با افزایش سن و ورود به سنین بالا، اگر در دوران جوانی سبک زندگی سالمی را انتخاب نکرده باشیم گرفتار بیماری و دردسرهای فراوانی خواهید شد. اما برای رفع این بیماری‌ها نیاز به داروهای زیادی داریم. عوارض دارویی در سالمندان یکی از موضوعاتی است که چندان جدی گرفته نمی‌شود. در ادامه موضوع بحث ما همین است.
البته امروزه در جوامع مختلفی به خصوص سالمندان جهان اول، زندگی سالم و روزهای سرحالی را پشت سر می‌گذرانند و آن هم به دلیل رعایت و انتخاب تغذیه مناسب و انجام فعالیت بدنی مکرر است.
اما به هر حال برخی از بیماری ها اجتناب ناپذیر است و احتمالا بین بسیاری از سالمندان شایع است. فقط شدت و میزان بروز بیماری در سالمندان مختلف متفاوت خواهد بود. برای کنترل بیماری یا بهبود حال بیمار، فرد مجبور به مصرف داروهای مختلفی می‌شود. این داروها میتواند با هم تداخل داشته باشند، عوارض مختلفی روی سالمندان نشان دهند و موجب بروز حساسیت‌های دارویی شوند.
اگر میگوییم که سالمند نیاز به مراقبت و توجه ویژه‌ای دارد، منظورمان این است که پرستار یا شخصی که موظف به نگهداری و مراقبت از اوست به تمام جنبه‌های سلامتی او چه روحی و چه جسمی اشراف داشته باشد و با مصرف دارویی بداند چه تاثیراتی رو سالمند برجای می‌گذارد. اگر حساسیت دارویی رخ داد بتواند اقدامات لازم را انجام دهد و حال بیمار بهبود پیدا کند.
به دلیل مهم بودن این مسئله زیمد تصمیم دارد شما را با حساسیت ها و عوارض دارویی آشنا کند تا در هنگام بروز اتفاقاتی از این دست آگاهانه برخورد کنید.
چه داروهایی برای سالمندان بیشتر تجویز می‌شود؟
به دلیل اینکه برخی از بیماری‌ها در سالمندان شایعتر است، تجویز و استفاده برخی از داروها بین سالمندانی که به این بیماری‌ها دچار می‌شوند مشترک خواهد بود. داروهایی برای کنترل بیخوابی، داروهای کنترل دیابت و قند خون، داروهای آنتی کولینرژیک و استروژن.
استفاده این داروها و عوارضی که در بدن ایجاد می‌کنند را برایتان شرح خواهیم داد. اما اگر میزان مصرف و مقداری که باید سالمند در طول روز دریافت کند توسط پزشک تغییر کرد، علت و تشدید عوارض موجود در سالمند را با پزشک بررسی کنید.
داروهای کنترل دیابت، که تقریبا همگی ما با آنها آشنایی داریم در مواردی که سالمند به دیابت مبتلا باشد تجویز می‌شود. اما عوارض استفاده این دارو با اینکه در سالمندان مختلف دارای شدت‌های متفاوتی است، اما در بین بیشتر آنها رایج است. مهم‌ترین عارضه استفاده نادرست این داروها موجب افت شدید قند خون، بیهوش شدن و در موارد حاد به کما رفتن سالمند می‌شود.
بنابراین لازم است در استفاده به موقع و مصرف درست دوز داروی مورد نظر کمی دقت کنید.
اگر سالمند برای خوابیدن در شب دچار مشکل باشد، بیخواب باشد یا به سختی به خواب می‌رود، داروهای کنترل بیخوابی تجویز می‌شود. این داروها موجب بروز احساس گیجی و منگی در سالمند می‌شود. اگر مراقب سالمندی که این دارو را مصرف کرده نباشید ممکن است به زمین بخورد و حوادث ناشی از زمین خوردن در سالمند ایجاد شود.
تاثیر داروهای کنترل بیخوابی مدت زمان بیشتری در فرد باقی خواهند ماند. برای مصرف این دارو سعی کنید که سالمند شما آماده خواب شده باشد. برای مثال قبل از خواب به او برای رفتن به سرویس بهداشتی کمک کنید.
داروهای آنتی کولینرژیک در مواقعی که سالمند دچار افسردگی، لرزش ناشی از پارکینسون و تکرر ادرار دارد تجویز می‌شود. سالمند پس از مصرف این دست از داروها دچار یبوست، تاری و کاهش دید و بینایی، کاهش فشار خون و مشکلات ادراری می‌شود.
داروی استروژن برای خانمهای یائسه که درگیر افزایش ناگهانی دمای بدن یا به اصطلاح گر گرفتگی هستند، تجویز می‌شود. اما این داروها احتمال خطر سرطان سینه، لخته شدن خون و بی اختیاری ادرار در زنان را افزایش می‌دهد.
رایج‌ترین عوارض دارویی در سالمندان
بیشترین تاثیرات و عوارضی که در سالمندان اتفاق میفتد شامل موارد زیر خواهد بود:
پوکی استخوان
قطعا همه افراد با این واژه آشنایی دارند. در واقع پوکی استخوان به کاهش تراکم استخوانی و کیفیت آن در افراد اشاره دارد. با افزایش سن، ابتلا به بیماری پوکی استخوان افزایش پیدا می‌کند. اما استفاده از برخی از داروها مانند داروهای کنترل کننده پروتون مانند کاتالیزور عمل کرده و ابتلا به پوکی استخوان را به شدن افزایش می‌دهد.
