۶ توصیه مفید و کاربردی برای حفظ سلامتی سالمندان

اهمیتی ندارد که در دهه پنجاه زندگی هستید یا شصت یا هفتاد، مهم این است که در سنین بالا بتوانید از جسم و روان خود مراقبت کنید. اما حفظ سلامتی سالمندان در سنین بالای ۶۵ سال اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. زیرا موضوعات ساده‌ای مانند آنفولانزا یا یک سرماخوردگی کوچک می‌تواند پیشرفت کند و منجر به مشکلاتی شود. عفونت‌های ثانویه مانند ذات‌الریه، برونشیت، عفونت گوش یا عفونت سینوسی از جمله این بیماری‌ها هستند. اگر با بیماری‌های مزمنی مانند آسم، بیماری‌های تنفسی یا دیابت دست‌وپنجه نرم می‌کنید اوضاع بدتر هم می‌شود. به همین دلیل بسیار مهم است که با انتخاب‌های سالم، سیستم ایمنی بدن خود را قوی کنید و شانس بروز بیماری‌هایی که ذکر کردیم را کاهش دهید.

سالمندی دورانی است که علاوه بر لذت، استرس نیز دارد و با پیداکردن راه‌های سالم و افزایش مقاومت بدن می‌توان این لذت را بیشتر هم کرد. برای حفظ سلامتی در سالمندی باید روی چیزهایی که بابت آن‌ها شکرگزارید تمرکز کنید. هر چقدر طولانی‌تر زندگی کنید، بیشتر از دست می‌دهید. این یک حقیقت غیرقابل انکار است. اما با این از دست دادن‌هاست که زندگی معنا پیدا می‌کند و با ارزش‌تر می‌شود.

به عنوان یک سالمند سالم خوب است که احساسات خود را بشناسید و ابراز کنید. ممکن است نشان دادن احساسات در ابتدا سخت باشد یا احساس کنید این رفتار شما را ضعیف جلوه می‌دهد. اما دفن کردن احساسات منجر به عصبانیت، نارضایتی و افسردگی می‌شود. اگر از این که پیر می‌شوید ناراحت هستید آن را سرکوب نکنید. برای اطرافیان نزدیک یا مشاور بگویید چه احساسی دارید. آن‌ها برای این روزها کنار شما هستند و آنقدر دوستتان دارند که از شما و احساستان حمایت ‌کنند. اگر همچنان نمی‌توانید ابزار کنید، به جای انکار کردن یک دفتر بردارید و شروع به نوشتن کنید. احساس بهبود و کنار آمدن کم‌کم در شما پدیدار خواهد شد.

چیزی که نمی‌توانید تغییر دهید را بپذیرید. شما که با تجربه‌تر هستید می‌دانید که در زندگی مسائل بسیاری فراتر از کنترل انسان است. به جای تاکید بر آن‌ها، بر مواردی که می‌توانید کنترل کنید تمرکز کنید. مواجه با محدودیت‌های جسمانی اولین قدم در راستای سلامتی دوران سالمندی است. برای حفظ سلامتی در دوران سالمندی برای شما توصیه‌های بسیار کاربردی آماده کرده‌ایم. با استفاده از این نکات می‌توانید یک روتین روزانه برای مقابله با چالش‌های هر روزه زندگی ترتیب ببینید.

چگونگی حفظ سلامتی سالمندان

وقتی حرف از سالمندی می‌شود همه به یاد بیماری‌ و ناتوانی و رنج می‌افتند. اما فراموش می‌کنند که بسیاری از بیماری های دوران سالمندی با یک سبک زندگی سالم قابل پیشگیری و کند شدن هستند. پوکی استخوان، آرتروزها، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، زوال عقل و افسردگی از جمله بیماری‌هایی هستند که با رژیم غذایی مناسب، ورزش، خواب کافی و … قابل مدیریت و کنترل هستند. اما یک فرد برای مقابله با سختی‌ها و حفظ سلامتی در سالمندی باید بدن خود را بشناسد. فرد سالمند باید بداند که:

• تغییرات فیزیولوژیکی که در بدن اتفاق می‌افتد بخشی از روند طبیعی افزایش سن است.
• تغییرات جسمانی ناشی از سالمندی تقریبا در همه اعضای بدن رخ می‌دهد و می‌تواند بر سلامتی سالمندان و سبک زندگی آن‌ها تاثیر بگذارد.
• برخی بیماری‌ها افراد سالمند را بیشتر درگیر می‌کنند.
• مسائل و مشکلات روانشناختی در سلامت جسمی و روانی سالمندان نقش مهمی دارند.

