در هر رده سنی شکستگی یک مشکل مهم است و در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. اما شکستگی در سالمندان مشکلات بیشتری به دنیا دارد.
شکستگی ممکن است باعث محدودیت حرکت بشود. ممکن است به عمل جراحی و دورۀ نقاهت طولانی نیاز داشته باشد.
همچنین شکستگی ممکن است برای افرادی که مشکلاتی در زمینۀ تراکم استخوان داشته باشند، مشکلات بیشتری ایجاد کند. پوکی استخوان بیماری خاموشی است که بدون هیچ علامتی پیشرفت می‌کند و با ضربه و شکستگی شدت آن مشخص می‌شود.
در این نوشته می‌خواهیم دربارۀ شکستگی و به‌ویژه مراقبت‌ها و مشکلات شکستگی در سالمندان بگوییم.
شکستگی چیست؟
قبل از اینکه دربارۀ شکستگی در سالمندان و راه‌های پیشگیری آن حرف بزنیم بهتر است تعریفی از شکستگی و انواع آن را ارائه بدهیم تا ادامۀ مطلب روشن‌تر شود.
شکستگی یعنی از بین رفتن تداوم و پیوستگی بافت استخوان‌های بدن.
شکستگی چند نوع دارد؟
شکستگی معمولاً به دو شکل کلی دیده می‌شود اما دسته‌بندی‌های متفاوتی دارد.
- شکستگی باز؛ به نوعی از شکستگی گفته می‌شود که در آن تکه‌های استخوان معمولاً باعث شکافته‌شدن پوست می‌شود و بیرون می‌زند. در هر زخم بازی احتمال شکستگی باز هم وجود دارد.
- شکستگی بسته؛ در این نوع شکستگی، تکه‌های شکستۀ استخوان در داخل بدن می‌مانند و از پوست بیرون نمی‌زنند.
علائم شکستگی چیست؟
در اینجا به نشانه‌های مشترکی اشاره می‌کنیم که در هر نوع شکستگی دیده می‌شود. با دیدن این علائم باید احتمال شکستگی داد و به پزشک مراجعه کرد:
- محل آسیب‌دیده حساس شده و اگر به آن دست بزنیم درد می‌گیرد.
- در محل آسیب، کبودی و ورم دیده می‌شود.
- ممکن است عضو آسیب‌دیده تغییر شکل بدهد.
- اختلال حرکتی ایجاد می‌شود.
- ممکن است بتوان با دست دو سر شکسته استخوان را لمس کرد.
علائم شکستگی چه تفاوتی با دررفتگی و پیچ‌خوردگی دارد؟
علائم دررفتگی شباهت بسیاری به شکستگی دارد. تقریبا همه مواردی که در بالا گفتیم دربارۀ دررفتگی هم صادق است.
فقط این نکته قابل توجه است که دررفتگی بیشتر با جابه‌جا شدن و شکستن استخوان در ناحیۀ مفصل روی میدهد و درد این ناحیه نشانۀ اصلی آن است. ممکن است ورم کند و بعد کبود شود. همچنین در زمان دررفتگی بیمار نمی‌تواند عضو را حرکت بدهد.
دررفتگی بیشتر در نواحی آرنج، شانه، انگشت‌ها و آرواره دیده می‌شود.
در پیچ‌خوردگی رباط‌های اطراف مفصل کشیده می‌شوند پاره می‌شوند. پیچ‌خوردگی هم تقریبا علائم شکستگی را دارد. معمولا یک نقطه حساس بالای محل آسیب‌دیده دیده می‌شود.
انواع شکستگی در سالمندان
شکستگی در سنین سالمندی با خطرات بسیاری همراه است. در این سن میزان کلسیم، پروتئین، ویتامین و… بدن کاهش پیدا می‌کند و این امر میتواند خود موجب شکستگی سریع‌تر استخوان‌های بدن شود. دو شکستگی لگن و استخوان ران در افراد سالمند بسیار رایج شده است. این نوع شکستگی‌ها انواع و اقسام مختلفی دارند که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا خواهید شد: شکستگی لگن شکستگی لگن در سالمندان بسیار جدی و پر خطر است، به طوری که میتواند سلامتی و جان آن‌ها را به خطر بیندازد. هرچه سن افزایش پیدا کند به دلیل کمبود کلسیم و پوکی استخوان، احتمال شکستگی لگن در بدن فرد سالمند افزایش پیدا می‌کند. به طوریکه فرد تنها با یک زمین خوردن ساده، دچار شکستگی لگن خواهد شد. معمولا زمانی که ضربه از کنار به لگن وارد شود، میزان این شکستگی بیشتر خواهد بود.
