آب آوردن ریه در سالمندان: علائم، درمان و مراقبت‌های لازم

آب آوردن ریه در سالمندان یا Pulmonary edema حالتی است که در آن ریه­‌ها با مایع پر می‌­شوند. نام دیگر ادم ریوی، احتقان ریه، آب ریه و احتقان شش است. زمانی­‌که ادم ریوی رخ می­‌دهد، بدن شما تلاش می‌­کند تا اکسیژن کافی دریافت کند، بنابراین شروع به تنفس کوتاه و منقطع می‌­کنید. نگران نباشید چون تشخیص به موقع بیماری و دلایل آن می‌­تواند نتایج احتمالی را بهبود دهد.

آب آوردن ریه در سالمندان، یک بیماری شایع است اما در جوانان بسیار نادر است. تقریبا از هر ۱۵ سالمند بین ۷۵ تا ۸۴ سال و از هر ۷ سالمند بالای ۸۵ سال، ۱ نفر مبتلا به این بیماری است.

آب آوردن ریه در سالمندان به چه دلایلی رخ می­‌دهد؟

ادم ریوی مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. در این قسمت قصد داریم دلایلی را ذکر کنیم که اکثر پزشکان به آن اشاره می‌کنند.

نارسایی قلبی

شایع‌ترین دلیل ادم ریوی، نارسایی قلبی یا CHF است. نارسایی قلبی زمانی رخ می‌دهد که قلب نمی‌تواند خون را به همه بدن پمپاژ کند. این عملکرد ناقص قلب باعث می‌شود، فشاری در رگ‌های خونی کوچک ریه ایجاد گردد که منجر به نشت مایعات از رگ‌ها شود.

یک فرد سالم، اکسیژن را از طریق تنفس دریافت می‌کند و آن را وارد جریان خونی خود می‌کند. اما زمانی‌که ریه‌­های شما پر از مایع می‌شوند، نمی‌توانند اکسیژن را وارد جریان خونی کنند. بنابراین، بدن اکسیژن کافی ندارد.

البته، شرایط پزشکی دیگری هم وجود دارد که می‌تواند منجر به آب آوردن ریه در سالمندان شود، این عوامل عبارتند از:

• حمله قلبی یا دیگر بیماری‌های قلبی
• دریچه­‌های قلبی که نشت دارند، تنگ شده‌­اند یا آسیب دیده‌­اند
• فشار خون بالا، که به طور ناگهانی ایجاد می‌شود
• ذات الریه
• مشکلات کلیوی
• آسیب‌های ریوی، که از عفونت شدید به وجود می‌آیند
• عفونت شدید خونی یا خونی که آلوده به نوعی عفونت است

برخی عوامل خارجی نیز وجود دارند که می‌توانند فشاری مضاعف روی قلب و شش‌ها ایجاد کنند و باعث آب آوردن ریه در سالمندان شوند. این عوامل عبارتند از:

• قرارگرفتن در ارتفاعات بالا
• مصرف غیرمجاز دارو یا مصرف بیش از حد آن
• آسیب ریوی به دلیل استنشاق سموم
• تروما شدید
• جراحات شدید
• حالتی نزدیک به غرق شدن

بیشتر بخوانید: آسم در سالمندان

انواع آب آوردن ریه در سالمندان را بشناسیم

ادم ریوی مرتبط با قلب

ادم ریوی مرتبط به قلب، نوعی آب آوردن ریه است که با افزایش فشار در قلب ایجاد می­گردد. این حالت معمولا زمانی رخ میدهد که بطن چپ شما دچار بیماری است یا بیش از حد کار می‌کند. در این حالت، قلب قادر به پمپاژ خون کافی از ریه­‌های شما (نارسایی احتقانی قلب) نیست. در نتیجه، فشار در دهلیز چپ و سپس در رگ­‌ها و مویرگ‌­های ریه‌­ها افزایش می­‌یابد، و باعث می‌شود مایعات از طریق دیواره‌­های مویرگی وارد کیسه­‌های هوایی شوند.

ادم ریوی غیروابسته به قلب

ادم ریوی که با افزایش فشار در قلب شما ایجاد نگردد، ادم ریوی غیر وابسته قلب نامیده م‌یشود. در این شرایط، مایعات از مویر‌گهای موجود در کیسه‌های هوایی نشت می‌کنند. زیرا مویرگ‌ها، حتی بدون فشار قلب، خودشان نفوذپذیر و نشت‌­کننده هستند.

