دلایل مهم ضعف بدن در سالمندان

دوران سالمندی معمولا به عنوان آخرین دوره از زندگی هر فرد، با تغییرات و مسائل زیادی همراه است. در این دوره سالمندان به اندازه دوران جوانی خود بازدهی و توانایی ندارند و ضعف بدن در سالمندان نشانه های بیشتری از خود نشان می‌دهد. این افراد معمولا در دوران پیری با بیماری­ های مختلفی روبه‌­رو می‌شوند و ممکن است شرایط زندگی برای آن­ها سخت شود که باعث نارضایتی اغلب سالمندان میشود.

بسته به سبک زندگی و شرایط شغلی هر فرد، این تغییرات متفاوت خواهد بود. اما به صورت کلی تحلیل عضلانی و و ضعف بدن در اغلب سالمندان دیده می‌شود. بسیاری از سالمندان ممکن است قادر به انجام کارهای روزمره خود نباشند و نیاز به پرستار و مراقبت ­های ویژه‌­تری داشته باشند. به همین دلیل نیاز است تا وضعیت این افراد به طور منظم توسط پزشک متخصص بررسی شود.

ضعف بدنی چیست؟

برای سالمندان این مسئله بسیار اتفاق میفتد که بخواهند عضله خود را تکان دهند اما قادر به آن نباشد. این مسئله ناشی از ضعف بدن و کاهش قدرت عضلانی است. سالمندان به دلیل کهولت سن یا دلایلی مثل خستگی نیز ممکن است با این مشکل روبه‌رو شوند. البته در این شرایط ضعف بدن و کاهش قدرت عضلات موقتی است. اما در شرایطی که این مسئله دائما رخ می‌دهد، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از اختلال و ضعف در عمکلرد اعصاب محسوب شود.

ضعف بدن می‌تواند علامتی از بیماری‌های مختلف باشد. سکته های مغزی یکی از جدی­ترین مشکلاتی است که با ضعف بدن همراه می‌شود. در این شرایط باید حتما هر چه سریع­تر به پزشک متخصص مراجعه شود. چرا که با از دست دادن زمان، فرد حواس و عملکرد صحیح خود را نیز از دست می‌دهد.

دلایل ضعف بدن در سالمندان

بیماری های مختلفی باعث کاهش آمادگی جسمانی در سالمندان می‌شوند و قدرت فیزیکی آن­ها را کاهش می‌دهند. از علل رایج ضعف بدن در سالمندان می­توان به کاهش توده عضلانی و تراکم استخوان در آن­ها اشاره کرد. در این افراد معمولا قلب و ریه‌ها نیز نمی‌توانند مانند قبل فعالیت داشته باشند. بافت بدن دچار تحلیل، هدر رفتن و آتروفی می‌شود. بسیاری از سالمندان دچار پرخوابی می‌شوند و این مسئله به مرور زمان می‌تواند باعث ضعف بدن و تحلیل رفتن قدرت عضلات در آن‌ها شود.

اعصاب از مهم­ترین قسمت‌ها در بدن است. سالمندان معمولا به دلیل بیماری های مختلف، در عملکرد اعصاب خود اختلال دارند. به این ترتیب ممکن است ارتباط صحیحی بین مغز و عضلات صورت نگیرد. در نتیجه این اتفاق بدن دچار ضعف عملکردی شده و فعالیت صحیحی ندارد. این آسیب به اعصاب علاوه بر کهولت سن می‌تواند دلایل دیگری مثل سوختگی نیز داشته باشد.

علل مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث کاهش سطح پتاسیم در بدن شود. الکل و کورتیکواستروئیدها چنین تاثیری بر بدن می‌گذارند. در نتیجه این اتفاق، تحلیل عضلانی در بدن فرد، خصوصا سالمندان به وجود می‌آید و منجر به ضعف بدن آن‌ها می‌شود. مخدر­های گوناگون، مواد بیهوشی، عمل جراحی و… می‌توانند زمینه‌­ساز ضعف بدن در سالمندان و سایر افراد باشند.

ضعیف شدن بدن سالمندان با چند بیماری

متاسفانه در سنین پیری بیماری‌های مختلفی سلامت سالمندان را به خطر میندازد. این بیماری­ها سبب عوارض بسیار گسترده‌­ای در بدن آن‌ها می‌شود. معمولا در سکته های مغزی یک سمت بدن فلج شده و دچار ضعف شدید می‌شود. در سندروم تونل کارپال اعصاب تحت فشار قرار گرفته و منجر به افت عملکرد عضلات و ضعف بدن می‌شوند. در بسیاری از سالمندان دیسک دچار پارگی شده و می‌تواند سبب‌ساز ضعف بدن شود.

تشنج نیز مانند سکته مغزی باعث می‌شود تا یک سمت از بدن فلج شود و عملکرد صحیح خود را از دست بدهد. هم­چنین در صورت سرایت سرطان به نخاع و احساس فشار در آن قسمت، ضعف در بدن رخ می‌دهد. بیماری هایی مانند ام‌اس (MS) که اعصاب را تحت تاثیر قرار می‌دهند، می‌توانند از اصلی‌ترین دلایل ضعف بدن به شمار آیند. قند خون نیز از عواملی است که با پایین آمدنش بدن به صورت مقطعی دچار ضعف می‌شود.

