از ادراک پیری در سالمندان چه می‌دانید؟ عوامل مختلفی بر روی درک و پذیرش پیری تاثیرگذار است. در ادامه به صورت مفصل درباره این موضوع صحبت می‌کنیم.
میانگین سنی در جامعه امروزی چگونه است؟
زندگی در دنیای امروز به سرعت در حال تغییر و پیشرفت است. این نکته را میتوانید با مقایسه دهه های مختلف از زندگی خود به خوبی متوجه شوید. برای شما نیز مانند سایر انسانها مهم است تا در این تغییرات، خصوصیات اجتماعی و اقتصادی خود را توسعه دهید. جامعه شناسان این امر را یکی از دلایل کاهش جمعیت و افزایش میانگین سنی در میان جوامع به شمار می‌آورند.
با توجه به شرایط کنونی حاکم بر جهان و با توجه به کاهش جمعیت، افزایش شمار سالمندان را در جوامع مختلف شاهد هستیم. مهمترین مسئله در این شرایط این است که سالمندان بتوانند درک مناسبی از پیری خود داشته باشند و امید به زندگی را حتی در این سنین نیز حفظ کنند.
ادراک پیری در سالمندان چیست؟
ادراک پیری در سالمندان در واقع معیاری است که مشخص میکند هر فرد چه میزان از پیری خود رضایت دارد و نتیجه میزان انطباق فرد با محیط پیرامون خود را نشان میدهد. این مسئله به این برمی‌گردد که شخص با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی که در آن زندگی میکند، چه درکی از پیری خود دارد. فرد باید مسئله افزایش سن در خود را بپذیرد و ورود به مرحله پیری را انکار نکند. این اولین و مهمترین مرحله در ادراک پیری در سالمندان است.
در روند پیر شدن تجربیات و آگاهی های فرد از خود و زندگی افزایش می‌یابد و بر اساس این تجربیات رفتار میکند. از سوی دیگر ممکن است با ورود به مرحله سالمندی، رفتار فرد با دیگران و رفتار دیگران با وی تغییر یابد. باید بدانید ادراک پیری و پذیرش آن، بر این تعاملات و رفتارها تاثیر میگذارد.
عوامل فردی موثر بر ادراک پیری
عوامل مختلفی وجود دارند که بر ادراک پیری تاثیر می‌گذارند. بیشتر این عوامل زاییده فرهنگ و محیط زندگی افراد هستند. شما نیز با توجه به محیط زندگی خود میتوانید پیشبینی کنید که دوران سالمندیتان چگونه خواهید بود.
یکی از عوامل فردی مهمی که میتواند بر کیفیت این درک و پذیرش از سالمندی موثر باشد، نوع نگرش فرد در زندگی است. باورهای عمومی و کلیشههای مثبت و منفی زیادی در ارتباط با پیری وجود دارد که ممکن است با درونی کردن این باورها روند پیری شخص تحت تاثیر قرار بگیرد.
معمولا مردم با افزایش سن نگرانی های مختلفی به سراغشان می‌آید. این نگرانیها در صورت قرار داشتن در شرایط نامناسب روحی شدیدتر میشود. افراد با ورود به سن پیری باید به این باور برسند که افزایش سن لزوما فرسودگی و تضعیف قوای جسمانی نیست و میتوانند با رسیدگی به خود و سبک زندگی مناسب، سالمندی سالمتری داشته باشند.
از دیگر عوامل مهم فردی، سن ذهنی است. احتمالا شما نیز با افراد مسنی برخورد داشته‌اید که مایلند سن خود را کمتر از سن واقعی خود بداند. این مسئله نتایج مثبتی را با خود به همراه دارد. چرا که فرد سالمند با جوانتر دانستن خود، کلیشه های منفی پیری را نادیده گرفته و اثرات منفی آنها به میزان بسیار کمتری روی او تاثیر میگذارد. سن ذهنی تاثیرات گسترده‌ای روی ادراک پیری دارد که خود میتواند تحت تاثیر نگرش فرد نیز باشد.
ادراک پیری در سالمندان میتواند تحت تاثیر جنسیت افراد نیز باشد. به طور معمول زنان بیشتر در معرض اثرات منفی کلیشههای پیری قرار دارند و از این بابت بیشتر نگرانند. این مسئله که خود تحت تاثیر باورهای موجود در جامعه و شرایط فرهنگی است، میتواند درک روند پیری را سختتر نماید. تحقیقات نشان داده است که احساس پیری در زنان به صورت دورهای تکرار میشود. این در حالی است که مردان پیری و سالمندی را به صورت وضعیتی مزمن که روند پایداری را طی میکند، تجربه مینمایند.
عوامل دیگری نیز در ادراک پیری تاثیرگذارند. یکی از مهمترین این مسائل، سلامت جسمانی فرد است. بسیار اهمیت دارد که بدن فرد در سنین ابتدایی دوران سالمندی، از سلامت نسبی برخوردار باشد. افرادی که با بیماریهای مزمن یا حاد وارد دوران پیری میشوند، احتمالا دیدگاه منفیتری نسبت به این بخش از زندگی خود دارند و بیشتر از سایرین احساس فرسودگی میکنند.
