی اصولی آن را اصلاح کنید.
• ار خشکباری چون انجیر خشک، پسته، گردو و… استفاده کنید.
• مصرف غلات و حبوبات را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
• اگر از مشکلات گوارشی رنج می‌برید حتما برای درمان آه به پزشک مراجه کنید.
• مصرف گوشت قرمز، مرغ و ماهی را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

کم خونی سالمندان را چطور تشخیص دهیم؟

یکی از مطمعن‌ترین راه‌های تشخیص کم‌خونی در سالمندان انجام آزمایش CBC است. این آزمایش به عنوان آزمایش شمارش کامل گلبول‌های خون شناخته شده است و پزشک با کمک آن می‌تواند کم خونی فرد سالمند را به راحتی تشخیص دهد.
معمولا در این آزمایش جزئیات مهم ازجمله موارد زیر اندازه‌گیری و نشان داده می‌شوند:

• هموگلوبین: این پروتئین حامل اکسیژن در هر دسی لیتر خون اندازه‌گیری می‌شود.
• هماتوکریت: بخشی از خون است که از گلبول‌های قرمز ساخته شده است.
• گلبول‌های قرمز: تعداد گلبول‌های قرمز را در هر میکرولیتر خون اندازه‌گیری می‌کنند.
• گلبول‌های سفید: تعداد گلبول‌ها سفید را در هر میکرولیتر خون اندازه‌گیری می‌کنند.
• پلاکت‌ها: سلول‌هایی هستند که در لخته شدن خون تاثیر بسیاری دارند.
• حجم سلولی: متوسط میزان اندازه‌گیری گلبول قرمز

معمولا میزان هموگلوبین طبیعی در بدن مردان سالمند باید بین ۱۴ تا ۱۷ گرم در دسی‌لیتر و در بدن زنان سالمند باید ۱۲ تا ۱۵ دسی‌لیتر باشد. پزشک با بررسی نتیجه آزمایش می‌تواند نوع کم خونی در سالمند را تشخیص دهد و نسبت به درمان آن اقدام کند. معمولا در افراد سالمند سه نوع کم‌خونی وجود دارد:

1. نورسیتیک: گلبول‌های قرمز اندازه طبیعی خود را دارند.
2. ماکروسیتیک: زمانی که گلبول‌های قرمز بزرگتر از حد طبیعی خود باشند.
3. میکروسیتیک: زمانی که گلبول‌های قرمز کوچکتر از حد طبیعی خود باشند.

کم خونی در سالمندان چه تاثیری می‌گذارد؟

کم‌خونی هم از آن دسته از بیماری‌هایی است که در صورت تشخیص و بروز علائم بهتر است درمان شود. هرچه شدت بیشتری پیدا کند، مدت زمان درمان آنم هم طولانی‌تر خواهد شد. بدن افراد سالمند در این دوران به اندازه کافی ضعیف و کم‌توان خواهدشد، علاوه بر این موضوع کم‌خونی می‌تواند این ضعف و ناتوانی را بیش از قبل افزایش دهد. اما ازجمله تاثیراتی که کم خونی می‌تواند روی فرد سالمند داشته باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضعف و خستگی فرد سالمند به قدری افزایش پیدا می‌کند که دیگر توان انجام فعالیت‌های روزانه خود را نخواهد داشت.
• میزان افسردگی، گوشه‌گیری و… در بین افراد سالمند به شدت بالاست.
• اگر فرد سالمند این بیماری را از سن پایین همراه خود داشته است، در سنین بالا شاید دیگر نتوان آن را درمان کرد.

رژیم غذایی برای سالمندان کم خون

با داشتن یک برنامه غذایی جامع و غنی می‌توانید کم خونی بدن فرد سالمند را کنترل کرده و بهبود بخشید. تنها کافیست استفاده از مواد غذایی سرشار از آهن را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

• آهن موجود در منابع غذایی حیوانی و جانوری قدرت جذب بیشتری در مقایسه با منابع گیاهی دارند. از این رو بهتر است مصرف موادغذایی که منبع جانوری دارند را بیشتر در برنامه غذایی خود قرار دهید.
• سعی کنید از موادغذایی که دارای ویتامین C هستند به وفور استفاده کنید. استفاده از این موادغذایی می‌تواند میزان جذب آهن را بیش از قبل افزایش دهد. از طرفی قدرت جذب آهن موجود در مواد غذایی در بخش گوارشی هم به صورت چشمگیری افزایش پیدا می‌کند.
• مهم‌ترین منبعی که باید در برنامه غذایی شما قرار داشته باشد، می‌توان به اسید فولیک و B12 اشاره کرد.
• سعی کنید استفاده از موادغذایی چون حبوبات، تخم مرغ و… را در برنامه غذایی خود کنترل کنید. این دسته از موادغذایی می‌تواند میزان جذب کمپلکس‌های نامحلول را کاهش دهد.
• آلو، ریواس، انبه، گلابی و.. می‌توانند میزان جذب آهن را به دلیل داشتن اسید سیتریک و اسید آسکوربیک افزایش دهند.