شکستگی داخلی لگن
این نوع شکستگی بیشتر در نواحی سر، گردن و داخل لگن ایجاد می‌شود. همانطور که می‌دانید داخل استخوان لگن از یک مایع نرم، لغزنده و مقذی تشکیل شده است. در این نوع شکستگی ممکن است در خون رسانی به سایر استخوان های بدن اختلال ایجاد شود.
درمان شکستگی داخلی لگن
در شکستگی داخلی لگن اگر فقط سر استخوان لگن آسیب دیده باشد، با ثابت کردن غضروف کره یا گوی آسیب دیده مشکل برطرف خواهد شد. اما اگر شکستگی مربوط به داخل لگن باشد پزشک با استفاده از پیچ و مهره مخصوص محل شکستگی را ثابت نگه می‌دارد. به این ترتیب و با مرور زمان موجب بهبودی محل شکستگی می‌شود.
شکستگی اینترتروکانتریک
این نوع شکستگی در ناحیه گردن استخوان لگن و برجستگی‌های قسمت تحتانی آن که تروکانتر کوچک نام دارد، ایجاد می‌شود. این قسمت محل اتصال ماهیچه به استخوان لگن است. این نوع شکستگی در افراد سالمند معمولا بین تروکانتر بزرگ و کوچک ایجاد می‌شود.
درمان شکستگی اینترتروکانتریک
در درمان شکستگی اینترتروکانتریک بیشتر با پیچ لگن فشاری یا میخ درون نخاعی آن را درمان می‌کنند. پیچ لگن فشاری به سمت بیرون استخوان بسته می‌شود و پیشچ دوم در داخل صفحه بسته خواهد شد. با فشار دادن محل شکستگی باعث بهبود و اتصال استخوان‌ها به یکدیگر می‌شود.
شکستگی استخوان ساب تروکانتریک
این نوع شکستگی معمولا بین تروکانتر کوچک و ناحیه پایین آن ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد در این نوع شکستگی استخوان به چند قسمت تقسیم می‌شود، زمانی که شدت این شکستگی زیاد باشد فرد برای بهبودی به عمل جراحی نیاز دارد.
درمان شکستگی ساب تروکانتریک
در درمان شکستگی استخوان ساب تروکانتریک به منظور جلوگیری از چرخش بیشتر استخوان به دور میخ، پیشچ‌های اضافی را در قسمت پایین زانو قرار می‌دهند. به این ترتیب با ثابت نگه‌داشتن استخوان و مفاصل، موجب بهبود و اتصال آن‌ها می‌شود.
مراقبت‌های بعد از شکستگی لگن
- بعد از جراحی فرد برای یک تا هفته بعد از عمل، در ناحیه لگن خود درد شدیدی دارد. این شدت درد را پزشک با تجویز آنتی بیوتیک کاهش میدهد.
- داروهایی که برای جلوگیری از لخته شدن خون هستند باید سر موعد خود مصرف شوند.
- پانسمان بیمار باید توسط پرستار به صورت روزانه تعویض شود.
- تمام ورزشهای فیزیوتراپی را طبق دستور پزشک در خانه انجام دهید.
- در تغذیه و برنامه غذایی خود مصرف پروتئین و کلسیم را فراموش نکنید.
شکستگی ران سالمندن
شکستگی ران استخوان ران یکی از محکم‌ترین استخوان‌های بدن است. معمولا زمانی این استخوان دچار شکستگی و آسیب می‌شود که فشار و ضربه‌ی شدید به آن وارد شود. به همین دلیل است که در سقوط از ارتفاع و تصادفات رانندگی، بیشترین عضوی از بدن که آسیب می‌بیند ران است. معمولا این نوع شکستگی در سنین سالمندی بسیار رایج و جدی است، در این سنین احتمال جوش خوردن مفاصل و اتصال درست آن‌ها به یکدیگر بسیار کم است. این شکستگی در مقایسه با سایر شکستگی‌ها بسیار دردناک است و دوران نقاهت طولانی‌تری دارد. در این نوع شکستگی، شدت ضربه بسیار مهم است. گاهی ضربه تنها باعث خرد شدن بخشی از استخوان می‌شود و گاهی هم یک بخش از مفصل را کامل خرد می‌کند.
انواع شکستگی ران
شکستگی گردن استخوان ران
این نوع شکستگی یکی از رایج‌ترین شکستگی‌ها در خانم‌های سالمند است. در این نوع شکستگی، استخوان ران از تنه کامل جدا می‌شود. فرد سالمند در ناحیه لکن و قسمت کشاله ران دچار درد شدیدی می‌شود، این درد برای مدت‌ها میتواند در حین پیاده‌روی با او همراه باشد.
