جایگزین گوشت قرمز برای سالمندان

سالمندی، دوره بسیار حساسی است که افراد در این برهه از زندگی با یکسری محدودیت‌های ناشی از ضعف جسمانی و روحی دست و پنجه نرم می‌کنند، که باید این محدودیت‌ها را بپذیرند و به‌نوعی با آن کنار بیایند. برای تغذیه سالم سالمند چه فکری کرده‌اید؟ آیا مصرف به اندازه و جایگزین گوشت قرمز را در برنامه غذایی سالمند می‌دانید؟

سالمندی در واقع دوره‌ای از زندگی همانند کودکی یا جوانی است؛ با این تفاوت که افراد از نظر جسمی و روحی انرژی لازم را ندارند، توان بدنی تحلیل رفته و در برابر بیماری‌ها بسیار آسیب پذیر هستند. آنچه که در این مرحله از زندگی اهمیت دارد، توجه بیشتر به مراقبت‌های غذایی و بهداشتی است تا از زندگی بهتری برخوردار شوند. تغییر سبک زندگی می‌تواند در این دوران بیشتر جلوه کند و زندگی سالم‌تری را برای سالمندان به ارمغان آورد.

تغییر سبک زندگی، علاوه‌بر این که ابعاد جسمی سالمندان را در بر می‌گیرد، می‌تواند سلامتی روحی آن‌ها را نیز تضمین کند. بخش مهمی از این تغییر سبک زندگی مربوط به تغذیه مناسب است. در این دوره مصرف غذاهای سالم، ارگانیک و مفید مثل انواع میوه‌جات و سبزیجات می‌تواند سطح کیفی زندگی سالمندان را ارتقاء ببخشد.

دلیل توصیه به مصرف سبزیجات برای سالمندان

پرستارانی که از سالمندان مراقبت می‌کنند، بایستی رژیم غذایی آن‌ها را کنترل کنند؛ چرا که مصرف برخی از مواد غذایی همانند گوشت قرمز، برای آن‌ها بسیار مضر است.

گوشت قرمز یک ماده غذایی سرشار از پروتئین است. این ماده برای دوره سالمندی به‌نوعی ضروری است و می‌تواند بدن آن‌ها را تقویت کند؛ اما مصرف بیش از اندازه آن بنا به دلایلی که در ادامه بیشتر در مورد آن صحبت می‌کنیم، می‌تواند سلامتی آن‌ها را به خطر بیندازد. از این‌رو مصرف آن باید کاملا کنترل شده باشد.

از طرف دیگر مصرف کم یا حذف آن می‌تواند منجر به کمبود برخی از مواد مغذی همچون ویتامین B و پروتئین شود که برای این امر می‌توان از جایگزین گوشت قرمز برای سالمندان استفاده کرد.

نقش گوشت قرمز در رژیم غذایی سالمندان

ارزش غذایی گوشت قرمز

گوشت قرمز یکی از پرخاصیت‌ترین مواد در هرم غذایی انسان به حساب می‌آید چرا که دسته گسترده‌ای از مواد مغذی را در دل خود گنجانده است. از این مواد مغذی می‌توان اشاره‌ای به موارد زیر داشت:

• پروتئین
• آهن
• ویتامین د و ویتامین گروه ب همچون اسید فولیک
• امگا ۳
• روی
• سلنیوم
• سدیم
• پتاسیم
• چربی

فواید مصرف گوشت قرمز

گوشت قرمز به‌دلیل وجود مواد مغذی که اشاره کردیم اگر به‌طور متعادل مصرف شود بسیار برای بدن مفید است. این ماده اگر به اندازه مصرف شود می‌تواند فواید زیر را برای سلامتی هر چه بهتر بدن به ارمغان آورد:

دفع رادیکال های آزاد

گوشت قرمز به دلیل برخورداری از مواد آنتی اکسیدانی، همچون سلنیوم باعث از بین بردن رادیکال‌های آزاد می‌شود. رادیکال های آزاد مانند سموم برای بدن مضر هستند. سلنیوم به همراه ویتامین دی موجود در گوشت، آنتی اکسیدانی قوی تشکیل داده که نتیجه آن مبارزه با عوامل خطرزا برای بدن است.

جلوگیری از کم خونی

گوشت قرمز سرشار از آهن است. همانطور که می‌دانید کمبود آهن منجر به کم خونی می‌شود. اگر این بیماری ادامه پیدا کند می‌تواند مشکلات دیگری همچون افسردگی، ضعف و خستگی را نیز به دنبال داشته باشد، از این‌رو مصرف آن برای آن دسته از افرادی که درگیر کم خونی هستند می‌تواند بسیار موثر باشد.

