اختلالات تغذیه ای، پرخوری و بی میلی عصبی در سالمندان
اختلالات تغذیه ای پرخوری و بی میلی عصبی در سالمندان در واقع نوعی از اختلالات روانشناختی‌ست که با طیف گسترده‌ای از عادت‌های غیر طبیعی در ارتباط است. این نوع از مشکلات ریشه روانی دارند و علاوه‌بر این که آثار سوئی بر روی روحیه افراد می‌گذارند سلامت جسمی آن‌ها را نیز به مخاطره می‌اندازد.
در این نوع از بیماری، سالمندان رفتارهای نامتعارف و ناسالم تغذیه‌ای همچون پرخوری بیش از حد یا بی میلی از خود نشان می‌دهند، این رفتارها در واقع عادت‌های ساده‌ای نیستند که بتوان به‌راحتی از کنار آن‌ها گذشت؛ چرا که مستقیما سلامت را تحت تاثیر خود قرار داده و لازم است افراد مبتلا به آن را از طرق مختلف تحت درمان قرار داد. با این مقدمه چینی در این پست قصد داریم بیشتر درباره چیستی این بیماری، عوارض و درمان آن صحبت کنیم از شما سروران گرامی می‌خواهیم تا پایان مطلب ما را همراهی کنید.
اختلال تغذیه ای در سالمندان چیست؟
اختلال تغذیه ای در واقع نوعی بیماری روانی است که وقتی در سالمندان ظهور پیدا می‌کند آن‌ها را به سمت خوردن بیش از حد یا بی اشتهایی سوق می‌دهد. این بیماری که مرتبط با وزن بدن و خوراک است در صورتی که درمان نشود می‌تواند زندگی روزمره سالمندان را دچار اختلال کرده و آن‌ها را با مشکلات جدی مواجه کند.
شاید از نظر افراد این بیماری ساده به نظر آید اما ظهور آن می‌تواند منجر به رفتارهای آزار دهنده‌ای همچون خوردن بیش از اندازه غذا، پرخوری سیری ناپذیر یا بی میلی مطلق شود. شواهد و آمارها حاکی از آن است که تقریبا ۲ درصد از مردم دنیا دچار اختلالات تغذیه ای هستند و به نظر می‌رسد که شیوع این بیماری به خصوص در جوامع پیشرفته روز به روز نیز در حال گسترش است.
اختلالات تغذیه ای در واقع دسته‌ای از بیماری های مزمن هستند که در پی مشکلات عصبی همچون استرس و افسردگی یا محدودیت در مصرف غذا در سالمندان عزیز ایجاد می‌شود. شواهد و نتایج به دست آمده حاکی از آن است که عوارض جسمی و همچنین نرخ مرگ و میر در این نوع از بیماری‌ها نسبت به سایر بیماری‌هایی که منشاء روانی دارند بیشتر است. از این رو آگاهی از علائم آن و درمان به موقع می‌تواند از بروز بسیاری از ناراحتی‌های جسمی و روحی بعدی جلوگیری کند.
انواع اختلالات تغذیه ای، پرخوری و بی میلی عصبی در سالمندان
اختلالات خوردن طیف وسیعی از بیماری‌ها را ممکن است با خود به همراه داشته باشد و به نوعی سلامتی افراد را به مخاطره بیندازد. این بیماری‌ها خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که به رایج‌ترین آن‌ها در ادامه می‌پردازیم:
۱. اختلال پرخوری عصبی
این بیماری را بیشتر تحت عنوان “بولیمیا” می‌شناسند که طی آن سالمندان شروع به خوردن غذا به‌صورت هیجانی می‌کنند. این بیماری گرچه بیشتر در بین دختران جوان شایع است اما بروز آن معمولا چندان وابسته به سن یا جنس خاصی نیست و در همه افراد و با هر سنی شروع می‌شود. سالمندان اگر دچار این اختلال شوند معمولا کنترلی بر روی خوردن میزان غذای خود ندارند و خوردن بیش از حد در این سنین آن‌ها را با بیماری‌هایی همانند چاقی بیش از حد، دیابت، فشار خون، چربی خون و … مواجه می‌کند که اگر درمان نشوند سلامتی سالمند به شدت آسیب می‌بیند.
گاهی این بیماری در برخی از افراد چنان جنبه روانی پیدا می‌کند که پس از هیجانی خوردن غذا و پرخوری سعی می‌شود با استفاده از داروهای مدر، ملین یا با استفراغ کردن عمدی غذایی را که خورده‌اند به‌نوعی دفع کنند. این حالت بیشتر در جوانان و افرادی که می‌خواهند از افزایش وزن و چاقی خود جلوگیری کنند وجود دارد. هر چه تعداد دفعات استفاده از روش های لاغری (استفاده از داروهای مدر و …) بیشتر باشد به دنبال آن شدت و جدیت بیماری نیز بیشتر خواهد بود.
