پارکینسون در افراد سالمندان: درمان و پیشگیری از لرزش بدن

احتمالا برای یکبار هم که شده نام این بیماری را شنیده باشید. اگر عزیز سالمندی با شما زندگی می‌کند لطفا علائم و نشانه های بیماری پارکینسون در افراد مسن را بشناسید و به یاد داشته باشید. در ادامه توضیحات کاملی درباره این بیماری که به آن فلج لرزان هم می‌گویند، آماده کرده‌ایم که شاید حتی گریبان‌گیر افراد جوانتر هم شود.

بیماری پارکینسون در افراد مسن چیست؟

بیماری پارکینسون (PD) یک بیماری پیش­رونده است که بر روی اعصاب فرد تاثیر می­‌گذارد. این بیماری حرکت افراد را تحت تاثیر قرار می‌­دهد و در آن اختلال ایجاد کرده و باعث کندی در حرکت می­‌شود. شما نیز احتمالا با سالمندانی روبه­‌رو شده­‌اید که مبتلا به پارکینسون باشند و علائم آن­‌ها را بیشتر به صورت لرزش دست مشاهده کرده‌اید.

پارکینسون یک بیماری پیش­رونده است و به مرور زمان اوضاع بیمار وخیم­‌تر می­شود. در ابتدا ممکن است کندی در روند حرف زدن بیمار را مشاهده کنید. این مسئله به مرور بدتر می‌شود. شروع علائم به مرور اتفاق می­فتد اما پس از مدتی روند بیماری و علائم بیمار تشدید می­‌شود.

بیماری پارکینسون به طور معمول در میانسالان و سالمندان اتفاق می­فتد. اما متاسفانه جوانان نیز ممکن است درگیر این بیماری عصبی شوند. گر چه این دسته از بیماری­ها درمان مشخص و قطعی ندارند، اما با مصرف داروهای مربوطه می­توان علائم آن را کاهش داد. در این گونه بیماری ­ها بر اساس شرایط هر فرد روند درمان نیز متفاوت است. ممکن است در بعضی موارد پزشک مربوطه عمل جراحی را برای بهبود علائم فرد و تغییرات شرایط مغزی پیشنهاد دهد.

مکانیزم بیماری پارکینسون چگونه است؟

بیماری پارکینسون در سالمندان، اعصاب فرد بیمار را تحت تاثیر قرار می‌­دهد. تحریکات و تاثیرات عمده­ این بیماری در نورون­ها و اعصاب مربوط به تولید دوپامین است. نورون­ها که مسئول انتقال پیام عصبی در بدن هستند، نقش بسیار مهمی در واکنش­ ها و عملکردهای اساسی بدن دارند. منطقه­ تولیدکننده­ دوپامین در بدن شما که دوپامینرژیک نام دارد، در منطقه خاصی از مغز جای گرفته است. این منطقه که ماده­ سیاه نام می­گیرد، در اصطلاح به آن سابستنشیال نگرا گفته می­‌شود.

دوپامین یک ماده­ اساسی در بدن فرد است که تاثیرات گسترده­ آن را به خصوص در اعمال حرکتی و تنظیم حرکت در بدن می­توان مشاهده کرد. بسیاری از علائمی که در بیماری پارکینسون باعث درد و رنج بیمار می­‌شود، به علت کاهش این ماده در بدن است. در ابتلا به پارکینسون و تشدید علائم آن عوامل متعددی می­توانند تاثیرگذار باشند. در بین این عوامل، ژنتیک و سابقه­ ژنتیکی فرد و محیط می­توانند نقش عمده­‌ای بر ایجاد و تشدید این بیماری داشته باشند.

این بیماری در سالمندان در کنار تحلیل و تضعیف بدن می­تواند نمود بیشتری داشته باشد و در مقایسه با سنین پایین­تر، فرد بیمار علائم بیشتر و شدیدتری را بروز دهد. در بسیاری از موارد ممکن است قدرت تکلم صحیح و توانایی حرکت از فرد گرفته شود.