از سوی دیگر عواملی مانند تعداد فرزندان و ارتباطات با دوستان و آشنایان نیز میتواند بر میزان تنهایی فرد و در نتیجه درک وی از پیری موثر باشد. چرا که احساس تنهایی میتواند باعث شود فرد دچار انزوا شود و در ادراک پیری با مشکل مواجه شود. همچنین شرایط شغلی، بیمه، حقوق بازنشستگی و… نیز میتواند بر حالات روحی سالمندان تاثیر مستقیم داشته باشد.
در نهایت میزان رضایتمندی فرد از دوران سالمندی خود و توجه به جنبههای مثبت روند زندگی، میتواند در ادراک پیری تاثیرگذار باشد. شخص سالمند با داشتن نگرش مثبت به زندگی خود و بیتوجهی به کلیشههای منفی میتواند پذیرش و درک بهتری از دوران پیری خود داشته باشد.
عوامل اجتماعی موثر بر ادراک پیری
محیط پیرامون شما یکی از تاثیرگذارترین عوامل در سبک زندگی شما است. این مسئله که در سنین متفاوت میتواند منجر به نغیر شرایط شما شود، در دوران سالمندی نیز نقش پررنگی در ادراک پیری ایفا میکند.
اطرافیان و یا سایر افراد در جامعه ممکن است به علت سالمند بودن فرد، بین او و سایر افراد جامعه تبعیض قائل شوند. بعضی از این رفتارها میتواند مثبت باشد اما برخی دیگر تاثیرات منفی بسیاری روی سالمندان میگذارد. این تاثیرات که در قالب کلیشههای منفی بروز میکنند، میتواند روی افراد مسن تاثیرات نامناسبی داشته باشد.
باید به این نکته اشاره نمود که فرهنگ موجود در جامعه نیز بر این رفتارها و تاثیرات سنی تاثیرگذار است. در بعضی از فرهنگها ممکن است پیری نشانهی سالخوردگی و ضعف افراد باشد. در حالی که در فرهنگهای دیگر سالمندی به نشانهی تجربه و آگاهی زیاد تلقی گردد. به صورت کلی واکنش های افراد در جامعه از بعد روانی است که اهمیت زیادی دارد. چرا که در رفتارهای فیزیکی اکثر سالمندان با یکدیگر مشابهت دارند.
روابط اجتماعی و نوگرایی نیز میتواند به اندازهی سایر عوامل بر ادراک پیری در سالمندان تاثیر بگذارد. ممکن است افراد سالمند مثل جوانی خود قادر نباشند با آدمهای زیادی در ارتباط باشند. از طرفی ممکن است این مسئله آنها را دچار حس انزوا نماید.
حس تنهایی و انزوا میتواند باعث شود که فرد سالمند کلیشههای منفی بیشتری را برای خود درونی کند و به این ترتیب روند ادراک پیری را برای خود دشوارتر نماید. در این دوران بسیار اهمیت دارد که خانوادهی شخص سالمند بتوانند بیشتر از گذشته به او توجه نموده و نیازهای روحی و عاطفیاش برطرف کنند.
در گذر زمان نسلها تغییرات زیادی میکنند؛ که میتوان آن را نوعی نوگرایی تلقی نمود. سالمندان معمولا بیشتر زندگی خود را به صورت سنتی سپری کردهاند و ممکن است اکنون در تفاوتهای بین سنت و مدرنیته گرفتار شده باشند. بعضی از این تغییرات ممکن است برای فرد دشوار باشد و کلیشه های منفی به بار آورد. این مسئله میتواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر روند ادراک پیری موثر باشد.
مذهب و باورهای مذهبی چه نقشی در ادراک پیری دارد؟
معمولا بسیاری از افراد مسن باورهای مذهبی عمیقتری نسبت به میانسالان و جوانان دارند. باورهای مذهبی به این افراد کمک میکند تا بپذیرند زندگی هر فرد هدیه خداوند به آنهاست و پیری و سالمندی نیز بخشی از این هدیه است. از سویی دیگر اعتقادات عمیق مذهبی میتواند منبع الهام و آرامش برای سالمندان باشد که در اوقات تنهایی خود با نیایش و راز و نیاز به آن پناه ببرند. همچنین عادات مذهبی را میتوان به نوعی بهداشت روانی به حساب آورد زیرا باعث کاهش نگرشهای منفی در افراد میشوند.
تاثیر شغل و حرفه افراد بر ادراک پیری
معمولا افراد بعد از بازنشستگی دچار کلیشههای منفی پیری میشوند و خود را در مسیر سالمندی احساس میکنند. این در حالی است که ممکن است بسیاری از آنها در انتهای دوران میانسالی خود باشند. به همین علت به بسیاری از افراد توصیه میشود پس از بازنشستگی خود، شغل پاره وقتی داشته باشند. این کار کمک میکند تا فرد بازنشسته از زمان خود استفادهی مفیدتری داشته باشد و از کلیشههای منفی پیری دور بماند.