مهمترین نشانه های پرخوری عصبی:
- پرخوری بیش از حد و عدم کنترل بر روی آن
- افزایش وزن
- نارضایتی فرد از اندام و شکل ظاهری بدن خود
- عدم تمایل مصرف غذا در جلوی جمع
- مصرف مکمل های لاغری، استفاده از داروهای ملین و مدر پس از صرف یک وعده غذایی
- داشتن ترس و استرس در زندگی
۲. اختلالات بی میلی عصبی
این نوع اختلال که به آن “آنورکسیا” گفته می‌شود نیز به جنبه روانی افراد برمی‌گردد که در آن به خاطر ترس ناشی از چاق شدن و اضافه وزن پیدا کردن افراد دچار بی‌اشتهایی می‌شوند. اگرچه این بیماری در سنین پایین معمولا دوره نوجوانی ظهور پیدا می‌کند، اما افراد زیادی از سالمندان را نیز درگیر خود کرده است.
در این بیماری افراد با محدود کردن رژیم غذایی، به میزان خیلی کمی غذا مصرف می‌کنند. به همین دلیل به شدت دچار کاهش وزن و لاغری مفرط می‌شوند. افرادی که درگیر آنورکسیا هستند معمولا بین ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم نسبت به حالت طبیعی دچار کاهش وزن می‌شوند و با وجود این که بسیار لاغر هستند، اما تصور می‌کنند که اضافه وزن دارند. وسواس فکری و ترس در این بیماری به حدی گسترده است که با وجود این که فرد از لاغری شدید رنج میبرد همچنان تمایلی به خوردن غذا ندارد؛ که نتیجه آن ظهور انواع بیماری‌های مختلف و در صورت ادامه دار بودن منجر به مرگ نیز می‌شود.
مهمترین نشانه های بی میلی عصبی:
- پایین بودن ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم وزن بدن نسبت به حالت طبیعی
- امتناع از مصرف غذا به‌خصوص در حضور جمع
- داشتن ترس و استرس
- وجود وسواس در مورد کالری غذاهای مصرفی
بی‌تردید سالمند اگر دچار آنورکسیا یا بی میلی عصبی شود سلامتی‌اش به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد و با عواقب خطرناکی مواجه می‌شود.
تاثیرات و نتیجه اختلال بی میلی عصبی:
- شکننده شدن پوست
- شکننده شدن استخوان (پوکی استخوان) به‌دلیل کمبود مواد معدنی و ویتامینی
- نامنظم شدن ضربان قلب
- ضعف و خستگی شدید
- نازک شدن و ریزش بیش از حد موها
- ناراحتی های گوارشی از جمله یبوست
- فشار خون پایین
۳. اختلالات خوردن هیجانی
خوردن هیجانی نیز همانند پرخوری و بی میلی عصبی دارای منشا روانی است و زمانی بروز پیدا می‌کند که فرد به‌دلیل یکسری مشکلات عصبی مثل غم، ناراحتی، استرس و … شروع به مصرف هیجانی غذا می‌کند. این بیماری در مقایسه با آنورکسیا و بولیمیا در بین عموم مردم رایج‌تر است و شاید خیلی از افراد در هنگام عصبی و ناراحتی این نوع از اختلال را بارها تجربه کرده باشند.
زمانی که سالمند دچار استرس یا ناراحتی می‌شود هورمونی تحت عنوان کورتیزول شروع به ترشح شدن می‌کند و سبب تغییراتی در بدن از جمله تاثیر بر روی اشتها می‌شود. در چنین حالتی فرد به‌طور هیجانی شروع به خوردن خوراک می‌کند تا بتواند با استرس یا ناراحتی خود به نوعی مقابله کند. مصرف خوراک در چنین شرایطی معمولا خارج از کنترل است و چون افراد بیشتر از حد معمول خوراک مصرف می‌کنند با دریافت انرژی و کالری بیش از حد با مشکل چاقی نیز مواجه می‌شوند.