علایم آب آوردن ریه در سالمندان

در مواردی که شما مبتلا به ادم ریوی هستید، بدن شما می­‌جنگد تا اکسیژن به دست آورد. این موضوع به دلیل این است که مایعات در ریه‌­های شما افزایش یافته و مانع حرکت اکسیژن در جریان خونی شما می­‌شود. علایم شما ممکن است تا زمان معالجه ادامه داشته باشد. همچنین، علایم به نوع ادم ریوی شما نیز بستگی دارد.

علایم ادم ریوی طولانی مدت عبارتند از:

• تنگی نفس، در زمانی که فعالیت بدنی دارید
• زمانی که دراز کشیده‌اید، به سختی نفس می‌کشید
• خس خس کردن
• با احساس نفس نفس زدن در شب از خواب بیدار می‌شوید. وقتی که می‌نشینید، این حالت از بین میرود.
• افزایش سریع وزن، مخصوصا در پاها
• تورم در بخش‌های پایینی بدن
• خستگی زیاد

اگر آب آوردن ریه در سالمندان به دلیل بیماری ارتفاع (کسالت در اثر ارتفاع زیاد) یا نبود اکسیژن کافی در هوا رخ دهد، نشانه­‌های زیر را دارد:

• سردردها
• ضربان قلب نامنظم و سریع
• تنگی نفس بعد از تمرین و در طول استراحت
• سرفه
• تب
• سخت راه رفتن در سربالایی‌ها و حتی روی سطوح صاف

اگر علایم بالا را داشتید، سریعا به اورژانس مراجعه کنید. در این حالت، خودتان رانندگی نکنید.

چطور آب آوردن ریه در سالمندان را تشخیص دهیم؟

پزشک شما به دنبال مایعات در ریه، نشانه‌های ناشی از وجود آن خواهد بود. پزشک معمولا یک معاینه پایه‌ای انجام می‌دهد، با گوشی به صدای ریه‌های شما گوش می­‌کند و به دنبال علایم زیر است:

• افزایش ضربان قلب
• صدای کراکل در ریه‌­های شما
• هر صدای غیرطبیعی از قلب

همچنین، پزشک گردن را برای تجمع مایعات، پاها و شکم را برای تورم و رنگ پوست را بررسی می­کند. او در مورد علایم با شما صحبت و از سابقه پزشکی شما سوال می‌­کند. اگر پزشک شما تشخیص دهد که در ریه­‌های شما مایع وجود دارد، آزمایش­‌های بیشتری را تجویز می‌­کند.

نمونه تست‌هایی که در تشخیص آب آوردن ریه در سالمندان استفاده می­‌شوند، عبارتند از:

• شمارش کامل خون (شمارش گویچه‌­های خون)
• اکوکاردیاگرام یا سونوگرافی برای بررسی فعالیت غیرطبیعی قلب
• اشعه ایکس قفسه سینه برای مشاهده مایعات
• آزمایش خون برای بررسی سطح اکسیژن
• الکتروکاردیوگرام (ECG) برای بررسی مشکلات ریتم قلبی یا نشانه­‌های حمله قلبی

پیشنهاد مطالعه: علائم ذات الریه در سالمندان

درمان آب آوردن ریه در سالمندان

ادم ریوی، همان آب اضافی در ریه‌­ها است و شرایطی است که نیاز به درمان سریع دارد. افرادی که به طور ناگهانی مبتلا به ادم ریوی می­‌شوند، نیاز به بستری فوری در بیمارستان دارند. مراحل درمان این افراد شامل اکسیژن، دارو برای از بین ­بردن مایعات و دارویی­‌هایی که به قلب کمک می‌کنند تا بهتر کار کنند، است. همیشه اکسیژن در خط مقدم درمان این بیماری است. تیم پزشکی به شما کمک می‌کنند تا از طریق ماسک اکسیژن، لوله مربوط به بینی (کانولا بینی) یا ماسک فشار مثبت، اکسیژن ۱۰۰ درصد دریافت کنید. درمان، بیشتر به دلایل آب آوردن ریه در سالمندان بستگی دارد.

پزشک شما هم دلایل بیماری را تشخیص می‌­دهد و درمان مناسب را تجویز می‌­کند. با توجه به شرایط شما و دلایل بیماری، پزشک ممکن است موارد زیر را پیشنهاد دهد:

کاهنده­‌های Preload: کاهنده‌­ها به کاهش فشار مایعات وارده به قلب و ریه­‌ها کمک می­‌کنند. ادرارآورها یا مدرها نیز می‌توانند با افزایش میزان ادرار به کاهش فشار کمک کنند.