این دارو در مواردی که سالمند دچار مشکلات معده، سوء هاضمه و رفلاکس هستند، تجویز می‌شود. استفاده مکرر از این داروها موجب کاهش میزان کلسیم بدن و در نهایت منجر به پوکی استخوان خواهد شد.
طبق مشاهدات و تحقیقات به عمل آمده بروز پوکی استخوان در بانوان سالمند بیشتر از سالمندان آقا است.
ضعف عضلانی
شاید این جمله را از سالمندان به کررات شنیده باشیم که: “پاهایم سوزن سوزن می‌شود و می‌سوزد.”
این سوزش و دردی که سالمندان در عضلات و ماهیچه‌های خود به خصوص کف پا احساس می‌کنند، یک دلیل دارد؛ آن هم استفاده بیش از حد داروهای دارای استاتین است. این داروها برای سالمندانی که دارای کلسترول بالای خون هستند تجویز می‌شود.
بروز ضعف و درد عضلانی در زنان، افراد ضعیف و کسانی که دارای تیروئید کم کار هستند بیشتر اتفاق میفتد.
این ضعف و سوزن شدن عضلات میتواند ناشی از افزایش سطح پتاسیم در سالمندان نیز باشد. برای متوجه شدن این موضوع حتما از پزشکتان بخواهید که یک آزمایش خون کامل برای سالمند تجویز کند تا به طور دقیق علت را جویا شوید.
بیماری های قلبی و عروقی
سالمندان با افزایش سن و درگیر شدن با دردهای مختلف به استفاده از مسکن‌هایی مانند پروفن گرایش پیدا می‌کنند. اما استفاده مداوم از این داروها موجب افزایش ابتلا به بیماری های قبلی و عروقی خواهد شد. نارسایی قبلی و بروز سکته قلبی میتواند ناشی از استفاده همیشگی از این داروها باشد.
با افزایش سن، عوارض استفاده از این دارو کمی متفاوت می‌شود و علاوه بر مشکلات قلبی، عوارض گوارشی مانند درد معده یا خونریزی معده هم مضاعف خواهد شد.
اما با توجه به عوارض و حساسیت های مطرح شده که در سالمندان رخ می‌دهد، نمیتوان این داروها را به صورت ناآگاهانه قطع کرد. تشخیص میزان درست را پزشک معالج شما تجویز می‌کند. چه بسا با قطع خودسرانه این داروها سالمند دچار مشکلات فراوان دیگری می‌شود. قبل از هر تصمیمی پیشنهاد می‌کنیم با پزشکتان مشورت کنید.
کاهش عوارض دارویی در سالمندان
در برخی موارد نمیتوان مقدار مصرفی این داروها را کاهش داد یا آنها را به طور کامل قطع کرد. در این صورت پرستار یا شخص موظف به نگهداری سالمند، باید از شیوه‌های مختلفی استفاده کرده تا شدت عوارض داروها را کاهش دهد.
به عنوان مثال، گفته شد که برخی از داروها موجب کاهش کلسیم در بدن می‌شود که نتیجه آن پوکی استخوان است. برای کاهش این عوارض و شدت آن می‌توانید از مکمل‌های خوراکی کلسیم استفاده کنید یا از مواد غذایی و خوراکی که کلسیم بیشتری دارد کمک بگیرید. در برنامه غذایی سالمند خود حتما به میزان کافی لبنیات قرار دهید تا ابتلا به پوکی استخوان را کاهش دهید.
زمانیکه فرد سبک غذایی سالم و کم چرب را انتخاب می‌کند، سبزیجات بیشتری را در برنامه غذایی خود قرار می‌دهد، فعالیت بدنی دارد و به صورت منظم و روزانه ورزش سبکی مانند پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود قرار می‌دهد. این فرد کمتر به کلسترول دچار می‌شود. در نتیجه نیاز به دریافت داروهای کنترل کلسترول نداشته و نتیجه تمام موارد مطرح شده کاهش ضعف و درد عضلات و ماهیچه خواهد بود.
کاهش حساسیت دارویی با کمک پرستار
اگر شما زمان کافی برای توجه و مراقبت کامل از سالمندتان را ندارید و نمیتوانید به صورت تمام وقت برای آن زمان بگذارید، پیشنهاد می‌کنیم از یک پرستار حتی برای چند ساعت در طول روز کمک بگیرید.
سالمند شما نیاز به توجه کامل و شبانه‌روزی فردی را دارند تا بتواند احساس بهتری داشته باشد.
میتوان از یک پرستار آگاه و حرفه‌ای کمک گرفت تا با بهره‌گیری از دانش و تجربه خود اقداماتی انجام دهد تا عوارض و حساسیت‌های دارویی در سالمند عزیز شما را کاهش دهد.
پرستار حرفه‌ای میتواند با برقراری درست و صمیمانه با سالمند شما، همکاری و مشارکت او را درخواست کند و شما شاهد بهبود روزانه سالمندتان از نظر جسمی و روحی خواهید بود.