علائم و نشانه­ های بیماری پارکینسون در سالمندان

با توجه به شرایط جسمانی، سن و سبک زندگی در هر فرد علائم پارکینسون می­تواند متفاوت باشد. علائم این بیماری ممکن است در ابتدا جزئی و خفیف باشند و شروع آن­‌ها معمولا از یک سمت بدن فرد باشد. با توجه به این که پارکینسون یک بیماری پیش­رونده است، علائم شدت می­‌یابد و هر دو سمت بدن را درگیر می‌کند. در موارد زیادی گزارش شده که حتی پس از درگیری دو طرف بدن، علائم در یک سمت بیشتر طرف مقابل است.

لرزش دست یکی از علائم بسیار رایج است و معمولا در ابتدای بیماری پارکینسون در افراد مسن بروز پیدا می­‌کند. به طور معمول ابتدا این لرزش در انگشتان دست قابل مشاهده است. یکی از حرکاتی که فرد بیمار در راستای لرزش دست دارد، پیل رولینگ است؛ به این شکل که بیمار فرد انگشت شست و اشاره­ خود را به یک دیگر می­‌مالد.

تاثیرات و علائم این بیماری تنها محدود به دستان نمی‌­شود. علائم پارکینسون بر پاها به این شکل است که قدرت حرکت در آن‌­ها کاهش می­‌یابد. حرکت آهسته که در اصطلاح به آن برادی کینزی گفته می‌­شود در این بیماران مشاهده می‌شود. قدم­ها هنگام راه رفتن در این افراد کوتاه‌­تر شده و اغلب پاهای خود را روی زمین می­کشند. این علائم بسیار گسترده هستند؛ به عنوان مثال فرد هنگام بلند شدن از روی صندلی احساس سختی می­کند و این عمل برای او دشوار است.

عضلات در افراد مبتلا به پارکینسون به مرور سفت می­‌شود. این سفتی عضلات که در ادامه مانند سایر علائم بیماری شدت می­‌یابد، باعث می‌­شود تا بیمار در آن نواحی درد زیادی را تحمل کند و تکان دادن آن قسمت و حرکت برایش دشوار شود.

شاید اندکی برایتان دور از ذهن به نظر برسد، اما بیماران مبتلا به پارکینسون معمولا قامتشان خمیده می‌­شود و بدن و تنه­ فرد به جلو متمایل می­‌شود. هم­چنین این افراد نمی­توانند تعادل پیشین خود را در هنگام ایستادن و حرکت کردن داشته باشند. خم شدن مفاصل زانو و آرنج نیز در راستای همین تغییرات اتفاق می­فتد. این موارد می­تواند روی نوشتار این افراد نیز تاثیر بگذارد. نوشتار وی معمولا کوچک­تر شده و فرد برای خواندن آن­‌ها با مشکل روبه‌رو می­‌شود.

پارکینسون بیماری است که باعث آسیب به نورون ­ها و انتقال پیام­ های عصبی می­‌شود. به همین علت ممکن است حرکات اتوماتیک فرد را با مشکلات زیادی روبه ­رو کند. این افراد مانند سایر مردم نمی­توانند دستان خود را هنگام راه رفتن تکان دهند. یا لبخند زدن و چشمک زدن برایشان به کندی و به سختی صورت می­‌گیرد.

تاثیرات منفی پارکینسون بسیار گسترده است و می­تواند تکلم فرد را نیز با مشکل روبه­‌رو سازد. معمولا تکلم شخص دارای ابهام می­‌شود یا تردید دارد. نحوه­ تکلم و حرف زدن در این افراد بدون بالا و پایین رفتن است و روند یکنواختی دارد.