کاهنده‌های Afterload: این داروها رگ‌های خونی شما را باز می‌کنند و فشار وارد بر قلب را کم می‌کنند.

داروهای قلبی: این داروها به کنترل نبض شما، کاهش فشار خون، و تسکین فشار شریان‌ها و وریدها کمک می‌کنند.

مورفین: این مسکن برای کاهش اضطراب و تنگی نفس است. اما امروزه، به دلیل خطرات این دارو پزشکان کمتری از آن استفاده می‌کنند.

در مواردی که بیماری شدت گرفته است، افراد مبتلا به ادم ریوی نیاز به مراقبت‌های شدید و جدی دارند. اما در دیگر موارد، تنها نیاز دارید که بهتر نفس بکشید. دستگاهی، اکسیژن تحت فشار را تولید می‌کند تا هوای بیشتری به ریه­‌های شما برسد. گاهی اوقات، این فرآیند با یک ماسک یا لوله انجام می­‌شود که فشار هوای مثبت پیوسته یا CPAP نامیده می‌­شود. پزشک ممکن است نیاز ببیند که لوله درون نایی یا لوله تنفسی در گلو شما قرار دهد.

چه افرادی بیش از دیگران در معرض ادم ریوی قرار دارند؟

آب آوردن ریه در سالمندان، بیشتر در افرادی دیده می­شود که مشکلات یا نارسایی قلبی دارن،. عوامل دیگری که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می­دهد:

• سابقه آب ­آوردن ریه
• سابقه بیماری­های ریوی مانند سل یا اختلال انسداد مزمن ریوی (COPD)
• اختلالات عروقی (خونی)

روش‌­های پیشگیری از آب ­آوردن ریه در سالمندان

هیچ راهکار قطعی برای پیشگیری کامل از ادم ریوی وجود ندارد. افرادی که در معرض این بیماری هستند، به محض مشاهده علایم باید به پزشک مراجعه کنند. در واقع، بهترین راه برای پیشگیری از آب آوردن ریه در سالمندان ، مراقبت از سلامتی آن‌ها است:

• واکسن پنومونی بزنید
• واکسن آنفلونزا بزنید، مخصوصا اگر مشکل قلبی دارید یا سالمند هستید
• اگر یک دوره مبتلا به ادم ریوی بودید، ادرارآورها را ادامه دهید تا خطر برگشت بیماری را کاهش دهید.

همچنین، میتوانید با کم کردن خطر ابتلا به مشکلات قلبی، که رایج‌ترین دلیل ادم ریوی است، از بروز این بیماری جلوگیری کنید. موارد زیر را در برنامه خود قرار دهید:

• ویزیت منظم پزشک
• سیگار نکشید
• به طور منظم ورزش کنید
• غذاهای سالم بخورید
• وزن طبیعی خود را حفظ کنید

بیشتر بخوانید: علائم سرطان ریه در سالمندان

درمان خانگی آب ­آوردن ریه در سالمندان

ادم ریوی، یک شرایط پزشکی است که می‌تواند افراد را درگیر کند. دانستن این موضوع که ریه­‌های شما پر از آب شده است، در کنار دیگر علایم بیماری، بسیار نگران کننده است. اگر نشانه‌­های بیماری شدید هستند، مراقبت­‌های پزشکی را خیلی سریع شروع کنید. در موارد جدی، پزشکان اقدام به عمل جراحی می‌­کنند. در این عمل، یک سوزن بین دیواره قفسه سینه و ریه­ها قرار داده می­شود تا بیمار از آب اضافی ریه­‌ها راحت شود.

ادم ریوی، تنفس را برای بیمار بسیار سخت می­‌کند چون کیسه‌­های هوایی و ریه‌­های او با مایعات پرشده است. اگرچه بیمار باید تحت نظر یک پزشک حاذق باشد، ولی خود نیز می‌تواند بیماری را کنترل کند و حتی شرایط را با کمک برخی درمان‌های خانگی بهبود دهد.

علاوه بر درمانی که توسط پزشک شما تجویز شده است، شما می‌توانید تغییراتی در شیوه زندگی خود ایجاد کنید تا شرایط را بهبود دهید.