شکستگی سر استخوان ران
در این نوع شکستگی سر ران درست از ناحیه گردن جدا می‌شود، بسیاری از پزشکان این شکستگی را با شکستگی گردن اشتباه می‌گیرند. معمولا همراه با در رفتگی مفصل ران و لگن این نوع شکستگی ایجاد می‌شود.
شکستگی تنه استخوان ران
یکی از رایج‌ترین و معمول‌ترین شکستگی‌ها بوده که در اثر ضربه شدید به استخوان ران ایجاد می‌شود. راه درمان شکستگی ران پرشک مورد نظر برای بهبودی کامل فرد سالمند، معمولا بهترین و مناسب‌ترین راه را انتخاب می‌کند. انتخاب نوع درمان هم با توجه به تشخیص پزشک و نوع شکستگی متفاوت خواهد بود. در افرادی که سن بالایی دارند مانند سالمندان، جراحی یکی از رایج‌ترین و بهترین روش‌های درمانی برای شکستگی است. در این روش پزشک ارتوپد ابتدا استخوان ران را جا می‌اندازد، سپس با استفاده از روش‌های مختلف آن را در محل مورد نظر فیکس می‌کند تا ثابت قرار بگیرد. این بی حرکت ماندن و ثابت شدن محل جراحی، باعث می‌شود تا استخوان ران سریع‌تر بهبود پیدا کند.
مراقبت‌های بعد از جراحی ران
- مایعات زیادی مصرف کنید و سعی کنید غذاهای سالم بخورید.
- به مدت ۶ هفته به پشت بخوابید و بین دو پاهایتان یک بالشت قرار دهید.
- به منظور بهبودی سریع‌تر شکستگی لگن، بهتر است ورزشهای فیزوتراپی را به صورت کامل در منزل انجام دهید. از طرفی در تمام جلسات فیزیوتراپی خود حاضر شوید.
- به مدت ۱۲ هفته از انجام ورزشهای سنگین دوری کنید. • تا سه ماه بعد از عمل جراحی، مچ پا متورم خواهد بود. به همین دلیل میتوانید از کمپرس آب سرد استفاده کنید تا این تورم کمی کاهش پیدا کند. • از مکمل‌های تقویتی استفاده کنید تا قوای جسمی و سلامتی بدنتان بازگردد.
چرا شکستگی در سالمندان مهم است؟
توده استخوانی روزبه‌روز با گذشت زمان از بین می‌رود. از بین رفتن تدریجی بافت استخوان در سالمندان باعث می‌شود در هر ضربه‌ای با شکستگی روبه‌رو شوند. انواع شکستگی در سالمندان بعد از بهبود احتمال شکستگی‌های بعدی را بیشتر می‌کند و حتی باعث مشکلات راه رفتن می‌شود.
معمولاً شکستگی یک اتفاق ناگهانی تلقی می‌شود. به همین دلیل در تدابیری که برای پیشگیری از بیماری‌ها اندیشیده می‌شود، ندیده گرفته می‌شود. اما باید توجه داشت که مراقبت‌هایی وجود دارند که در صورت رعایت آن‌ها احتمال شکستگی کمتر می‌شود.
اگر سالمند شما دچار شکستگی‌های مختلف شود، میتوانید با استخدام پرستار سالمند، مراقبت‌های لازم را انجام دهید.
انواع شکستگی در سالمندان چطور روی میدهد؟
عوامل مختلفی ممکن است احتمال سقوط و شکستگی سالمندان را بیشتر کند. در ادامه به عوامل مختلفی که باعث شکستگی‌ها در سالمندان هستند اشاره می‌کنیم:
اختلاف تماس سطح کف پا و زمین و سقوط
شکستگی معمولاً در زمان از دست رفتن جاذبۀ بین زمین و کف پا روی میدهد. وقتی سطح تماس بین پا و زمین کم می‌شود، به سقوط منجر می‌شود.
در زمان‌هایی که زمین خیس یا لغزنده است این احتمال بیشتر می‌شود. فرش‌های لغزان، سطوح لیز سرامیکی، سطوح ناهموار، دررفتن وسایل خانه از زیر پا در زمان بالارفتن آن‌ها و…. احتمال افتادن‌ها و شکستگی‌ها را بیشتر می‌کنند.
کندشدن رفلکس‌های محافظتی بدن
بدن انسان نسبت به موقعیت‌های خاص واکنش‌های طبیعی دارد که مانع آسیب‌های بیشتر می‌شود. با بالارفتن سن، رفلکس‌های طبیعی نسبت به محرک‌ها کندتر می‌شوند.