علائم اولیه پارکینسون

بیماری پارکینسون هم همانن سایر بیماری‌ها در سالمندان علائم مختلفی دارد. شدت این علائم با توجه به سیستم ایمنی بدن و شرایط جسمی فرد متفاوت است. به طور معمول علائم این بیماری از یک سمت بدن شروع می‌شود، اما زمانی که این بیماری شدید شود دوطرف بدن را تحت فشار قرار می‌دهد. ازجمله علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قدرت تکلم فرد به صورت یکنواخت می‌شود، در صحبت‌های فرد سالمند به هیچ عنوان بالا و پایینی شنیده نمی‌شود. فرد بسیار آرام و مبهم صحبت می‌کند.
• فرد سالمند در نوشتن دچار مشکل خواهد شد. معمولا کلمات را بسیار کوچکتر از حالت عادی می‌نویسد.
• در قسمت‌های مختلف بدن فرد سالمند به سفتی عضلات مبتلا می‌شود. این سفتی عضلات در طاقت‌فرسایی دارد به طوری که فرد به سختی می‌تواند حرکت کند.
• یکی دیگر از علائم پارکینسون که در موارد حاد آن بروز می‌کند آن است که فرد تعادل خود را در حین حرکت از دست می‌دهد.
• لرز دست و انگشتان از علائم معمول و رایج این بیماری در سالمندان است. در مواردی که این بیماری شدت می‌گیرد دستان فرد سالمند هم در حین استراحت می‌لرزند.
• در موارد بسیاری سالمندان قادر نیستند تا دو حرکت را به طور همزمان با هم انجام دهند. به عنوان مثال هم راه برود هم دستان خود را حرکت دهد یا در حین صحبت کردن لبخند بزند.
• این بیماری کمی از سرعت و شتاب فرد در انجام فعالیت‌هیا روزانه را کاهش می‌دهد. فردی که به بیماری پارکینسون مبتلاست به آرامی حرکت می‌کند، روی صندلی می‌نشیند، صحبت می‌کند.

عوارض جانبی بیماری پارکینسون

بیماری ارکینسون در سالمندان در واقع یک بیماری عصبی است، این بیماری بسیاری از عملکردهای بدن فرد سالمند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به طوری که می‌تواند عوارض بسیاری را برای فرد به همراه داشته باشد. عوارضی چون:

• اختلال در بلعیدن: یکی از عوارض بسیار رایج و حاد این بیماری، اختلال در بلعیدن غذا است. زمانی که بیماری پارکینسون شدت بیشتری پیدا می‌کند فرد در بلعیدن غذا خوردن مایعات هم دچار مشکل می‌شود. به این ترتیب غذا وارد ریه‌‌ی فرد سالمند شده و او را به بیماری ذات‌الریه مبتلا می‌کند. به همین دلیل است که بیشتر افرادی که به پارکینسون مبتلا می‌شوند در اثر بیماری ذات‌‌الریه می‌میرند.
• اختلال در صحبت کردن: معمولا فرد به مرور زمان قدرت تکلم خود را از دست می‌دهد. ابتدا بسیار آرام و شمرده صحبت می‌کند، به مرور زمان فرد سالمند نمی‌‍‌تواند بین تفکر و گفتار خود ارتباط درستی برقرار کنند.
• کاهش میل جنسی: این بیماری می‌تواند در مردان میل جنسی فرد را کاهش دهد و تحریک و نعوظ فرد را دچار مشکل کند. بیماری پارکینسون میزان دوپامین موجود در بدن فرد را کاهش می‌دهد، کاهش این هورمون می‌تواند به اختلال در عملکرد جنسی فرد منجر شود. این بیمار در زنان منجر به خشکی واژن خواهد شد و از این طریق باعث کاهش میل جنسی در زنان می‌شود.
• بی‌خوابی و اختلال در خواب: بسیاری از افرادی که به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند دچار بی‌خوابی‌های شدید و اختلال در خواب هستند. بسیاری از افراد سالمند زمانی که از خواب می‌پرند دیگر نمی‌توانند بخوابند و همین موضوع می‌تواند برای فرد بسیار آزاردهنده باشد.
• اختلال در ادرار: به دلیل داروهایی که برای این بیماری تجویز می‌شود ممکن است فرد دچار بی اختیاری ادرار شود یا در ادرار کردن با مشکل مواجه شود.
• یبوست: تقریبا بیش از نیمی از افرادی که به پارکینسون مبتلا هستند دچار یبوست می‌شوند. تنها دلیل آن هم می‌تواند به خاطر داروهای مصرفی، ضعف عضلانی و کاهش مصرف مایعات از ترس بی اختیاری در ادرار باشد.
• اختلال در حس بویایی: به دلیل تاثیراتی که بیماری پارکینسون روی سیستم عصبی فرد می‌گذارد، بیش از ۹۵ درصد سالمندان مبتلا حس بویایی خود را از دست می‌دهند.