رژیم غذایی برای آب آوردن ریه

زمانی که مبتلا به بیماری ادم ریوی هستید، با پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کنید که چه مواد غذایی مناسب شما است. اگرچه رژیم غذایی بسته به نوع بدن و شدت آب آوردن ریه در سالمندان فرق می­‌کند، اما ما در این‌جا موارد مهمی که می‌توانید در رژیم غذایی خود قرار دهید، را ذکر می‌کنیم:

• میوه‌­های تازه و سبزیجات سبز
• پروتئین کم‌­چرب که در تخم­‌مرغ، مرغ، ماهی، آجیل، حبوبات و توفو است
• منابع ویتامین دی مانند تخم مرغ، ماهی، گوشت، آب پرتقال، شیر و غلات غنی شده
• منابع پتاسیم و منزیم مانند سبزیجات برگدار، موز، دانه‌­ها و زردآلو

میزان سدیم را کاهش دهید

مقادیر بالای نمک در بدن باعث می‌­شود که بدن شما میزان آب بیشتری را جذب کند که این باعث تشدید علایم بیماری ادم ریوی است. اگر پزشک شما تشخیص داد که نمک بیماری شما را تشدید می­‌کند، می‌تواند به شما پیشنهاد کند که مصرف سدیم را کم کنید.

شما می‌توانید از جایگزین نمک مانند فلفل، سیر، آب لیمو و دیگر گیاهان و ادویه­‌ها استفاده کنید:

• سعی کنید از تمامی غذاهای فرآوری­‌شده دوری کنید
• غذاهایی مصرف کنید که مقدار کمی نمک یا سدیم داشته باشند
• شما می‌توانید از موارد کم نمک مانند محصولات نمکی که سدیم کم و پتاسیم بالایی دارند، استفاده کنید.

سبک زندگی خود را تغییر دهید

اگر سیگار می‌کشید، سریعا آن را ترک کنید. زیرا وضعیت بیماری شما را تشدید می‌کند. همچنین، نباید در معرض دود سیگار هم قرار بگیرید. از مواد آلرژی‌زا موجود در محیط نیز دوری کنید. زیرا ریه­‌های شما را تحریک می­‌کنند. اگر برای شما ممکن است، در روزهای خیلی سرد یا خیلی گرم از منزل بیرون نروید چون ریه­‌های شما حساس است. دقت کنید اگر ادم ریوی شما HAPE است، به مکان­‌هایی با ارتفاع بسیار بالا سفر نکنید.

**خبر خوش این است که ما در مجموعه زیمد تنها با دریافت ۱۵۰ هزارتومان برنامه غذایی و رژیم تغذیه با توجه به مشخصات شما ارسال خواهیم کرد تا از مشکلات جسمی و روحی عزیزان شما جلوگیری یا کاسته شود.

از مصرف الکل خودداری کنید

الکل و داروهای تفریحی مانند ماری جوانا، کوکائین و هروئین نه تنها می‌­توانند باعث بروز ادم ریوی شوند، بلکه علائم آن را بدتر می­‌کنند. اگر مبتلا به ادم ریوی هستید، تمامی این مواد را ترک کنید.

مقدار فعالیت‌­های بدنی خود را کاهش دهید

فعالیت بدنی شدید، علایم بیماری ادم ریوی را افزایش می‌دهد. اگر باید در فعالیت‌های بدنی شرکت کنید، بعد از هر یک ساعت استراحت کوتاهی کنید و به سیستم تنفسی خود استراحت دهید. اگر از ادم ریوی رنج می‌برید، مهم است که بدانید چه نوع فعالیت بدنی نیاز دارید تا اثرات بیماری را کم یا به کل از بین ببرید.

بیشتر بخوانید: امبولی ریه در سالمندان

سخن آخر

آب آوردن ریه، وضعیتی است که در آن ریه­‌های فرد سالمند از مایعات پر می‌­شوند. این عارضه، به دلایل مختلفی پیش می‌آید که اصلی‌­ترین آن مشکلات قلبی است. این تصور غلط در بین افراد وجود دارد که آب آوردن ریه در سالمندان مرگبار است. اما با تشخیص به موقع و استفاده از داروهای مناسب، خطرات آن به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.

سوالات متداول

مراقبت‌های لازم در هنگام آب آوردن ریه به صورت همیشگی چیست؟

از مراقبت های روزانه بیمار میتوان به خوابیدن بیمار روی سطح شیبدار، رژیم غذایی مناسب و کم‌نمک، نوشیدن مایعات، ورزش متداول و استراحت نام برد.

چه زمانی آب آوردن ریه خطرناک است؟

هر زمانی که تنگی نفس، درد شدید سینه و ضربان تند قلب در سالمند ایجاد شد، حتما با اورژانس تماس بگیرید.