نکات مهم پرستاری از سالمندان دچار کم خونی

پرستاری از افراد سالمند خود به تخصص و مهارت بالایی نیاز دارد. هرکسی نمی‌تواند از این دسته از عزیزان نگهداری کند. معمولا افرادی که در حال پرستاری از افراد سالمند هستند دوره‌های مخصوص را گذرانده‌اند و اکنون توانایی آن را پیدا کردند که از سالمندان نگهداری کنند. با افزایش سن احتمال بروز بیماری در سالمندان افزایش پیدا میکند، نگهداری از این دسته از سالمندان بیمار هم نیاز به توجه خاصی دارد. در این بخش با نکات مهم پرستاری از سالمندان مبتلا به کم خونی بیشتر آشنا خواهید شد:

1. تنظیم یک برنامه غذایی درست: افراد مبتلا به کم خونی باید یک برنامه غذایی درست و اصولی داشته باشند تا بتوانند از طریق تغذیه هم کم خونی بدن را درمان کنند. در برنامه غذایی این افراد معمولا استفاده از پروتئین‌ها، منابع حیوانی، سبزیجات فیبر دار و… به شدت پیشنهاد می‌شود.
2. انجام فعالیت‌های ورزشی روزانه: انجام ورزش روزانه و روتین می‌تواند به ازبین بردن حس خستگی و کسالت فرد سالمند کمک بسیاری کند. بسیاری از پرستاران به فرد سالمند در انجام ورزش صبحگاهی یا پیاده روی کمک می‌کنند. در واقع انجام ورزش روزانه نه تنها در بهبود کم‌خونی بدن فرد بلکه به روی بخش‌های دیگر بدن هم می‌تواند تاثیرگذار باشد.
3. مصرف داروها سر موعد مقرر خود: در سنین سالمندی تنها با مصرف غذا نمی‌توان کم خونی را کنترل و درمان کرد. در واقع باید در کنار تغذیه مناسب از مکمل‌های تجویز شده از جانب پزشک هم استفاده کرد. این مکمل‌ها می‌توانند علاوه بر درمان کم خونی، میزان جذب آهن را بیش از قبل افزایش دهند. سعی کنید در مصرف این مکمل‌ها زیاده‌روی نکنید و با توجه به دستور پزشک آن‌ها را تجویز کنید.

برای دریافت آهن بیشتر در سالمندی چه غذاهایی بخوریم؟

برای اینکه بدن سالمندان آهن بشتری جذب کند، باید غذاهایی را در برنامه غذایی خود قرار دهند که جذب آهنر ا افزایش دهد. بهتر است موادغذایی چون ویتامینC، غذاهای حاوی بتاکاروتن و.. را در برنامه غذاییی خود بگنجانند. این مواد غذایی جذب آهنر ا افزایش می‌دهند، در مقالب هم باید از موادغذایی که موجب کاهش جذب آهن در بدن می‌شوند بپرهیزند. مصرف قهوه، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و… هم مانع جذب آهن خواهند شد.

مقدار مجاز مصرف آهن برای درمان کم خونی سالمندان

معمولا کم خونی در سالمندان از داروهایی چون مکمل آهن، اسید فولیک، مگالوبلاستیک، ویتامینB12 و… قابل درمان است. پزشک با توجه به شرایط بدنی فرد از داروهای کم خونی با دوزهای مختلف استفاده می‌کند.

سخن پایانی زیمد

کم خونی یا همان آنمی در افراد سالمند، به معنی کاهش میزان خون بدن فرد سالمند نیست. بلکه به این معنی است که بدن فرد سالمند قادر نخواهد بود میزان هموگلوبین مورد نیاز بدن را تامین کند. از این رو ممکن است نقص و اختلالاتی در سیستم بدن ایجاد شود. اگر به موقع این عارضه را درمان کنید، فرد سالمند می‌تواند از عوارض آن در امان باشد. برای درمان آن هم راه و روش‌های بسیاری وجود دارد که از بهترین آن‌ها مراجعه به پزشک است.