خطر خودکشی در سالمندان در اغلب موارد پس از بروز افسردگی های شدید در افراد سالخورده شیوع ناگهانی و زیادی داشته است. خطر خودکشی در طول عمر افزایش می یابد، گرچه تفاوت های سنی در میزان خودکشی بزرگسالی کاهش می یابد اما میزان آن در اواخر بزرگسالی افزایش می‌یابد. سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد سالخوردگان در سراسر دنیا بیشتر در معرض خودکشی قرار دارند.
بالاترین میزان خودکشی در هر گروه سنی در بین افراد ۶۵ سال و بالاتر مشاهده می شود. یکی از عوامل موثر در آن افسردگی در افراد مسن است که تشخیص داده نشده و درمان نشده است.
میزان بالاتر خودکشی در مردان، در اواخر عمر نیز ادامه دارد و مردان سالمند پنج برابر زنان سالخورده در اثر آن میمیرند. اگر چه میزان افسردگی و اقدامات خودکشی در زنان بالاتر است اما روابط نزدیک تر زنان سالخورده با خانواده و دوستان و تمایل بیشتر آنها به درخواست حمایت اجتماعی و معنویت به آنها اجازه نمیدهد که جان خود را بگیرند. در نتیجه پژوهش ها عنوان شده که خودکشی در زنان در چند گروه سنی مختلف، بیشتر برای جلب توجه و حمایت بیشتر اطرافیان بوده که و این کار به صورت نمایشی و برای ترساندن افراد انجام می شود.
دو نوع رویداد در خودکشی
دو نوع رویداد در اواخر زندگی موجب خودکشی در سالمندان می‌شوند:
- ضایعه‌هایی مانند بازنشستگی از شغل بسیار ارزشمند، بیوگی، انزوای اجتماعی، سالخوردگانی که در مقابله با تغییرات ناتوان هستند و همچنین سالمندانی که در خطر افسردگی مزمن قرار دارند.
- مخاطرات نوع دیگر زمانی رخ می دهد که بیماری های مزمن و علاج ناپذیر عملکرد جسمانی را شدیدا کاهش داده یا موجب درد شدید شده باشند.
وقتی آسایش و کیفیت زندگی کاهش می‌یابد، احساس‌های ناامیدی و درماندگی عمیق‌تر می‌شوند. افراد بسیار مسن، به ویژه مردان خیلی احتمال دارد که تحت چنین شرایطی جان خود را بگیرند. این احتمالات زمانی بیشتر است که سالخورده بیمار از لحاظ اجتماعی منزوی باشد، تنها یا در خانه سالمندانی زندگی کند که کارکنان آن زیاد جا به جا می‌شوند و مراقبت کننده در کمترین سطح است و فرصت اندکی برای کنترل شخصی بر زندگی روزمره وجود دارد.
افکار و رفتار خودکشی در سالمندان
- صحبت کردن در مورد خودکشی
اظهاراتی درباره مردن یا خود آزاری، مانند (کاش من به دنیا نیامده بودم) ( بهتر است از این دنیا می‌رفتم)
- در جست و جوی وسیله های خودکشی
جست و جو برای یافتن اسلحه، چاقو، قرص یا هر چیزی که می‌تواند در اقدام به خودکشی در سالمندان استفاده شود.
- نگرانی از مرگ
تمرکز غیر معمول بر مرگ، مردن یا خشونت، نوشتن شعر یا داستانی در مورد مرگ.
- امید به آینده
احساس نا امیدی و گرفتار شدن و اعتقاد به این که اوضاع هرگز بهتر نمی‌شود و تغییر نمی‌کند.
- خودزنی
نفرت از خود، احساس بی ارزشی، گناه، شرم و نفرت
- نظم دادن به برخی امور
نوشتن وصیت نامه، دادن اموال با ارزش به اعضای خانواده (تقسیم ارث و میراث)
- خداحافظی‌ها
دیدارها یا تماس‌های غیر معمول یا غیر منتظره با خانواده و دوستان، خداحافظی با مردم طوری که انگار آنها را نخواهد دید.
- دوری از دیگران
عقب نشینی از دوستان و خانواده، افزایش انزوای اجتماعی و تمایل به تنها بودن
- رفتار خود مخرب
افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر، رانندگی بی پروا، خطرات غیر ضروری که به نظر میرسد سالمند آرزوی مرگ دارد.
- احساس ناگهانی
آرامش و خوش بختی پس از افسردگی بسیار شدید می تواند به معنای این باشد که فرد تصمیم به خودکشی گرفته است.
