سالمندی یک تجربه منحصر به فرد است که فرد در آن در معرض تهدیدهای بالقوه از جمله افزایش خطر بیماری های مزمن، تنهایی، انزوا و عدم حمایت اجتماعی قرار میگیرد. در بسیاری از موارد، استقلال فردی به دلیل ناتوانی های جسمی و روحی به خطر می‌افتد. اولویت مسائل بهداشتی در هر جامعه با افزایش سن جمعیت تغییر کرده و مشکلات مربوط به پیری در کشور اهمیت بیشتری پیدا میکند. بخشی از سیستم بهداشتی شامل مشکلات روحی و روانی بزرگان، به ویژه روحیه آن‌هاست. از روحیه معمولا به طور مترادف با سلامت روانشناختی یا روانی، کیفیت زندگی و رضایت از زندگی استفاده می‌شود. اما در این مقاله سعی داریم به تاثیر اخبار منفی بر روحیه سالمندان اشاره کنیم.
نظر سازمان بهداشت جهانی در مورد سالمندی
تجزیه و تحلیل های آماری شکل گرفته بر سالمندان حاکی از آن است که افراد مسن زمانی که با افزایش سن خود روبرو می‌شوند، نگرش های منفی در آنان بسیار افزایش می‌یابد. این سازمان بیان میکند که این طرز تفکر که “من دیگر پیر شده ام” موجی از نگرانی ها و ناامیدی ها را بر روان سالخوردگان روانه میکند. طبق گزارشات جهانی ۶۰% از سالمندان اذعان دارند که مورد احترام واقع نمی‌شوند و هر روز از سلامت روان و جسمانی آن‌ها کاسته می‌شود. البته جالب است بدانید بی احترامی ها و نارضایتی های سالمندان در خانواده هایی که از نظر مالی بسیار مطلوب هستند بیشتر گزارش شده است.
کاهش انرژی و روحیه در دوران سالمندی
نگرش های منفی در مورد پیری در افراد مسن پیامدهای قابل توجهی را ایجاد میکند که باعث تضعیف روحیه این افراد می‌شود. از دست دادن روحیه در سنین بالا را نمیتوان دست کم گرفت و مدام باید میزان روحیه سالمندان را ارزیابی کرد. افراد مسنی که به زندگی خود با ارزش کمتری نگاه میکنند و روحیه خود را رو به زوال می‌کشند، همیشه در معرض خطر هستند؛ این افراد مدام در معرض ابتلا به افسردگی و انزوای اجتماعی قدم برمیدارند و موقعی متوجه آن می‌شوند که کمی دیر است.
اما نگرش های منفی و سطح پایین روحیه در سالمندان فقط به سلامت روحی و روانی آنان صدمه نمیزند. نگرش های منفی و طرز تفکر های منفی میتواند جسم سالخوردگان را هم مورد هدف قرار دهد. طبق پژوهش سال های اخیر، سالمندانی که روحیه خود را از دست داده بودند و مدام نگرش های منفی داشتند، نتوانستند با بیماری های خود کنار بیایند و طول عمر کمتری داشتند. همچنین سالخوردگانی که روحیه خود را حفظ کرده بودند ۷.۵ سال بیشتر زنده بودند.
اهمیت توجه به سالمندی در جهان
تا سال ۲۰۲۵ تعداد افرادی که بالای ۶۰ سال دارند، دو برابر خواهد شد و تا سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمندان در سراسر جهان به ۲ میلیارد نفر خواهد رسید. همچنین افراد مسنی که در حال افزایش هستند در کشورهای کم درآمد و متوسط زندگی میکنند. اما نگران دوران سالمندی و افزایش سن خود نباشید. جوامع امروزی میتوانند با مسئله پیر شدن جمعیت جهان به سادگی مقابله کنند.
یکی از موثرترین و کاربردی ترین راه حل برای این موضوع، تغییر نگرش سالمندان و افزایش روحیه آنان است. برای این کار نباید سالمندان را ناتوان دانست و آنان را افراد ضعیفی تلقی کرد. رسانه های تلویزیونی یکی از بسترهای مهم برای از بین بردن روحیه سالمندان و حتی ضعیف نشان دادن آنان هستند.