درمان پارکینسون با تغذیه مناسب

علاوه بر داروهایی که پزشک برای درمان و جلوگیری از پیشرفت این بیماری تجویز می‌کند، تغذیه فرد سالمند هم تاثیر بسزایی در بهبود و درمان این بیماری دارد. ازجمله مواد غذایی که فرد مبتلا به پارکینسون باید آن را در برنامه غذایی خود بگنجاند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف غذاهایی که حاوی امگا۳ هستند: مصرف ماهی، صدفریال دانه کتان، لوبیا قرمز و… که سرشار از امگا۳ است می‌تواند در بهبود علائم این بیماری نقش مهمی داشته باشند. در واقع مصرف غذاهایی که حاوی امگا۳ هستند می‌تواند اختلالات حرکتی را در این بیماری درمان کند.
• مصرف غذاهایی که آنتی‌اکسیدان بالایی دارند: در بیشتر بیماری‌ها استرس و اضطراب می‌تواند شدت و علائم بیماری را تشدید کند. در بیماری پارکینسون هم داشتن استرس و اضطراب شدت این بیماری را بیشتر می‌کند. از طرفی آنتی‌اکسیدان موجود در موادغذایی می‌تواند باعث کاهش استرس اکسیداتیو شود و همین امر به بهبود این بیماری کمک بسیاری خواهد کرد.
  ازجمله موادغذایی که سرشار از آنتی‌اکسیدان است می‌توان به فلفل، بادمجان، اسفناج، زغال‌اخته، گوجه فرنگی، سبزیجات، آجیل، گردو و پسه اشاره کرد.
• مصرف باقلا: باقلا مقدار بسیار زیادی از لوودوپا را درون خود جای داده است. از لوودوپا در بیشتر داروهای مربوط به این بیماری استفاده می‌شود، البته نمی‌توان آن را به عنوان یک راه درمان قطعی در نظر گرفت. تنها برای جذب بهتر اوودوپا، پزشک باقلا را در برنامه غذایی فرد سالمند قرار می‌دهد.
• از دیگر گروه غذایی مفید برای این بیماری می‌توان به فیبر، غلات سبوس‌دار، میوه‌ها، مایعات و پروتئین اشاره کرد.

علل بیماری پارکینسون در افراد مسن

علت اصلی بیماری پارکینسون در واقع ناشناخته است، اما عوامل و دلایل مختلفی وجود دارند که می­تواند منجر به ابتلای فرد به این بیماری گردند. در نهایت این عوامل باعث کاهش دوپامین در مغز و آسیب به نورون­ها و فرآیند انتقال پیام عصبی می­شوند.

بسیاری از محقین، ژنتیک را یکی از عوامل مواجهه افراد با این بیماری می­دانند. تغییرات و جهش­هایی که در ژن­های فرد به وجود می­آید، می­تواند منته به بیماری پارکینسون شود. این جهش­ها نادرند و بروز آن­ها با درصد بسیار کمی اتفاق می­افتد. اما باید به این نکته اشاره نمود که در خانواده­هایی که سابقه­ ابتلا به این بیماری وجود دارد، احتمال رخ دادن این جهش­ها و در نتیجه بیمار شدن فرد بالا می­رود. در عواملی که به ژن­های فرد مربوط می­شوند، واریاسیون­های خاص ژنی باعث ایجاد بیماری می­شوند که این احتمال در خانواده­هایی که سابقه ابتلا در آن­ها وجود ندارد بسیار پایین است.

محیط زندگی شما یکی از موثرترین عوامل در ابتلا به بیماری­های مختلف است. پارکینسون نیز به همین بیماری­ها تعلق دارد. به عنوان مثال سموم و اشعه­ های مختلف می­توانند درصد ابتلا به این بیماری را بالا ببرند. به همین دلیل برای زندگی سالم­تر باید دقت زیادی در انتخاب محیط زندگی خود داشته باشید.