علت خودکشی در سالمندان
- مرگ اخیر یک دوست که باعث انزوا و تنهایی شده است.
- بیماری های مزمن جسمی، احساس درد مدام و احساس ناتوانی
- تغییرات عمده زندگی مانند بازنشستگی و از دست دادن استقلال
- نداشتن هدف زندگی و عدم برنامه برای زندگی آینده
افزایش خطر خودکشی در سالمندان مبتلا به زوال عقل
در این زمینه دانشگاه یل آمریکا تحقیقاتی انجام داده است. در این تحقیقات دانشمندان رابطه بین خودکشی فرد سالمند(خانم و آقا) با زوال عقل را مورد بررسی قرار دادند.
طبق این تحقیقات مشخص شده است که افراد سالمندی که بالای ۶۵ سال سن دارند و مبتلا به زوال عقل هستند در مقایسه با سایر افراد سالمند بیشتر در پی خودکشی هستند. این تحقیقات نشان داده است که خطر خودکشی سالمندانی که در رنج سنی ۶۵ تا ۷۴ سال قرار دارند در ۹۰ روز ابتدایی، ابتلا به زوال عقل بسیار بالاست.
محققان دانشگاه‌های میشیگان، کلمبیا، پنسیلوانیا اخیرا مطالعاتی انجام داده‌اند. در این مطالعات سابقه ۲ میلیون فرد سالمند را مورد بررسی قرار دادند، آنها دریافتند که میزان خودکشی افراد سالمندی که به زوال عقل مبتلا هستند در یک سال ابتدای ابتلا به این بیماری ۵۳ درصد بیشتر از حالت عادی است. از طرفی میزان خطر خودکشی در سه ماه ابتدای این بیماری بسیار بیشتر است. طبق نظر محققان سلامت روانی افراد سالمندی که به بیماری زوال عقل مبتلا هستند باید به صورت مداوم کنترل شود. این کنترل می‌تواند از میزان خودکشی و مرگ و میر در این سنین بکاهد.
بیشتر بخوانید
علائم هشدار دهنده خودکشی در افراد سالخورده
- مطالعه و خواندن در مورد مرگ
- تغییر در الگوی خواب
- افزایش مصرف الکل یا دارو
- غفلت و عدم پیروی از دستورات پزشک
- علاقه ناگهانی به سلاح گرم و تهیه ابزار خودکشی
- انصراف از فعالیت های اجتماعی و دوری از خانواده و دوستان و تنظیم وصیت نامه
پیشگیری از خودکشی در سالمندان و درمان آن
غالبا افرادی که در تماس نزدیک با سالخوردگان هستند به اشتباه تصور میکنند که نشانه های خودکشی پیامدی طبیعی در افراد مسن است. قربانیان خودکشی سالخورده ۵/۲ برابر بیشتر احتمال دارد که ظرف یک ماه که جان خود را میگیرند به دکتر مراجعه کرده باشند و با این حال خطر خودکشی آن ها تشخیص داده نشده است.
در صورتی که سالخوردگان خودکشی گرا، افسرده باشند موثرترین درمان، ترکیبی از داروی ضد افسردگی و درمان، از جمله کمک به کنار آمدن تغییر نقش نظیر بازنشستگی، بیوگی و وابستگی ناشی از بیماریهایی مانند زونا است.
شیوه های تفکر تحریف شده نظیر ( من پیرم و برای مشکلاتم کاری نمیتوان انجام داد) باید خنثی و اصلاح شوند. ملاقات با اعضای خانواده برای یافتن راه هایی جهت کاهش دادن تنهایی و نا امیدی مفید است.
گرچه خودکشی جوانان افزایش یافته است ولی خودکشی سالخوردگان در نتیجه ی امنیت مالی بیشتر آن ها، بهبود مراقبت پزشکی و خدمات اجتماعی و نگرش های فرهنگی مطلوب تر درباره ی بازنشستگی، ظرف ۵۰ سال گذشته کاهش یافته است. جوامع، اهمیت اقدامات پیشگیرانه بیشتر را تشخیص می دهند. این ها برنامه هایی هستند که به سالخوردگان کمک میکنند تا از عهده ی انتقال های بزرگ زندگی برآیند و سازمان هایی که ملاقات های منظم از خانه را ترتیب میدهند، فراهم می آورند.
تا به حال اغلب این اقدامات برای زنان مفید تر از مردان بوده اند، زیرا زنان به احتمال بیشتری با متخصصان بهداشت درباره نشانه های پرخطر، مانند اندوهگین بودن صحبت میکنند و از منابع اجتماعی استفاده می‌نمایند.