در ادامه به توصیه‌هایی برای حفظ سلامتی سالمندان می‌پردازیم:

نقش فعالیت جسمانی در سلامتی سالمندان

اخیرا یک تحقیق در کشور سوئد، ورزش و فعالیت‌های جسمانی را به عنوان عامل شماره یک در افزایش طول عمر معرفی کرده است. حتی اگر تا دوره سالمندی هم ورزش نکرده‌ باشید، کمی تحرک مناسب عمر مفید زندگی شما را افزایش می‌دهد. ورزش باعث حفظ قدرت و چابکی بدن شده، نشاط را افزایش داده و خواب را بهبود بخشیده و سلامت روانی شما را تقویت می‌کند.

مطالعات نشان داده که ورزش به کاهش دردهای مزمن در سالمندان کمک می‌کند. فعالیت جسمانی تاثیرات مثبت اثبات شده‌ای بر سلامت مغز سالمندان دارد. مقداری فعالیت جسمانی روزانه از آلزایمر، اختلالات شناختی و زوال عقل جلوگیری می‌کند.

برای تناسب اندام در سالمندان باید فعالیت روزانه داشته باشید. ورزش قدرت، تعادل و انعطاف پذیری بدن شما را حفظ کرده و سلامت قلب و عروق را در دوران سالمندی بهبود می‌بخشد. فعالیت ورزشی در سالمندی به داشتن وزن سالم، کنترل بیماری، کاهش استرس و پیشگیری از افتادن از ارتفاع کمک می‌کند.

توصیه‌های ورزشی برای حفظ سلامتی سالمندان

قبل از آغاز هرگونه فعالیت ورزشی اول پزشک خود را در جریان قرار دهید. بررسی کنید که آیا با توجه به وضعیت سلامتی و داروهای مصرفی منع ورزشی خاصی دارید یا خیر.

فعالیتی پیدا کنید که انگیزه لازم برای ادامه دادن آن را دارید. ممکن است دوست داشته باشید گروهی در باشگاه و پارک ورزش کنید. یا ورزش‌های انفرادی مانند دو و شنا را ترجیح دهید.

هیچ عجله‌ای نیست. بنابراین آرام آرام شروع کنید. اگر در ورزش تازه‌کار هستید، چند روز تا چند هفته زمان می‌برد تا یک عادت جدید را در برنامه روزانه خود قرار دهید. به آرامی مدت زمان و شدت تمرینات را افزایش دهید.

پیاده‌روی یک راه عالی برای آغاز ورزش است. تحرک جسمانی فقط به معنای فعالیت شدید یا گذراندن زمان زیادی در باشگاه ورزشی نیست. در حقیقت، پیاده‌روی یکی از بهترین راه‌ها برای تناسب اندام است و بهتر از همه نیازی به تجهیزات، تجربه یا مکان خاصی ندارید.

با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده ورزش کنید. حضور شخص دیگر به افزایش انگیزه شما نیز کمک می‌کند. مزیت این کار فقط استمرار در ورزش نیست بلکه از فواید روابط اجتماعی نیز بهره‌مند خواهید شد.

نکات تغذیه‌ای مفید برای سلامتی سالمندان

هیچ توصیه سلامتی بدون گفتن نکات تغذیه‌ای کامل نمی‌شود. تغدیه سالم وزن را کنترل کرده و به تحرک بهتر و خواب آرام‌تر کمک می‌کند. هیچ شکی نیست که داشتن یک برنامه غذایی سالم تضمین سلامتی سالمند و روحیه شاد اوست.