یکی دیگر از علت­های ابتلا به پارکینسون تغییراتی است که در مغز افراد به وجود می­آید و معمولا روی اعصاب فرد نیز تاثیر می­گذارد. هر چند که دلیل این تغییرات به درستی مشخص نشده، اما محققان از تاثیر این تغییرات بر روند ابتلا به پارکینسون گزارش داده­اند.

یکی از این تغییرات وجود اجسام لویی درون مغز است. این اجسام مواد خاصی درون سلول­های مغزی هستند که به عنوان یکی از عوامل میکروسکپی در ابتلای فرد به بیماری پارکینسون به شمار می­آیند. در اجسام لویی مواد و ذرات بسیار زیادی یافت می­شود. اما پروتئینی به نام آلفا سینوکلین در آن­ها وجود دارد که سلول قادر به تجزیه­ آن­ها نیست. این پروتئین­ها که به عنوان یکی از عوامل ابتلای افراد به بیماری پارکینسون محسوب می­شود، موضوع بحث بسیاری از محققین است و آزمایش­های زیادی روی آن انجام می­شود.

چه عواملی بر ابتلا به پارکینسون موثرند؟

یکی از تاثیرگذارترین عوامل در ابتلای فرد به پارکینسون سن است. احتمالا شما نیز با این مسئله مواجه شده‌­اید که بیشتر افراد مبتلا به پارکینسون جز سالمندان هستند. معمولا افراد جوان و میانسال درصد کمتری از بیماران پارکینسون را تشکیل می­دهند. این بیماری در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر از سایر رده‌­های سنی رخ می­دهد.

عامل دیگر بیماری پارکینسون در افراد مسن یا جوانترها، وراثت است. برای درک بهتر این عامل باید سابقه­ خانوادگی خود را بررسی نمایید. اگر در خانواده­ شما فرد یا افرادی به پارکینسون مبتلا هستند، احتمال ابتلای شما نیز به این بیماری وجود دارد. در غیر این صورت خطر زیادی شما را تهدید نخواهد کرد.

پارکینسون یکی از بیماری­هایی است که جنسیت روی آن تاثیر می­گذارد. به طور معمول آمار ابتلا به این بیماری در مردان بالاتر از زنان است و باید به این مسئله توجه کافی را داشته باشند.

عوامل محیطی می­توانند به مقدار زیادی در ابتلای شما به بیماری­ها تاثیرگذار باشند. قرار گرفتن در معرض سموم، حشره‌­کش‌ها و اشعه­‌ها می­تواند خطر ابتلا به بیماری­های مختلفی از جمله پارکینسون را بالا ببرد.

در مواردی هم دیده شده است که بروز علائم پارکینسون می­تواند ناشی از مصرف بعضی از داروها باشد. برخی از داروهایی که به عنوان داروی ضد روان­پریشی استفاده می­شوند، می­تواند بعضی از علائم پارکینسون از جمله لرزش دست را از خود بروز دهند.

درمان بیماری پارکینسون

مهم­‌ترین مسئله در درمان بیماری‌­ها پیشگیری از آن­هاست. پزشکان معمولا توصیه می­کنند افراد سبک زندگی خود را اصلاح کنند و با انجام ورزش­های هوازی از ابتلا به این بیماری جلوگیری نمایند. هم­چنین فرد با بروز علائم اولیه می­تواند از فیزیوتراپی سالمندان بهره­‌مند شود یا برای رفع مشکل تکلم به پاتولوژیست­های زبان مراجعه نماید.

داروهایی که به طور معمول در بهبود این بیماری استفاده می­شوند، معمولا باعث افزایش دوپامین در مغز می­شوند یا مواردی را جایگزین آن می‌کنند. این داروها سعی دارند با کاهش علائم مربوط به پارکینسون در روند بهبودی آن به بیمار کمک کنند.

دوپامین به طور مستقیم نمی­تواند به بدن تزریق شود. چرا که این ماده نمی­تواند مستقیم به مغز برود و در آن جا مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل پزشک از داروهای دیگری استفاده می­کند. این داروها ممکن است پس از مدتی تاثیرگذاری خود را از دست بدهند اما در هر حال از شدت و میزان علائم این بیماری می­کاهند.