دلیل این امر که افراد به هنگام استرس و یا ناراحتی دچار خوردن بیش از حد مواد غذایی می‌شود به جنبه روانشناختی برمی‌گردد. خوردن غذا برای همه ما انسان‌ها امری هیجانی و لذت‌بخش است. از این رو فردی که دچار تنش و استرس می‌شود سعی می‌کند که با خوردن غذا و ایجاد حس لذت و خوشحالی قدری خود را از حالت‌های منفی دور کند. از نشانه‌های این نوع از اختلال خوردن می‌توان اشاره‌ای به موارد زیر کرد:
نشانه های خوردن هیجانی غذا:
- خوردن غذا با حرص و ولع زیاد در هنگام غم و ناراحتی
- ریزه‌خواری و مصرف غذاهای نامناسب در طول روز
- عدم کنترل بر روی خوردن خوراک و احساس گناه و پشیمانی پس از اتمام آن
درمان انواع اختلالات تغذیه ای در سالمندان
از آنجایی که مشکلات خوردن مثل پرخوری و بی میلی عصبی با جنبه روانی افراد در ارتباط است، شاید درمان آن برایتان قدری سخت به نظر آید. اما می‌توان با استفاده از یکسری روش‌های موثر از تدوام هر چه بیشتر آن‌ها جلوگیری کرد. برای درمان، افراد می‌توانند از پزشک، روانپزشک و حتی دوستان و خانواده خود کمک بگیرند. یکی از روش‌های مقابله با این نوع از بیماری‌ها، شناخت علت و دلایل بروز آن است. بررسی این عوامل می‌تواند نقش بسیار موثری را در بهبود و درمان ایجاد کند.
اختلالات عصبی در سالمندان از منبع ژنتیکی، خانواداگی و عوامل شخصی سرچشمه می‌گیرند. سالمندانی که دچار چنین مشکلاتی می‌شوند بهتر است که به متخصصان روانپزشک مراجعه کنند تا علت آن را ریشه‌یابی و اقدامات لازم جهت درمان فراهم آورند.
به عقیده بسیاری از روانشناسان از آنجایی که بیماری‌های مربوط به خوردن دارای زیر بنای روانی هستند به کارگیری دارو یا استفاده از یک برنامه رژیمی ممکن است اثری کم و کوتاه مدت داشته باشد. آن‌ها معتقدند که روش‌های خانواده درمانی و شناسایی رفتارهای فرد می‌تواند تکنیکی موثر در جهت درمان این نوع از بیماری‌ها باشد. به‌عنوان نمونه، در مورد بیماری بی میلی عصبی گرچه استفاده از داروهای ضد افسردگی می‌تواند حساسیت در مورد تصورات منفی، شکل ظاهری افراد را متعادل یا کمتر کند اما شناخت رفتار فردی قادر است که بیشترین کمک را برای به دور ماندن از افکار منفی داشته باشد.
به‌طور کلی در مورد بیماری های تغذیه ای، کاهش ترس و استرس، دور کردن افکار منفی، دیدی مثبت نسبت به خود، در پیش گرفتن سبک زندگی سالم، ورزش کردن، استفاده از تکنیک‌های آرام سازی و … می‌تواند بیشترین کمک را در روند درمان داشته باشد.
کلام پایانی
افرادی که از سالمندان مراقبت می‌کنند باید اختلالات تغذیه ای، پرخوری و بی میلی عصبی را در آن‌ها جدی بگیرند و نسبت به معالجه اقدامات لازم را انجام دهند؛ چرا که علاوه‌بر ناراحتی های جسمی آن‌ها را با مشکلات روحی فراوانی از جمله افسرگی و گوشه گیری نیز مواجه می‌کند. اگر سالمند عزیز شما دچار یکی از این بیماری‌ها شود، می‌توانید از روانپزشکان کمک بگیرید و در کنار درمان دارویی از درمان‌هایی نظیر آرام سازی و ورزش کردن نیز نهایت بهره را ببرید.
ورزش کردن یکی از بهترین راهکارها در این زمینه به حساب می‌آید و از آن می‌توان در جهت کاهش هیجانات و تصورات منفی استفاده کرد. از این رو سعی کنید که سالمند عزیز خود را به ورزش کردن ترغیب کنید و از او بخواهید که آن را در برنامه روزانه خود بگنجاند؛ یا این که می‌توانید روش های ریلکسیشن را به او آموزش دهید تا بتواند با رهاسازی افکار منفی و استرس، احساس سرخوشی و لذت بخشی را در اعماق وجود خود احساس کند.
شما پرستاران و مراقبان گرامی می‌توانید با سالمندان خود که دچار افسردگی شده‌اند صحبت کنید، در کنارشان بمانید یا از کلمات انگیزشی موثر استفاده کنید تا از حالت انزوا خارج شوند و پرخوری و بی میلی عصبی آن‌ها درمان شود.