بعضی از این رفلکس‌ها عبارت‌اند از: پا گذاشتن به سرعت روی ترمز در زمانی که کودک حیوان یا شئی جلوی ماشین می‌پرد. یا وقتی که متوجه افتادن چیزی می‌شویم بی‌اختیار خودمان را کنار می‌کشیم.
سالمندان نمی‌توانند چنین واکنش‌هایی را به سرعت نشان بدهند و به همین دلیل احتمال شکستگی در آن‌ها بیشتر است و عواقب بیشتری دارد.
داروها
بعضی از داروهایی که برای بیماری‌های مزمن سالمندان تجویز می‌شوند تبعاتی دارند که ممکن است احتمال سقوط و شکستگی را در آن‌ها بیشتر کنند؛ داروهایی مانند داروهای قلب، قرص‌های آب، یا دیورتیک‌ها، داروهای آرام‌بخش و قرص‌های فشار خون، داروهای کورتونی.
این داروها ممکن است روی عملکرد سالمندان تأثیر بگذارند؛ تأثیراتی مانند: سرگیجه، خوابآلودگی، کندشدن رفلکس‌ها و… که به خاطر تغییر احساسات، تحرک یا گردش خون اتفاق بیفتند.
همچنین مصرف الکل هم باعث سرگیجه و خوابآلودگی می‌شود و احتمال سقوط و شکستگی را بیشتر می‌کند.
عوامل دیگری مانند مصرف زیاد قهوه، مصرف کم لبنیات و تحرک کم هم این مشکلات را تشدید می‌کنند.
شکستگی لگن؛ رایج‌ترین شکستگی در سالمندان
دلیل اغلب شکستگی‌هایی که در سن بالای ۶۵ سال رخ می‌دهند، زمین خوردن و سقوط است؛ چون استخوان‌ها به اندازۀ سال‌های جوانی محکم نیستند و با هر ضربه‌ای آسیب می‌بینند.
خانم‌ها در سنین یائسگی و بعد ازآن بیشتر در معرض خطر هستند. و احتمال وقوع انواع شکستگی در سالمندان بالاست.
شکستگی دسته‌بندی‌های بسیار متفاوتی دارد؛ ازجمله شکستگی‌های مویی، عرض، مارپیچی و… که تعریف‌های تخصصی خود را دارند.
هر کسی در هر سنی ممکن است دچار یکی از این انواع شکستگی شود اما شایع‌ترین نوع شکستگی که معمولاً سالمندان به آن دچار می‌شوند، شکستگی لگن است.
شکستگی لگن در سالمندان شایع است. معمولاً سقوط یا هر عامل دیگری که باعث شکستگی شود در سالمندان ممکن است به شکستگی استخوان سر فمور منجر شود؛ استخوان ران که بین لگن و ساق وجود دارد.
شکستن لگن در سالمندان مشکل چشمگیری است و معمولاً با جراحی و تعویض مفصل لگن درمان می‌شود.
چطور از شکستگی در سالمندان جلوگیری کنیم؟
بسیاری از تبعات پیری و مشکلات آن را نمیتوان با پیشگیری از بین برد. بدن سیر طبیعی خود را طی می‌کند و مشکلاتی برای سالمند به وجود می‌آورد. اما با انجام پیشگیری‌هایی میتوان تا حدودی به کمترشدن مشکلات کمک کرد.
تمرین‌های بهبود تعادل
در سنین بالا توده‌های عضلانی تغییر می‌کنند و درواقع از دست می‌روند. به‌خصوص در پاها این کاهش عضله بیشتر دیده می‌شود.
همچنین از بین رفتن چربی در قسمت‌هایی از بدن مثل باسن نشستن و برخاستن را برای سالمندان سخت می‌کند.
بنابراین تمرین‌های تقویت عضله زیر نظر پزشک، فیزیوتراپ یا مربی ورزشی میتواند از دست رفتن ماهیچه‌ها را به تأخیر بیندازد و عضلات را قوی کند. در نتیجه خطر سقوط و شکستگی‌های سالمندان را کمتر کند.
تقویت بینایی
یکی از مشکلات رایج سالمندان که ممکن است به برهم‌خوردن تعادل و سقوط و شکستگی منجر شود، مشکلات بینایی است.
با معاینه‌های دقیق و بررسی میزان بینایی در سالمندان می‌شود تا حدی از خطر سقوط آن‌ها پیشگیری کرد.
