سالمندی معادل بیماری و ناخوشی نیست؛ اما با شروع دوره سالمندی با تغییراتی که در بدن اتفاق میفتد، احتمال ابتلا به بیماری ها بالاتر می‌رود. افرادی که سبک زندگی سالمی را از دوران جوانی در پیش گرفته باشند، سلامتی خود را در دوره سالمندی تضمین کرده‌اند. در ادامه درباره بیماری های شایع در سالمندان صحبت می‌کنیم.
از بیماری های شایع دوران سالمندی می‌توان به بیماری های قلبی عروقی، اختلالات اسکلتی عضلانی و اختلالات غدد درون ریز اشاره کرد. از مهمترین بیماریهای مربوط به اختلالات غدد می‌توان به بیماری دیابت اشاره کرد. با افزایش زندگی کم تحرک و افزایش شیوع چاقی، شانس ابتلا به بیماری ها بالاتر رفته است. فشاری خون بالا در سالمندان شیوع بیشتری دارد و یکی از علل مهم ابتلا به بیماری قلبی است. پوکی استخوان در گروه بیماری های اختلالات اسکلتی عضلانی قرار می‌گیرد و در آن استخوان‌های فرد تحلیل رفته و خطر شکستگی افزایش پیدا می‌کند. افزایش این بیماریها موجب کاهش عملکرد فردی و اجتماعی فرد میشود و ممکن است سالمند را از فعالیت در اجتماع باز دارد.
بیماری های شایع در سالمندان
بیماریهای قلبی عروقی
چه عواملی موجب بیماری های قلبی عروقی میشود؟
- سن: با افزایش سن و ورود به دوره سالمندی، تغییرات فیزیولوژیکی متعددی در قلب رخ می‌دهد. این تغییرات منجر به کاهش عملکرد قلب شده و خونرسانی را دچار مشکل می‌کند.
- وجود استرس به صورت مزمن: موجب ترشح هورمون‌هایی مثل کورتیزول میشود. مقدار بالای کورتیزول در بدن موجب ابتلا به بیماری قلبی عروقی میشود. سالمندان باید علل استرس خود را شناسایی کنند و در جهت مدیریت آن اقدامات لازم را انجام دهند، زیرا استرس می‌تواند همه جنبه‌های زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
- عادات زندگی مثل تغذیه، ورزش و دخانیات: سالمندانی که از مواد غذایی سالم و تازه استفاده می‌کنند و در برنامه غذایی خود، تنوعی از همه مواد غذایی سالم را دارند، کمتر از سایرین به بیماری های قلبی عروقی دچار می‌شوند. محققان از وجود ارتباط قوی بین تغذیه سالم و سلامت سیستم قلبی عروقی سخن می‌گویند. یکی از فاکتورهای اساسی و مهم در سلامتی قلب، ویتامین D است. تحقیقات ثابت کرده، سطوح پایین ویتامین D در سالمندان، به تنهایی موجب افزایش بیماری های قلبی در سالمندان میشود. محدودیت مصرف نمک نیز به همگان توصیه شده و سالمندان به دلیل حساس بودن دوره سالمندی، باید در مصرف نمک دقت لازم را داشته باشند.
- نداشتن فعالیت: برای داشتن قلب سالم و برخوردار شدن از یک زندگی سالم، باید ورزش در برنامه روزانه گنجانده شود. ورزش کردن ۳بار در هفته به مدت حداقل نیم ساعت، باعث میشود عضله قلب در افراد سالمند، تقویت شود، فشارخون تنظیم گردد، سطح کلسترول خوب در خون بالاتر رود و سطح کلسترول بد خون پایین آید. دقت کنید، شدت ورزش باید به حدی باشد که باعث سرگیجه، درد سینه، تنگی نفس نشود. با توجه به توانایی هر فرد، شدت فعالیت موردنظر مشخص میشود. راحت‌ترین فعالیت برای ورزش کردن، پیاده‌روی است. می‌توان با قدم‌های بلند پیاده‌روی سریع داشت و یک ورزش لذتبخش را تجربه کرد. برای بهره‌مندی بیشتر از مزایای ورزش و ترغیب کردن خود به داشتن فعالیت، می‌توانید به دوستان خود پیشنهاد انجام این کار را بدهید.