جلوگیری از نرمی استخوان

همان‌طور که اشاره کردیم گوشت قرمز دارای ویتامین دی است، این ویتامین در استخوان‌سازی دخالت دارد، اگر به هر دلیلی ویتامین دی به بدن نرسد استخوان‌ها متراکم نشده و حالتی نرم و شکننده به خود می‌گیرند که با مصرف گوشت قرمز می‌توان از این عارضه جلوگیری کرد.

جلوگیری از ریزش مو، جلوگیری از آلزایمر، تقویت حافظه، بهبود خواب، افزایش انرژی، بهبود بینایی چشم، رشد ماهیچه، بهبود متابولیسم، بهبود سیستم عصبی و … از دیگر مزایای مصرف گوشت قرمز است.

مضرات مصرف گوشت قرمز

برای جایگزین گوشت قرمز چه گزینه‌هایی را پیشنهاد می‌دهید؟ آنچه اشاره شد از فواید مصرف گوشت است اما در کنار این مزایا براساس نتایج به دست آمده از تحقیقات، مصرف بیش از حد این ماده مغذی دارای یکسری مضرات نیز است که گنجاندن آن در رژیم غذایی سالمندان می‌تواند طیف وسیعی از بیماری‌ها و مشکلات از جمله موارد زیر را به همراه آورد:

• مشکلات قلبی

اگر به‌طور کلی بخواهیم بگوییم؛ یکی از رایج‌ترین مضرات مصرف گوشت قرمز در سالمندان، ایجاد مشکلات قلبی است. در گوشت ماده‌ای به نام “ال کارنتین” وجود دارد که وقتی با باکتری‌های موجود در روده عکس العمل نشان می‌دهد، موجب انسداد و گرفتگی رگ‌های خونی بدن از جمله گرفتگی عروق قلبی می‌شود که در صورت ادامه‌دار بودن سبب سکته قلبی و در نهایت مرگ فرد می‌شود.

به‌علاوه در گوشت قرمز به‌دلیل وجود چربی، سطح کلسترول خون افزایش پیدا کرده و در رگ‌های خونی منجر به شکل‌گیری رسوبات چربی می‌شود. وجود این رسوبات در واقع سبب می‌شود تا خون به‌طور طبیعی از شریان‌ها عبور نکند. اگر خون به اندام‌های مهم بدن همچون قلب و مغز نرسد ریسک سکته قلبی و مغزی در افراد را بالا می‌برد.

• افزایش فشار خون

همانطور که اشاره کردیم چربی موجود در گوشت، سطح کلسترول خون را بالا می‌برد. این بالا رفتن زمینه‌ساز افزایش فشار خون در سالمندان است. فشار خون یکی از مشکلات رایجی است که معمولا افراد سالمند با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این عارضه با اعمال فشار بر روی وریدها و رگ های خونی به‌مرور منجر به آسیب رساندن به قلب و سایر اندام‌های حیاتی بدن می‌شود.

• مشکلات گوارشی

مصرف مداوم گوشت قرمز می‌تواند باعث اختلال در عملکرد روده شود. همان‌طور که می‌دانید دستگاه گوارش برای این که بتواند به درستی کار کند نیاز به مواد فیبری دارد. گوشت قرمز به‌دلیل فیبر پایین سبب ناراحتی‌های گوارشی همچون یبوست در فرد سالمند می‌شود.

• دیابت

این ماده غذایی می‌تواند ریسک ابتلا به دیابت در سالمندان را تا ۵۰ درصد افزایش دهد. گوشت قرمز در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند به سلول‌های پانکراس که مسئول تولید انسولین هستند، آسیب برساند و سبب افزایش دیابت شود.

• سرطان

مصرف بیش از اندازه گوشت قرمز ریسک ابتلا به برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان سینه و روده را افزایش می‌دهد. در گوشت قرمز ماده‌ای وجود دارد که وقتی با ترکیبات نیتروژن‌دار روده مخلوط می‌شود، سبب تولید مواد سرطان‌زا شده که می‌تواند منجر به سرطان روده شود.

همچنین گوشت قرمز سطح هورمون‌های بدن همانند استروژن را تغییر داده و در برخی از زنان سالمند می‌تواند سرطان سینه را شکل دهد. سرطان پروستات، ریه و لوزالمعده نیز به‌نوعی مرتبط با مصرف بیش از اندازه گوشت قزمز نیز هستند.

• افزایش وزن

گوشت قرمز دارای چربی بالایی است که در صورت مصرف مداوم آن و عدم ورزش و تحرک می‌تواند موجب انباشته شدن چربی و افزایش وزن شود.