این رفتار در افراد دیگر مانند زنان خانهدار ممکن است به این اندازه منفی نباشد. این مسئله به این دلیل است که از ایتدای دوران جوانی آنها همین روند را طی کردهاند و در انتهای میانسالی مجبور به تغییر سبک زندگی خود نشدهاند.
همچنین افرادی که در مشاغل سخت و پیچیدهتر فعالیت داشتند، ممکن است دچار فرسودگی بیشتری شده باشند و فارغ از کسالت روحی از نظر جسمی و فیزیکی نیز، تحلیل رفته باشند. بسیار اهمیت دارد که در انتهای دوران میانسالی و آغاز پیری افراد مراقبت بیشتری را نسبت به قبل از خود داشته باشند. این مراقبتها میتواند به شیوههای مختلفی انجام شود و ابعاد روحی و جسمی اشخاص میانسال و سالمند را دربرگیرد.
تاثیر سبک زندگی بر ادراک پیری در سالمندان
هر فرد سبک زندگی مخصوص به خود دارد که ممکن است در طول زندگی تغییراتی در آن ایجاد نماید. سبک زندگی سالم میتواند در هر سنی از شما محافظت کند و شما را به سمت سلامتی و سرزندگی سوق دهد. این عادتهای صحیح و سبک زندگی مفید اگر تا دوران سالمندی حفظ شود میتواند در آن زمان تاثیر بیشتری داشته باشد.
به عنوان مثال فردی که در جوانی به ورزش کردن و فعالیتهایی مانند کوهنوردی خو گرفته است، در میانسالی و سالمندی نیز با توجه به شرایطش این فعالیتها را ادامه میدهد. علاوه بر جنبه های سلامت جسمانی، این اقدامات میتواند تاثیر بسزایی در سلامت روانی افراد داشته باشد. این مسئله میتواند با احساس جوانی و سن ذهنی نیز در ارتباط باشد. روشن است که سالمندانی که سبک زندگی صحیحی دارند درک بهتری از پیری خود دارند و از نگرش های منفی به دورند.
آموزش های مناسب برای درک و پذیرش روند پیری
بسیاری از افراد حتی در سنین پایینتر، از روند پیری و پیر شدن واهمه داند. این افراد بر این باورند که دوران پیری مساوی با ضعف و ناتوانی است. این مسئله یکی از کلیشههای منفی رایج در ارتباط با سالمندی است. این در حالی است که برخی دیگر روند پیری را جزیی از سیر طبیعی زندگی میدانند و برای آن برنامه ریزی میکنند.
مهمترین مسئله در این زمینه آموزشهای صحیح و مشاوره است. در بسیاری از اوقات پیر و فرسوده شدن روح و روان فرد، سرعت و شدت بیشتری به روند پیر شدن فرد میدهد. باید بدانید که این امکان وجود دارد که با آموزشهای صحیح پیرامون سبک زندگی، روند پیر شدن را کند نموده یا سالمندی سالمتری داشته باشید.
در هر سنی که هستید ورزش کردن را از یاد نبرید. این کار را میتوانید با انجام پیاده روی های روزانه شروع کنید. پوست شما گرانبهاترین لباس شماست و آثار پیری را سریعتر از سایر قسمتهای بدن بروز میدهد. از رسیدگی و اهمیت دادن به پوست خود غافل نشوید. تغذیهی مناسب نیز یکی از مهمترین عوامل حفظ سلامتی است که میتواند موجب پیری سالمتری شود.
افراد از سنین میانسالی باید مراقبتهای بیشتری از خود داشته باشند و با چک نمودن سالانه و یا فصلی خود از وجود بیماری ها و مشکلات در بدن خود آگاه باشند. همچنین تغییرات و اختلالات را هر چند کوچک با پزشک خود در میان بگذارند تا از بروز مشکلات جدیتر در دوران سالمندی جلوگیری نمایند.
نتیجه گیری
ادراک پیری به عنوان یک ملاک و سنجش در ارتباط با رضایت افراد از روند پیری خود محسوب میگردد. این مسئله به فرد سالمند کمک میکند تا بتواند میزان انطباق خود را با متغیرهای محیط اطراف بسنجد. ادراک پیری به عوامل فردی و اجتماعی بسیاری وابسته است. از این موارد میتوان به نگرش، جنسیت، فرهنگ، سبک زندگی، مذهب، شغل و… اشاره نمود.
فرد سالمند باید سعی کند تا کلیشه ها و نگرش منفی را از خود دور نماید تا بتواند با آرامش و سلامت روانی بیشتری روند پیری خود را طی نماید. باید دانست پیری به معنای تضعیف و تحلیل نیست و اطرافیان سالمندان نیز باید در کنار گذاشتن نگرش های منفی به این افراد کمک نمایند. همچنین پیش از رسیدن به سنین پیری میتوانند با مراقبت و توجه ویژهتری به خود، از سلامت بیشتری برخوردار باشند و از روند سالمندی خود رضایت بیشتری داشته باشند.