خوردن غذاهای سرشار از مواد مغذی به مقدار لازم به حفظ سلامتی سالمندان کمک می‌کند. بسیاری از بیماری‌ها مانند مشکلات قلبی، چاقی، فشار خون بالا، دیابت نوع دو و پوکی استخوان با تغییر در رژیم غذایی و ورزش کردن قابل کنترل و حتی قابل پیشگیری است. مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی در پیشگیری از پوکی استخوان در زنان سالمند موثر هستند.

هر چقدر سن بالاتر می‌رود، رابطه شما با غذا همانند رابطه با بدن تغییر می‌کند. کاهش متابولیسم، تغییر در حواس بویایی و چشایی و کند شدن فرایند هضم، اشتها و غذا خوردن شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در دوران سالمندی، تغذیه سالم بیشتر از همیشه برای حفظ انرژی و سلامتی لازم است. پرهیز از غذاهای مملو از قند و کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای و جایگزینی میوه و سبزیجات و دانه‌های سرشار از فیبر بسیار کمک کننده است.

اهمیت غربالگری و چکاپ در سلامتی سالمندان

زنان بعد از پنجاه سالگی باید به صورت منظم ماموگرافی را برای جلوگیری از سرطان پستان انجام دهند. مردان نیز باید برای پیشگیری از سرطان پروستات تحت نظر باشند. غربالگری‌های پیشگیرانه بسیاری برای حفظ سلامتی سالمندان در دسترس است. بیماری‌هایی مانند دیابت یا فشار خون را باید به طور مداوم کنترل کرد اما غربالگری بیماری‌های تیروئید یا سرطان به صورت شش ماه یکبار یا سالیانه است.

هر چقدر سن بالاتر می‌رود، پوست نازک‌تر و خشک‌تر شده و خاصیت کشسانی خود را از دست می‌دهد. چین و چروک ایجاد می‌شود. در دوران سالمندی بریدگی‌ها و کبودی‌های روی پوست برای بهبود زمان بیشتری لازم دارند. برای کمک به سلامتی در دوران سالمندی حتما از پوست خود در برابر اشعه ماوراء‌بنفش محافظت کنید. در چکاپ سالیانه از یک دکتر پوست نوبت بگیرید تا کرم‌ ضد آفتاب و مرطوب‌کننده مناسب نوع پوست شما را تجویز کند.

برای حفظ سلامتی در سالمندی به طور منظم چکاپ دندان، بینایی و گوش را انجام دهید. اگر از دندان‌ها و لثه‌های خود حسابی مراقبت کنید، کارایی آن‌ها بیشتر می‌شود. بنابراین مسواک زدن و نخ ‌دندان روزانه و معاینه منظم دندانپزشکی تضمین‌کننده سلامت دهان و دندان شما در سالمندی است.

مشکلات بینایی مانند کاهش تدریجی توانایی چشم در دیدن اشیاء نزدیک و آب مروارید از جمله بیماری‌های چشمی است که سالمندان را بعد از پنجاه سالگی درگیر می‌کند. همچنین برخی از سالمندان با ضعف در شنوایی مواجه می‌شوند که با سمعک رفع خواهد شد.

توصیه‌های مفید و کاربردی برای سلامت روانی سالمندان

مدیریت استرس را فراموش نکنید

برای کنترل سطح استرس می‌توانید ورزش کنید یا از تکنیک‌های تمدد اعصاب (relaxation) مانند مدیتیشن یا یوگا استفاده کنید. زمانی را صرف صحبت با دوستان خود و برقراری ارتباط کنید. قوانین تفکر مثبت را بیاموزید. مدیریت استرس تاثیر بسیار مهمی بر سلامت سالمندان دارد.

روابط قدیمی را بازیابی و حفظ کنید

یکی از بزرگترین چالش‌های دوران سالمندی حفظ شبکه حمایتی دوستانی است که در روزهای تلخ و شیرین کنار یکدیگر بودید. هر چه سن بالاتر می‌رود، ادامه دادن به روابط قدیمی سخت‌تر می‌شود. حتی برای کسانی که همیشه زندگی اجتماعی فعالی داشتند نیز دشوار است. تغییر شغل، بازنشستگی، بیماری و نقل مکان می‌تواند شما را از دوستان و فامیل دور کند. مهم است که برای حفظ سلامتی در سالمندی با آدم‌های مورد علاقه خود در ارتباط باشید. حفظ وجهه اجتماعی وجودتان تاثیر بسزایی بر سلامتی شما در سالمندی دارد. این شبکه حمایتی می‌تواند از شما در برابر تنهایی، افسردگی، ناتوانی، سختی، بیماری و از دست دادن عزیزانتان پشتیبانی کند.