شروع تحلیل عضله و ضعف بدن سالمند

به طور معمول از سن ۳۰ سالگی روند تحلیل عضلات و به طور کلی ضعف بدن آغاز می‌شود. این روند تا ۵۰ سالگی ادامه داشته و پس از آن سریعتر می‌شود. ضعف بدن و تحلیل عضلات در حدود ۷۰ سالگی شتاب زیادی پیدا کرده و به مرور زمان، فرد عملکرد پیشین خود را از دست می‌دهد. اما این روند می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. نکته مهم در ضعف بدن، سبک زندگی افراد و فعالیت‌های بدنی آن‌ها در طول زندگی است.

برای کند کردن سرعت ضعف بدن و تحلیل عضلات اقدامات مختلفی می‌­تواند صورت گیرد. فعالیت‌های فیزیکی و تغذیه مناسب می‌تواند تاثیر بسزایی بر کاهش سرعت تحلیل عضلات داشته باشد. به صورت کلی دوران سالمندی به مراقبت و توجه زیادی نیاز دارد و در صورت بی‌توجهی به علائم و شرایط فرد، خطرات جبران­ ناپذیری سلامتی وی را تهدید خواهد کرد.

تمرین استقامتی سالمند و ضعف بدن

پزشکان و محققان همیشه توصیه دارند که اگر می‌خواهید دوران سالمندی راحتی داشته باشید، از سنین جوانی به سلامتی خود توجه کنید. تحلیل عضلات و ضعف بدن در افرادی که از سنین جوانی به ورزش کردن و انجام فعالیت های فیزیکی توجه کردند، بسیار کندتر رخ می‌دهد. با این وجود تمرین های استقامتی مختلفی نیز برای سنین میانسالی و سالمندی توصیه شده که می‌تواند ضعف بدن را کاهش دهد.

تمرین های استقامتی باعث تقویت عضلات شده و از تحلیل آن‌ها جلوگیری می‌کند. هم­چنین این تمرین­ها می‌توانند ارتباط بین اعصاب و سلول های عضلانی را بهبود بخشند و به این ترتیب از ضعف بدن جلوگیری کنند. این تمرین­ها می‌توانند باعث شوند تا بدن از پروتئین­های موجود در غذا بهتر و بیش­تر استفاده کنند. متاسفانه افراد، خصوصا سالمندان، تمرین های استقامتی را به اندازه کافی جدی نمی‌گیرند و از ضعف بدن رنج می‌برند.

ورزش های تعادلی برای سالمندان

غلبه بر ضعف بدنی با تغذیه

تغذیه صحیح، تاثیر بسزایی در حفظ سلامتی فرد دارد. در صورتی که این تغذیه صحیح از سنین جوانی و میانسالی شروع شده باشد، می‌تواند در دوران سالمندی تفاوت چشمگیری را ایجاد کند. استفاده از مواد پروتئینی در برنامه غذایی از بهترین اقدامات در راستای جلوگیری از تحلیل عضلات است. پروتئین‌ها با تاثیر مثبتی که بر روند عضله سازی دارند، می‌­توانند از ضعف بدن و تحلیل قوای جسمانی در سنین مختلف، خصوصا در دوران پیری و سالمندی جلوگیری کنند.

با افزایش سن و رسیدن به سنین پیری، کیفیت و کمیت مواد پروتئینی اهمیت زیادی پیدا می‌کند. به همین دلیل سالمندان به میزان بیش­تری به مواد غذایی پروتئینی باکیفیت نیاز دارند تا مانع ضعف بدن در آن‌ها شود. سالمندان می‌توانند مواد پروتئینی و کربوهیدارت را ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بعد از تمرینات استقامتی و ورزشی مصرف کنند تا شاهد تاثیرات بیش­تری باشند.

سالمندان می‌توانند از پروتئین های حیوانی مثل لبنیات، تخم مرغ، مرغ، ماهی، گوشت قرمز و… استفاده کنند و اسیدآمینه‌های موردنیاز خود را به بدن وارد کنند. منابع پروتئینی گیاهی مثل سویا، بادام زمینی، لوبیا و… نیز می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. منابع گیاهی در مقایسه با منابع حیوانی هضم سخت‌تری دارند اما بهره بردن از آن­ها در رژیم غذایی می‌تواند فواید گسترده‌ای داشته باشد.

تاثیر ویتامین بر خستگی جسمی سالمند

عناصر و ویتامین­ها تاثیر بسزایی بر سلامتی و قوای جسمانی در افراد مختلف دارند. به طوری که وقتی بدن با کمبود هر یک از این موارد روبه‌­رو شود، مشکلات گسترده‌ای برای فرد، خصوصا در دوران سالمندی به وجود می‌آورد. از مهم­ترین این موارد می­توان به ویتامین های خانواده B اشاره کرد. در بین ویتامین های این خانواده، ویتامین B12 از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کمبود ویتامین های گروه ب می‌تواند فرد را دچار ضعف و بی­حالی کند. در دوران سالمندی به دلیل تحلیل مخاط معده، جذب ویتامین B12  کاهش می‌یابد. به همین دلیل نیاز است تا وجود این ویتامین‌ها در بدن سالمندان به خوبی بررسی شده و از منابع غنی از این ویتامین در برنامه غذایی استفاده شود.