- سیگار کشیدن: یکی از فاکتورهای اساسی در بیماری های قلبی عروقی است. افراد سیگاری چندین برابر بیشتر از دیگران به سکته های مغزی و حملات قلبی دچار می‌شوند. سیگار باعث میشود، اکسیژن خون کاهش یابد و به بافت قلب و عروق‌ها آسیب جدی وارد شود. مواد مضر در سیگار، باعث پیشرفت بیماری آترواسکلروز می‌شوند، در رگ‌ها تشکیل پلاک می‌دهند و بالطبع آن سکته قلبی رخ می‌دهد.
- بیماری های زمینه‌ای: بیماریهای زمینه‌ای خود به تنهایی می‌تواند باعث بیماری های شایع در سالمندان شود. مثل کم خونی، بیماری های ارثی و ژنتیکی، جز ریسک فاکتورهای خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی است.
اختلالات اسکلتی- عضلانی
در هر دوره‌ای، بروز مشکلات اسکلتی عضلانی وجود دارد؛ ولی به دلیل حساس بودن دوره سالمندی، باید توجه ویژه‌ای به این مساله داشت. یکی از اختلالات مهم اسکلتی عضلانی در سالمندان، پوکی استخوان است که یکی از بیماری های شایع در سالمندان شناخته میشود. این اختلال به عنوان بیماری خاموش شناخته میشود. در این بیماری، استخوانها مواد معدنی خود را از دست داده و شکننده‌تر می‌شوند. ممکن است با کوچکترین ضربه و یا زمینخوردن، استخوانها شکسته شوند.
بهبودی شکستگی استخوان در سالمندان نسبت به بقیه افراد دیرتر اتفاق میفتد. پوکی استخوان به دلیل اختلالات هورمونی و یائسگی، بیشتر در زنان دیده میشود. کاهش هورمون تستوسترون در مردان باعث ایجاد پوکی استخوان میشود. داشتن تحرک بیشتر، عدم مصرف سیگار و داشتن تغذیه سالم از پوکی استخوان پیشگیری می‌کند.
بعضی از بیماریها مانند اختلالات تیروئید، بیماری های مزمن کبد و کلیه موجب افزایش پوکی استخوان می‌شوند، به همین دلیل، افراد سالمند باید تحت نظر پزشک باشند تا از ایجاد عوارض بیشتر پیشگیری کنند. شیر کم چرب برای سالمندان عزیز، منبع خوبی برای کلسیم است. باید شیر را بدون هیچ افزودنی مصرف کرد تا کلسیم آن، کاملا جذب بدن شود. هر روز مواد غذایی حاوی کلسیم باید مصرف شود. به جز لبنیات، انواع کلم، تربچه، کنجد و سایر موادغذایی منبع خوبی برای دریافت کلسیم هستند. ویتامین D باعث افزایش جذب کلسیم میشود و از پوکی استخوان در افراد سالمند جلوگیری می‌کند. مهمترین منبع دریافت این ویتامین، قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید است. این بدان معنی است که تابش نور خورشید از پشت پنجره هیچ تاثیری در ساختن ویتامین D ندارد.
سالمندان باید از مصرف نوشابه‌های گازدار جدا خودداری کنند، زیرا این نوشیدنی زمینه ساز انواع بیماریها است و از جمله موجب پوکی استخوان شدید میشود. از عوامل موثر دیگر در پوکی استخوان، دخانیات است. مصرف دخانیات را باید سریعتر ترک کرد. مصرف دخانیات همه جنبه‌های زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث کاهش کیفیت زندگی میشود. باکتری های پروبیوتیک، از پوکی استخوان پیشگیری می‌کند. مصرف فرآورده‌های پروبیوتیک را در برنامه غذایی خود داشته باشید.