برای پیدا کردن دوستان جدید تلاش کنید

وقتی افراد دور و بر خود را از دست می‌دهید، بسیار مهم است که بتوانید رابطه‌های جدید بسازید. و این گونه زندگی اجتماعی شما آسیب نمی‌بیند. برای دوستی افرادی که از شما جوان‌تر هستند را نیز در نظر داشته باشید. دوستان جوان به زندگی شما انرژی می‌بخشند و کمک می‌کنند تا از زاویه‌ای تازه به دنیا نگاه کنید. روزانه حداقل با یک نفر وقت بگذرانید. حتی اگر شرایط کاری و زندگی اجازه نمی‌دهد شما نباید روزهای متمادی تنها بمانید. تماس تلفنی و پیامک را جایگزین ارتباط حضوری نکنید. گفتگوی چهره به چهره به شما کمک می‌کند تا از افسردگی دوران سالمندی در امان مانده و مثبت بمانید.

کار داوطلبانه؛ یک توصیه کاربردی برای حفظ سلامتی سالمندان

برگشتن به آغوش جامعه یک راه فوق‌العاده قدرتمند برای برقراری ارتباط اجتماعی و آشنایی با افرادی است که علایق و ارزش‌هایی مشابه شما دارند. برای حفظ سلامتی در سالمندی حتی اگر قدرت تحرک محدودی دارید می‌توانید کارهای داوطلبانه تلفنی و اینترنتی را بپذیرید. هیچ ایده‌ای ندارید که از کجا می‌توانید شروع کنید؟ به توانمندی‌های خود رجوع کنید. مثلا یک معلم زبان می‌تواند به صورت آنلاین به سایر سالمندان زبان تدریس کند. یا تجربیات خود از مواجهه با بیماری‌ها یا گذر از روزهای سخت زندگی را در اینترنت برای جوان‌ترها بازگویی کنید.

اهمیت توجه به نحوه مصرف داروها در سلامت سالمندان

هر چقدر سن بالاتر می‌رود با مشکلات سلامتی بیشتری مواجه می‌شویم که درمان آن‌ها بخشی مهم از روزمرگی ما می‌شود. به عنوان یک سالمند باید بدانید که استفاده بیشتر از داروها و سیر طبیعی بدن در دوران سالمندی احتمال تداخل دارویی را افزایش می‌دهد.  بنابراین هر چقدر بیشتر درباره داروهای خود بدانید و با پزشک متخصص در تماس باشید، راحت‌تر می‌توانید از بروز اشتباهات دارویی رایج بپرهیزید.

از داروهایی که حفظ سلامتی سالمندان را به خطر می‌اندازند، آگاه باشید

برخی از داروها تاثیر بدی بر سلامت سالمندان می‌گذارند. مثلا آرام‌بخش‌هایی که معمولا در گروه بنزودیازپین تجویز می‌شوند مانند دیازپام (والیوم) در لیست داروهایی هستند که در شرایط خاص باید از آن‌ها پرهیز کرد. زیرا افراد سالمند ممکن است نسب به این داروها حساسیت داشته باشند. همیشه در زمان مراجعه به پزشک یا داروساز لیست داروهای مصرفی خود را همراه داشته باشید و از آن‌ها درباره تداخلات دارویی و مشکلاتی که ممکن است داروی تجویزی برای شما پیش بیاورد بپرسید.

مصرف دارو را در شرایط بروز اختلالات شناختی مدیریت کنید

اگر سالمند شما در مصرف داروهایش دچار دست‌پاچگی، اختلالات شناختی، بیماری آلزایمر یا نوع دیگری از زوال عقل شده است، اجازه ندهید که خودش به تنهایی مصرف داروها را کنترل و مدیریت کند. اگر برای یادآوری زمان مصرف داروهای خود دچار مشکل هستند، ساعت گذاشتن یا یادآوری توسط شخص دوم کمک کننده است. اما اگر سالمند دچار اختلال شناختی است، وضعیت جدی‌تر است. چرا که مصرف نادرست دارو می‌تواند مضر و در مواقعی مهلک باشد.