داروهای موثر در درمان پارکینسون

• کاربی دوپا-لوودوپا
• تزریق پیوسته کاربیدوپا لوودوپا  Duopa
• آگونیست­های دوپامین
• مهار کننده‌­های MAO B
• آنتی کولینرژیک­ها
• آمانتادین

این داروها ممکن است اثرات جانبی مختلفی داشته باشند. در این حالت با توجه به شدت بیماری فرد و شرایط وی، پزشک متخصص تشخیص می­دهد که فرد باید چه دارویی و با چه میزانی را مصرف نماید.

پیشگیری از بیماری پارکینسون

سبک درست زندگی، تغذیه­ مناسب و ورزش کردن می­تواند تاثیرات چشم­گیری در حفظ سلامتی شما داشته باشد. در بیماری پارکینسون بیماران می‌توانند از ورزش­هایی مثل یوگا، تای­چی، مدیتیشن و… استفاده نمایند. ماساژ دادن مناسب و رسیدگی­هایی از این قبیل به بیماران فرصت بیشتری می‌­دهد تا بتوانند انعطاف و سلامت عضلات و مفاصل خود را از دست ندهند.

بیماران مبتلا به پارکینسون در هنگام ورزش کردن و پیاده­روی باید سعی کنند پاشنه­ خود را در ابتدا روی زمین بگذارند و در هنگام راه رفتن جلوی خود را نگاه کنند و از نگاه کردن به پایین بپرهیزند. فرد بیمار باید توجه داشته باشند که وزن خود را بین هر دو پا به طور مساوی تقسیم نمایند. در حین راه رفتن از حمل وسایل بپرهیزید و به عقب قدم برندارید.

بیمار مبتلا به پارکینسون ممکن است پس از مدتی از شروع بیماری نتواند کارهای روزمره­ خود را به خوبی انجام دهد. در این شرایط بهتر است برای جلوگیری از شدت یافتن روند بیماری، از کار درمانی و فیزیوتراپی استفاده شود.

کلام آخر

بیماری پارکینسون در افراد مسن جز بیماری ­های عصبی محسوب می­‌شود که به صورت پیش­رونده در بدن فرد ادامه می­یابد. این بیماری در ابتدا ممکن است به صورت لرزش انگشتان و دست­ها بروز پیدا کند اما در ادامه آسیب­های بیشتری را به بدن فرد وارد می­‌کند. اختلال در حرکت و تکلم از دیگر علائمی است که فرد مبتلا به پارکینسون معمولا از خود بروز می‌­دهد.

این بیماری درمان قطعی ندارد اما می­توان از طریق کارهایی مثل اصطلاح سبک زندگی، تغذیه­ مناسب، ورزش کردن و… میزان ابتلا به این بیماری را کاهش داد. هم­چنین با فیزیوتراپی، کار درمانی و مصرف داروهای مناسب و مفید می­توان علائم این بیماری و شدت بروز آن­‌ها را کنترل کرد و کاهش داد.

سوالات متداول

علائم اولیه ابتلا به پارکینسون چیست؟

از دست دادن حس بویایی، اختلال خواب و اضطراب و افسردگی از علائم اولیه پارکینسون میتواند باشد.

پیشگیری از بیماری پارکینسون چه زمانی آغاز میشود؟

زمانی که لرزش اتفاق بیوفتد یعنی بیماری اتفاق افتاده است پس باید از علائم اولیه سالمند، به فکر بود.

عوامل موثر بر بیماری پارکینسون چیست؟

سن، وراثت، جنسیت و استفاده از برخی داروهای اعصاب میتواند در پیدایش این بیماری تاثیرگذار باشد.

علائم اصلی پارکینسون چیست؟

لرزش دست و پا در حال استراحت، خشک شدن دست و پا، کندشدن عملکرد بدن و نداشتن تعادل از عوامل اصلی این بیماری است.

اگر سالمند شما دچار این بیماری شده‌است و نیاز به پرستار سالمند داشتید، میتوانید از طریق باکس زیر اقدام به استخدام کنید.