از عناصر بسیار مهم در بدن می‌توان به آهن اشاره کرد. کمبود آهن می‌تواند منجر به کم­خونی در بدن شود. کم­خونی تاثیر مستقیمی بر ضعف بدن و قوای جسمانی دارد. در سنین سالمندی این کمبود آهن می‌تواند به دلیل خون­ریزی گوارشی باشد. از همین رو نیاز است تا در صورت بروز علائم، به پزشک متخصص مراجعه شود.

سالمندان برای جلوگیری از کم­خونی و ضعف بدن باید از مواد غذایی حاوی آهن مثل انواع گوشت های سفید، سویا، عدس و… استفاده کنند. البته باید به این نکته توجه کرد که جذب منابع حیوانی آهن بهتر از منابع گیاهی آن است. حتی در مواردی که این کم­خونی شدیدتر می‌شود، می­توان از داروها و مکمل های آهن استفاده کرد.

کمبود ویتامین D از شایع­ترین مشکلات افراد است. این ویتامین به خوبی از طریق نور خورشید به انسان می‌رسد اما متاسفانه بسیاری از افراد از آن بی بهره‌اند. افراد در سنین مختلف خصوصا دوران سالمندی باید از منابع غذایی غنی از این ویتامین به خوبی استفاده کنند. با وجود منابع غذایی مختلف تنها ماهی و روغن جگر آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از قرص های مکمل بهره ببرند. کمبود ویتامین D می‌تواند علاوه بر احساس ضعف بدن، باعث خستگی، ضعف ماهیچه ای و بی حوصلگی نیز در افراد شود.

از دلایل دیگر ضعف بدن در سالمندان، کمبود انرژی در آن‌هاست. سالمندان معمولا اشتهای زیادی برای خوردن غذا ندارند. این مسئله می‌تواند به دلیل بیماری­ها و مصرف داروهای مختلف در آن‌ها باشد. درهر صورت کمبود مواد غذایی و از سویی دیگر کاهش وزن در آن­ها باعث می‌شود تا روند تحلیل عضلات سرعت پیدا کند و ضعف بدن به شکل محسوسی در آن‌ها احساس شود. به همین دلیل پزشکان بر تغذیه درست بیش از هر چیز دیگری تاکید دارند.

توانبخشی و فیزیوتراپی

توانبخشی و فیزیوتراپی یکی از بهترین راه­کارهایی است که در کنار تمرین های استقامتی و تغذیه مناسب می‌تواند تحلیل عضلانی و ضعف بدن را در سالمندان بهبود بخشد. توانبخشی و فیزیوتراپی علاوه بر بهبود این مسئله، می‌تواند بیماری و مشکلات دیگر را نیز به مرور زمان در سالمندان بهبود بخشد. به همین دلیل این یکی از بهترین راه­کارهایی است که معمولا پزشکان به سالمندان پیشنهاد می‌دهند.

توانبخشی و فیزیوتراپی می‌تواند با افزایش تحرک در سالمندان و کاهش پوکی استخوان تاثیر مثبتی بر کاهش ضعف بدنی آن‌ها داشته باشد. هم­چنین به این ترتیب فشارخون در این افراد تنظیم شده و قند و چربی خون کاهش می‌یابد. توانبخشی و فیزیوتراپی با بهبود عملکرد قلب و عروق و افزایش متابولیسم سعی دارند تا ضعف بدن را در سالمندان کاهش دهند و در نهایت موجب افزایش سلامت فردی شوند.

کلام آخر

دوران سالمندی که از حدود ۶۵ سالگی آغاز می‌شود با تحلیل عضلانی و ضعف بدن همراه است. در این دوره متاسفانه سالمندان با مشکلات و بیماری های مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند که برخی از این بیماری­ها می‌توانند به ضعف بدن و تحلیل عضلانی منجر شوند. سالمندان در این شرایط قادر نیستند که بسیاری از عضلات خود را به خوبی تکان دهند و این مسئله می‌تواند موجب رنجش و ناراحتی آن‌ها باشد.

کمبود ویتامین ها و عناصر مختلفی می‌تواند زمینه‌ساز ضعف بدن در سالمندان شود. به همین دلیل توصیه شده تا سالمندان از مواد غذایی غنی از آهن، ویتامین D و ویتامین‌های خانواده B به میزان کافی استفاده کنند. در کنار این عناصر و ویتامین ها، تغذیه مناسب، تمرین های استقامتی، توانبخشی و فیزیوتراپی کمک شایانی به بهبود ضعف بدن و تحلیل عضلانی در سالمندان دارد و قدم محکمی در حفظ سلامتی آن­هاست.