اصلاح عینک‌های سالمندان به و جایگزین‌کردن آن‌ها با عینک‌هایی که میدان دید وسیع‌تری به آن‌ها بدهد، خطر سقوط را کمتر می‌کند.
در مواردی که نمی‌شود بینایی سالمند را بهبود بخشید باید محیط خانه را امن کرد که به خاطر مشکلات دید مشکل سقوط برای‌شان ایجاد نشود.
نکته‌های ایمنی
برای جلوگیری از سقوط و شکستگی در سالمندان بهتر است به فضای اطراف آن‌ها توجه ویژه‌ای کنید. همچنین باید نکاتی را رعایت کنند که از آسیب جلوگیری شود.
در اینجا به برخی از نکات ایمنی اشاره می‌کنیم:
- بهتر است سالمندان در هوای نامطبوع و ناپایدار، از عصا، چکمه‌های گرم با کف پلاستیکی، کوله‌پشتی و… استفاده کنند.
- بهتر است سالمندان برای انجام کارهای روزمره از خدمات اجتماعی، فروشگاه‌های آنلاین مواد غذایی و دارو و… استفاده کنند و تا می‌توانند برای انجام کارهای روزمره وارد محیط‌های شلوغ نشوند.
- بهتر است از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند خوددداری کنند.
- محیط ساختمان باید با اقداماتی ایمن شود از قبیل:
- تنظیم شیب پله‌ها و ورودی‌ها و خروجی‌ها
- نصب کلیدهای برق در دسترس و در اولین جای ورودی‌ها
- میز و مرتب‌نگه‌داشتن خانه و نریختن وسایل زیر پا
- ایمن کردن کف اتاق‌ها با نصب کف‌های مناسب یا فرش‌هایی که لغزنده نباشند
- نصب دستگیره‌های مخصوص در سرویس‌های بهداشتی
- گذاشتن چراغ قوه و وسایل دید در هنگام قطعی برق یا حوادث در دسترس
درمان شکستگی در سالمندان
با تمام مراقبت‌هایی که ممکن است احتمال خطر سقوط و شکستگی را در سالمندان کم کند، باز هم این خطر وجود دارد.
برای درمان مشکلات شکستگی سالمندان معمولا عمل جراحی لازم است.
در شکستگی رایج سالمندان که شکستگی سر استخوان ران یا فمور است، مفصل مصنوعی در بدن بیمار جایگزین می‌کنند.
این روش که آرتروپلاستی نام دارد، معمولاً درد را به طور کامل از بین میبرد. خوشبختانه انواع پروتزهایی که برای ترمیم شکستگی در سالمندان مورد نیاز است در کشور وجود دارد و جراحان متخصص و متبحر درمان شکستگی در سالمندان را امکان‌پذیر می‌کند.
در پایان باید به این نکته اشاره کنیم که آسیب‌پذیری در شکستگی علامت خاصی ندارد و تا زمانی که سقوط رخ ندهد و اتفاقی نیفتد قابل پیشگیری و درمان نیست. اما درد استخوان و مفاصل در سن بالا هشداری جدی دربارۀ احتمال بیشتر بروز شکستگی است و باید جدی گرفته شود.
سالمندان با مصرف ویتامین دی، ورزش منظم و متناسب، رژیم غذایی سالم و سرشار از لبنیات می‌توانند تا حدی به استحکام استخوان‌ها کمک کنند.
همچنین پرهیز از مصرف سیگار، الکل و قهوه نیز میتواند از بروز پوکی استخوان و انواع شکستگی در سالمندان جلوگیری کند.
سوالات متداول درمان شکستگی
علائم شکستگی در سالمندان چیست؟
اختلال حرکتی، احساس درد مکرر و کبودی و ورم همگی میتواند از عوامل شکستگی استخوان سالمندان باشد.
چطور از بروز شکستگی در سالمندان جلوگیری کنیم؟
این مشکلات را نمیتوان جلوگیری کرد اما میتوان با ورزشهای درست برای حفظ تعادل و استحکام عضلات، تقویت بینایی سالمند و رعایت نکات ایمنی، از این موضوع پیشگیری کرد.
شکستگی در سالمندان چطور رخ میدهد؟
کمشدن سرعت واکنش بدن و داروهایی که میتواند باعث سرگیجه یا خوابآلودگی شود، از عمده دلایل بروز حوادث است.
رایج‌ترین شکستگی در سالمندان چیست؟
شکستگی لگن به دلیل احتمال زیاد سقوط یا نشستن ناگهانی سالمندان، جزو رایج‌ترین شکستگی‌ها در سالمندان هستند.
۲ دیدگاه ها