اختلالات غدد درون ریز از بیماری های شایع در سالمندان
سیستم غدد درون ریز بدن، شبکه گسترده‌ای در تمام بدن است که کار تولید و ترشح هورمون‌ها را به عهده دارد. اختلال در این سیستم می‌تواند موجب بروز بیماریهای متعددی شود. غدد درون ریز در فوق کلیه، هیپوتالاموس، تخمدان‌ها، جزایر لانگرهانس، بیضه‌ها، تیروئید و چند عضو دیگر بدن وجود دارند. اختلال در هر کدام از این اجزا، موجب بروز یک یا چند بیماری میشود. ما در اینجا به اختلالات شایع دوره سالمندی اشاره می‌کنیم:
- غدد فوق کلیه: اگر به خوبی کار نکنند موجب خستگی، تغییرات پوستی، کم‌آب شدن بدن سالمندان می‌شوند. در اثر پرکاری غدد فوق کلیه، سندرم کوشینگ به وجود می‌آید. این بیماری موقعی رخ می‌دهد که در بدن فرد بیش از حد لازم، کورتیزول وجود داشته باشد که باعث تغییر خلق و خو، افزایش چربی بدن، سینه های بزرگ در مردان، افزایش مو در صورت زنان و خیلی از موارد دیگر میشود.
- جزایر لانگرهانس: آسیب به جزایر لانگرهانس، موجب بروز دیابت در افراد سالمند میشود. این جزایر، مسئولیت تولید و ترشح هورمون‌های انسولین و گلوکان را بر عهده دارند. یکی از شایع‌ترین بیماری های مربوط به غدد درون ریز، دیابت است. دوری از استرس، تغذیه سالم، دوری از غذاهای فرآوری شده و ورزش کردن، از فاکتورهای مهم در کنترل قندخون و پیشگیری از ابتلا به دیابت است.
- تیروئید: وجود اختلال در تیروئید موجب کم کاری یا پرکاری آن میشود. در پرکاری تیروئید، افراد دچار گواتر می‌شوند. دراین افراد، کاهش وزن، تحلیل رفتن عضلات، خستگی، بی حالی و تغییر در اجابت مزاج دیده میشود. کم کاری تیروئید در بین سالمندان شیوع بیشتری دارد و ضعف قوه ادارک و شناختی، خواب آلودگی، یبوست، ضعف شنوایی و احساس سرما از تظاهرات این بیماری است.
- با افزایش سن، هورمون‌های جنسی هم در زنان و هم در مردان سالمند کاهش می‌یابد و موجب بروز بیماری‌هایی مثل مشکلات پروستات، یائسگی و پوکی استخوان میشود. برای درمان اختلالات جنسی در سالمندان، نباید استرس و نگرانی داشت. با مراجعه به پزشک می‌توان بیشتر مشکلات مربوط به هورمون‌های جنسی را حل کرد. با همه این توصیفات، در دوره سالمندی هم می‌توان روابط زناشویی رضایت بخشی داشت.
جمع بندی
بیماری می‌تواند هر فردی را در هر دوره‌ای از زندگی درگیر کند. به دلیل حساس بودن دوره سالمندی، تاکید بیشتری بر روی سلامتی سالمندان میشود. باید همیشه مدنظر داشت که داشتن سبک زندگی سالم، تاثیر مثبتی را در همه جنبه‌های زندگی می‌گذارد. اگر سالمندان عزیز، برای داشتن یک زندگی سالم، در مورد تغذیه، ورزش و دوری کردن از دخانیات، حساسیت لازم و کافی را داشته باشند و آن‌ها را جز اصول زندگی خود قرار دهند، باعث ارتقاء کیفیت زندگی خود می‌شوند و از یک زندگی بدون بیماری و مشکلات، بهره‌مند می‌شوند. همه این مراقبت‌ها باعث میشود بیماری های شایع در سالمندان کمتر دیده شوند.
یک دیدگاه