تاثیر اخبار منفی بر روحیه سالخوردگان
شاید همه ما هر روز صبح که بیدار میشویم با حجم بسیار زیادی از اخبارهای منفی کوچک و بزرگ مواجه شویم. رادیو، تلویزیون، سایت های خبری، مجلات و حتی فضای مجازی در دنیای امروز پر از اخبار منفی، نگران کننده و استرس زا هستند و این موضوع هر روز برای ما تکرار و تکرار می‌شود.
مردم این روزها به شدت تحت تاثیر این اخبار منفی در طول شبانه روز می‌شوند. دیدن یا شنیدن این اخبار تفاوت چندانی ندارد ولی نکته مهم این است که اخبار منفی چه بلایی بر سر سالمندان عزیز ما می‌گذارد و چگونه روحیه آنان را تخریب میکند.
استرس ناشی از اخبار منفی
شاید نخستین اثر قابل توجه اخبار منفی بر سالمندان، ترشح هورمون استرس باشد. زمانی که شما اخبار منفی را میبینید یا میشنوید، در بدن شما به صورت خودکار هورمون استرس شروع به ترشح میکند. این تغییرات شاید نظر شما را جلب نکند و شما آنچنان متوجه آن نشوید؛ اما خانم ها بیشتر از مردان به این استرس واکنش نشان می‌دهند، البته شاید این تفاوت به علت جزئی نگر بودن خانم ها باشد و شاید هم غریزه حفظ کودکان و اعضای خانواده این استرس را در زنان بیشتر نشان دهد.
استرس حاصل از اخبار منفی میتواند احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و سکته را در سالمندان افزایش میدهد. استرس میتواند باعث خستگی افراد مسن، بهم ریختگی ذهن و کاهش قدرت یادگیری و تمرکز شود. همچنین در هنگام استرس افرادی که در سنین بالا هستند دچار ضعف سیستم ایمنی بدن شده و امکان مصرف دخانیات برای آنان را افزایش میدهد.
اخبار منفی سالمندان را بی تفاوت میکند!
زمانی که به صورت هر روز و مدام اخبار منفی و نگران‌کننده یا صحنه های خشن و تلخ را در رسانه ها، تلویزیون و… میبینید، به مرور زمان زشتی و قبح این کارها نزد شما از بین میرود؛ تا جایی که حتی در آینده در صورت تماشای اتفاقات تلخی که برای دیگران اتفاق میفتد هیچ گونه واکنشی از خود نشان نمی‌دهید و خم به ابرو نمی‌آورید. اخبار منفی جزئی از زندگی شما شده و به دیدن مساول منفی و آزار دهنده عادت می‌کنید.
بزرگ شدن مسائل کوچک
در دهه اخیر در آمریکا سه برنامه خبری ۱۵ دقیقه ای ساخته شد. یکی صرفا به بررسی موضوعات خبری منفی پرداخت، دیگری فقط موضوعات خبری مثبت را عنوان کرد و آخری به بررسی مسائلی پرداخت که از نظر احساسی خنثی بودند. سپس این برنامه ها برای سه گروه متفاوت از شرکت کنندگان پخش شدند. همانطور که انتظار می‌رفت، آن ها که برنامه خبری منفی تماشا کرده بودند، در پایان برنامه، بسیار مضطرب تر و ناراحت تر از بقیه بودند. اما آنچه این پژوهش را جالب تر میسازد، تاثیر اخبار منفی بر نگرانی های افراد بود. از هر شرکت کننده خواسته شد که نگرانی اصلی خود را در آن لحظه بازگو کنند و سپس در یک مصاحبه به این نگرانی فکر کنند.
محققان دریافتند آن هایی که اخبار منفی را تماشا کرده بودند، زمان بسیار بیشتری را به فکر کردن و حرف زدن در مورد نگرانی خود صرف کردند و از نگرانی های خود فاجعه ساختند. در واقع افرادی که دائما اخبار منفی را از تلویزیون تماشا میکنند در زندگی خودشان نیز مسائل و مشکلات را بزرگ‌‌تر از حد ممکن نشان می‌دهند و به اصطلاح از کاه کوه می‌سازند. همچنین اگر این عوامل و نگرانی ها به مسائل و استرس های دوران سالمندی اضافه شود قطعا میتواند به مرور زمان یک مشکل بزرگ و یک فاجعه را رقم بزنند.