بد بو شدن بدن، مشکلات کلیوی، پیری زود رس و … از جمله مواردی است که در پی مصرف گوشت قرمز ایجاد می‌شود.

مواد غذایی جایگزین گوشت قرمز در سالمندان

براساس مطالب منتشر شده در این پست متوجه شدیم مصرف متعادل گوشت قرمز نه تنها مضر نیست، بلکه مفید هم هست و سالمندان با مصرف کم از این ماده خوراکی می‌توانند بدنی سالم داشته باشند. اما اگر در مصرف آن زیاده‌روی شود می‌تواند آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری را به سلامتی سالمندان وارد کند.

بدین ترتیب، برای این که سالمندان از مواد مغذی گنجانده شده در گوشت بی‌نصیب نشوند، می‌توانند از مواد خوراکی که از نظر ارزش غذایی شبیه به گوشت هست استفاده کنند که در زیر به پاره‌ای از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

مصرف مواد خوراکی پروتئین دار

گوشت قرمز سرشار از پروتئین و برای سلامتی بدن بسیار مفید است؛ اما به جای گوشت می‌توان دانه‌های گیاهی استفاده کرد. این مواد خوراکی سرشار از پروتئین هستند که جایگزین مفیدی برای گوشت به حساب می‌آیند. از آن جمله می‌توان اشاره‌ای به آجیل (مغز بادام، پسته، فندق)، گندم، جو و حبوبات داشت.

مصرف مواد خوراکی آهن‌دار

برای جبران کمبود آهن ناشی از عدم مصرف گوشت قرمز می‌توان از مواد خوراکی که دارای آهن بالایی هستند همچون اسفناج، جعفری، عدس، جو، پسته، چغندر قند، کلم بروکلی و … استفاده کرد. در صورت نیاز نیز می‌توان از مکمل دارویی نیز بهره برد. به عقیده بسیاری از متخصصان تغذیه، سبزیجات حاوی مقدار زیادی آهن است که می‌تواند برای آن دسته از سالمندانی که از کم خونی رنج می‌برند مفید باشد. حتی گفته شده آهن موجود در برخی از سبزیجات، از گوشت قرمز هم بیشتر است!

مصرف مواد خوراکی حاوی ویتامین و اسید چرب امگا ۳

گوشت قرمز هم دارای ویتامین دی است و هم اسیدچرب امگا ۳؛ این ۲ ماده برای بدن سالمندان بسیار ضروری است. با گنجاندن ماهی، گردو، دانه سویا، اسفناج، پنیر، زرده تخم مرغ، غلات (جو دوسر)، مکمل‌های غذایی و … در سبد غذایی سالمندان، نیز می‌توان ویتامین دی و امگا ۳ مورد نیاز بدن آن‌ها را تامین کرد.

کلام پایانی

به عنوان پرستاری که از سالمندان مراقبت می‌کنید، لازم است به رژیم غذایی آن‌ها توجه زیادی داشته باشید؛ چرا که تغذیه مستقیما بر روی میزان سلامتی و در نتیجه طول عمر آن‌ها اثر می‌گذارد. سعی کنید رژیمی در نظر بگیرید که فرصت زندگی طولانی‌تر را بتواند برای سالمندان به ارمغان آورد.

درست است که گوشت قرمز از ارزش غذایی بالایی برخوردار است، اما شاید مضرات آن برای سالمندان بیشتر از فواید آن باشد که با جایگزین گوشت قرمز با مواد غذایی مفید از جمله سبزیجات و میوه جات می‌توان قسمت عمده‌ای از ارزش غذایی آن را جبران کرد. اگر می‌خواهید که سالمند شما عمری طولانی‌تر را تجربه کند بهره بردن از الگوی گیاهخواری می‌تواند بهترین راهکار باشد.

در کنار پیاده کردن رژیم غذایی سالم، به فکر برنامه‌ای برای تحرک روزانه سالمند نیز باشید. یکی از عوامل مهمی که موجب بالا رفتن چربی و کلسترول خون و به دنبال آن طیف گسترده‌ای از بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود، نداشتن تحرک کافی و در نتیجه پایین بودن میزان سوخت و ساز بدن است. زمانی که سالمند تحرک نداشته باشد متابولیسم پایینی خواهد داشت و در نتیجه چربی خون به‌جای این که با سوخت و ساز از بین برود در بدن انباشته می‌شود و مشکلات بی‌شماری را برای سلامتی سالمند به وجود می‌آورد.

علاوه‌ بر رژیم غذایی سعی کنید در برنامه روزانه او، ورزش‌های سبکی را نیز بگنجانید تا طول عمر و زندگی با کیفیت‌تری را لمس کند.