یک فهرست به روز از داروها تهیه کنید

یک فهرست دقیق و مرتب از تمام داروها با مشخصاتی چون: نام تجاری دارو، دوز، دفعات مصرف، علت مصرف دارو را تهیه کرده و همراه خود داشته باشید. در مواقع ضروری به داروساز نشان دهید. با این کار خطرات ناشی از تجویز داروها به میزانی بیش از حد متعارف را کاهش می‌دهید.

فعالیت‌های ذهنی برای سلامتی سالمندان

برای حفظ سلامتی در دوران سالمندی باید مغز و ذهن خود را تقویت کنید. انجام تمرینات ذهنی مغز شما را فعال نگه‌ می‌دارد و حفظ خلاقیت ذهنی مانع از زوال مغز و مشکلات حافظه می‌شود. هر چقدر بیشتر فعال و اجتماعی باشید و هر چه بیشتر از مغز خود استفاده کنید، سود بیشتری می‌برید.

در جهت حفظ سلامتی در سالمندی فعالیت‌های ذهنی مفرح پیدا کنید. بعضی از افراد پازل یا پختن غذاهای جدید را امتحان می‌کنند. فعالیت تازه‌ای پیدا کنید که از آن لذت می‌برید و ذهن خود را با تغییرات و اینکه چقدر در یک کار جدید خوب هستید به چالش بکشید. مثلا اگر جدول کلمات متقاطع دوست دارید، مجله‌هایی بخرید که سخت‌تر هستند.

هر روز یک کار جدید را امتحان کنید. لازم نیست حتما کتاب بخوانید، بنویسید، جدول بازی کنید تا ذهن خود را فعال نگه‌دارید. بامزه به نظر می‌رسد اما کارهای ساده‌ای مثل جمع زدن اعداد، جدول ضرب یا حتی مسواک زدن با یک دست دیگر هم به سلامتی ذهن شما در دوران سالمندی کمک می‌کند.

راز حفظ سلامتی سالمندان

برای حفظ سلامتی در دوران سالمندی هیچ راه میانبری وجود ندارد. بلکه باید انرژی و زمان خود را در طول روز صرف مراقبت از جسم و روان خود کنید. سراغ کارهایی بروید که شما را شاد می‌کنند و توصیه‌های این مقاله را نیز فراموش نکنید. با همفکری دوستان یا فرزندان خود یک برنامه روتین خودمراقبتی بریزید و سعی کنید نکاتی که گفته شد را در آن بگنجانید. بزرگترین راز سلامتی در دوران سالمندی توجه و مراقبت به خود است. در پایان برای شما دو توصیه بسیار مهم داریم که با رعایت کردن آن‌ها ریسک ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌ها کاهش می‌یابد:

• سیگار را ترک کنید

اگر می‌خواهید زندگی طولانی‌تری داشته باشید باید سیگار کشیدن را کنار بگذارید. بسیاری از افرادی که دچار سرطان، سکته مغزی و نارسایی قلبی می‌شوند، یک زمانی سیگار می‌کشیدند. همچنین سیگار خاصیت ارتجاعی پوست را از بین برده و باعث چین و چروک بیش از حد می‌شود.

• مراقب باشید نیفتید

پیشنهاد مطالعه: پیشگیری از سقوط و افتادن

با بالا رفتن سن در برابر افتادن آسیب‌پذیرتر می‌شویم. سرهای فرش و قالی‌هایی که ریشه‌های بلند دارند را جمع کنید. مراقب سیم تلفن و سه راهی‌ برق و موانع مختلف باشید. آباژور‌های کم نور را در راهروها و مسیر اتاق به دستشویی و حمام قرار دهید. فراموش نکنید که افرادی که پابرهنه راه می‌روند بیشتر در معرض افتادن هستند. بنابراین بهتر است دمپایی روفرشی مناسبی تهیه کنید.