انتظار کشیدن اخبار و رویدادهای منفی
به گفته روانشناسان اجتماعی ما به این علت به شنیدن اخبار منفی تمایل داریم که این اخبار برای ما ماهیت تکاملی دارند و ما را از آسیب دیدن حفظ میکنند. همچنین ویژگی گوش به زنگ بودن، که میزان آن در آقایان بیشتر است ما را پیگیر اخبار رسانه ها میکند؛ این ویژگی شاید از اجدادمان به ارث رسیده باشد، زیرا باعث می‌‌شده مواقعی که به صورت جمعی یا انفرادی به شکار می‌رفتند آنان را از خطرات مصون بدارد. حتی شنیدن یا دیدن اخبار منفی میتواند به صورت یک عادت در آید. شاید اعتیاد به دنبال کردن اخبار هر روز در ساعات مشخص باعث شود که حداقل روزی یکبار منتظر اخبار منفی باشیم.
قبول کنید که تمام کشورها و ملیت ها اخبار منفی دارند
در هر کشوری با هر قوم و ملیتی هر روز، هم اتفاقات مثبت و هم اتفاقات منفی و تلخ رخ میدهد؛ اما متاسفانه رسانه ها برای جذب مخاطب بیشتر تمایل به انعکاس اخبار منفی دارند. اگر در نقطه ای از کشور اتفاق تلخی رخ میدهد که میتواند خاطرمان را آزرده سازد قطعا در گوشه‌‌ای دیگر هم اتفاقات زیبایی در حال رخ دادن است که می تواند موجب آسودگی خاطرمان شود.
رسانه ها باید این تعادل را در انعکاس اخبار رعایت کرده و در کنار انتشار اخبار منفی، خبرهای مثبت را هم منتشر سازند. همانطور که یک انسان از این دنیا میرود همزمان با آن یک نوزاد متولد می‌شود، اخبار و انواع آن هم میتواند همینقدر دارای موج منفی یا مثبت باشد. مهم این است که شما به کدام اخبار توجه و چجور اخباری را دنبال می‌کنید.
افزایش ناامیدی سالمندان با شنیدن اخبار منفی
روانشناسان معتقدند تاثیر اخبار منفی بر شرایط روحی و روانی جامعه و به خصوص جوانان و سالمندان به صورت مستقیم است و سبب گسترش افسردگی، اضطراب، اعتیاد، خودکشی و … می‌شوند. زمانی که یک جوان همه روزه اخبار اختلاس ها و کلاهبرداری های میلیاردی را می‌شنود دیگر امیدی به کار و تلاش و کسب روزی حلال نداشته و انگیزه خود برای این کارها را از دست میدهد.
مهمترین مسئله برای داشتن دوران سالمندی موفق، داشتن امید به زندگی و روحیه قوی است؛ که اخبار منفی میتواند هر دوی این مسائل را از سالخوردگان و افراد مسن بگیرد. سالمندانی که مدام در اخبار می‌شنوند که تعداد فوتی ها در بیماران کرونایی بیشتر است و مدام در معرض تهدید مرگ قرار میگیرند، امید به زندگی را از دست می‌دهند و تلاشی برای بهبودی وضع خود نمی‌کنند.
همدلی اعضای خانواده برای بهبود حال سالمندان
بسیاری از سالمندان بیشتر وقت خود را در منزل سپری میکنند، مطالعه میکنند یا تلویزیون میبینند. در این شرایط که هر شبکه تلویزیونی بارها و بارها اخبار منفی را منتشر میکنند شاید بهتر باشد تا اعضای خانواده و دوستان سعی کنند سالمندان را از دیدن این اخبار منع کنند. برای این کار میتوانید به سالمندان خود پیشنهادهای سرگرم کننده بدهید و با آن‌ها همرا شوید.
صحبت کردن، مطالعه داشتن، تماشای فیلم، بازی کردن، حتی کار کردن یا نوشیدن یک فنجان چای یا قهوه بسیار جذاب تر و آرامش بخش‌تر از پیگیری کردن اخبار منفی است. اطرافیان افراد مسن باید شرایطی ایجاد کنند تا اوقات فراغت سالمندان تا حد امکان مفید باشد و روحیه و امید سالمندان را افزایش دهد نه اینکه زندگی آنان از اخبار منفی، جنگ، مرگ و میر، خشونت و ناعدالتی های جهان پر شود. گروه تخصصی زیمد بسیاری از سرگرمی ها و مشاغل مناسب برای سالمندان معرفی کرده است تا به جای ناامیدی، نگرانی و کاهش روحیه، یک زندگی شاداب و پر فعالیت داشته باشید.