سرانجام اینکه، خودکشی سالمندان موضوع اخلاقی بحث انگیزی را پیش میکشد، آیا افراد مبتلا به بیماری های علاج ناپذیر حق دارند که جان خود را بگیرند؟
بیشتر بخوانید
نکات مهم در پیشگیری از خودکشی در سالمندان
اگر علائمی دیدید سریعا به پزشک و روانشناس اطلاع دهید
اگر علائم هشدار دهنده خودکشی را در فرد مسن نزدیک خود مشاهده کردید به دور از این که تصور کنید کار اشتباهی میکنید و یا فرد سالمند را عصبی میکنید، این موضوع مهم را به پزشک و مشاور او اطلاع دهید چون فرد سالخورده ی شما نیاز به کمک فوری دارد؛ و در صورت اضطرار این موضوع را به دوستان و یا اعضای خانواده ی آن در میان بگذارید.
برای مطمئن شدن از این که فرد سالمند افکار خودکشی دارد میتوانید از راه های زیر استفاده کنید:
- راه های شروع گفتگو در مورد خودکشی
“من اخیرا نگران شما هستم”
“من اخیرا تفاوت هایی در شما مشاهده کرده ام میخواهی در مورد آن ها صحبت کنیم؟ “
” من میخواستم با شما تماس بگیرم چون اخیرا با من صحبت نکردید”
- سوالاتی که میتوانید بپرسید
“از کی احساسات تو تغییر کرده است؟”
“آیا اتفاقی افتاده تا شما را حساس کند؟”
“چجوری میتوانم به شما کمک کنم؟ چه حمایتی احتیاج دارید؟”
- استفاده از جملاتی که به او کمک میکند
“تو تنها نیستی و من همراه تو هستم”
“شاید باور نکنی ولی راه هایی هست که به شما برای تغییرات آماده میکند”
“شاید نتونم بخوبی تورو درک کنم ولی شما برای من مهم هستی و میتوانم به شما کمک کنم”
“اگر خواستی تسلیم بشی به این فکر کن که هنوز هیچ چیز متوقف نشده و می‌تونی همه چی رو مدیریت کنید”
در وجود این بحران به سرعت واکنش نشان دهید
اگر یکی از اعضای خانواده و مسن نزدیک شما، با شما در مورد تفکر خودکشی صحبت کرد این موضوع را مهم بدانید زیرا افرادی که دست به خودکشی می‌زنند برنامه خودکشی خاصی دارند که به زودی آن را انجام میدهند و زمان خاصی را در نظر میگیرند.
با سوالات زیر میتوانید خطر خودکشی در سالمندان را ارزیابی کنید:
- آیا برنامه ای برای خودکشی دارید؟
- آیا برای انجام آن وسیله ای نیاز دارید؟
- چه زمانی میخواهی این کار را انجام دهید؟
- آیا قصد به پایان رساندن زندگی خود را دارید؟
او را حمایت و کمک کنید
اگر فرد سالمندی احساس کردید قصد خودکشی دارد بهترین کمک به او، گوش دادن به حرف های اوست. به او بگویید که تنها نیست و با او معاشرت کنید و اگر نتوانید به او کمکی کنید لااقل کمک به بهبود سطحی او کرده اید. کمک به همچین شخصی شجاعت میخواهد؛ دیدن فرد عزیزی که حرف از پایان رساندن زندگی اش میزند بسیار سخت است و ممکن است احساسات شما برانگیخته کند، اما همانطور که به آن شخص کمک میکنید فراموش نکنید که از خود مراقبت کنید و حتما این موضوع را با افراد خانواده، یک دوست قابل اعتماد، روانشناس و یا یک روحانی در میان بگذارید.
و در نهایت…
- برای کمک حتما از روانشناس کمک بگیرید و سعی کنید فرد را ترغیب کنید تا به درمان تن دهد.
- او را در دوره درمان حمایت و مراقبت کنید.
- برای کمک به او فعال باشید و مدام با او در تماس باشید.
- سعی کنید برای جلوگیری از خودکشی در سالمندان در زندگی او تغییرات مثبتی را ایجاد کنید (مثل آماده کردن رژیم غذایی سالم برای او و تشویق به خواب و استراحت به اندازه)
- سعی کنید او را در معرض استرس و اضطراب قرار ندهید تا رو به مصرف الکل بیاورد.
- وسایلی که برای خودکشی استفاده می‌شود مانند طناب، چاقو، قرص و اشیای تیز را از او دور کنید.
- در صورت بهبود، پس از گذشت زمان از حمایت‌های خود دریغ نکنید تا فرد به آن افکار برگردد.
۲ دیدگاه ها